Kamu görevlileri etik davranış ilkeleri (2)

Yayın Tarihi: 19/06/17 08:00
okuma süresi: 14 dak.
A- A A+
Bugünkü yazımda Kamu Etik Kurulu'nun çalışma yapısı ve yetkileri hakkındaki bilgileri sizlerle paylaşacağım. KKTC-TC Ekonomik ve Mali İşbirliği Protokolünde KKTC hükümetinin taahhüt etmiş olduğu ve en geç Ekim 2016 ayı sonuna kadar yasallaşması gereken "Yeni Kamu Görevlileri Yasası'nın" diğer bir tanımıyla "Kamu Reformu" ile "Norm Kadroların düzenlenmesine" ilişkin gereken mevzuatın halen yapılmaması durumu KKTC'nin sürekli gündemlerinden birini oluşturmaya devam etmektedir.

Kamu hizmetlerinin verimliliğini ve etkinliğini artırmaya, tasarrufu sağlamaya yönelik kamu reformu sonucunu her vatandaş gibi ben de merakla izlemekteyim. Bu konunun önemini ve diğer ülkelerin bu hususta yapmış oldukları düzenlemeleri de zaman zaman izlemekteyim. Bu izlenimlerin arasında yeralan "TC Kamu Görevlileri Mevzuatı da yeralmış olup konunun sadece bir kısmını oluşturan "Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri" başlığı altında yeralan düzenlemeler hakkında elde ettiğim bilgileri geçen haftadan itibaren sizlerle paylaşmaya başladım.

Amacım, KKTC'ni "deneme yanılma" ve "iki dudak arası talimatlarla" yönetmeye çalışan siyasilere ve onların kılavuzlarına dünyada ne gibi uygulamaların bulunduğuna ilişkin bilgiler verirken halkımızı da dolaylı bilinçlendirmektir.

Geçen hafta kaleme almaya başlamış olduğum "Etik Davranış İlkeleri" başlığı altında yeralmış olan bilgiler ana başlıklarla aşağıda özetlemeyi yararlı gördüm.

  1. TC'deki Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkelerine İlişkin Kanun 13.04.2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

  2. "Etik Davranış İlkeleri" şöyle özetlenmiştir:

  • Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci,

  • Halka hizmet bilinci,

  • Hizmet standartlarına uyma,

  • Amaç ve misyona bağlılık,

  • Dürüstlük ve tarafsızlık,

  • Saygınlık ve güven,

  • Nezaket ve saygı,

  • Çıkar çatışmasından kaçınma,

  • Görev ve yetkilerinin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması.

  1. "Etik Komisyonu Başkanlığı" yetkileri ise aşağıdaki gibi özetlenmiştir:

  • Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı,

  • Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı,

  • Savurganlıktan kaçınma,

  • Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan,

  • Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık,

  • Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu,

  • Eski kamu görevlileriyle ilişkiler,

  • Mal bildiriminde bulunma.

Yukarıda belirtilen ilkeler kapsamında düzenlenen ve geçen haftaki yazımda bir örneğini yayımlamış olduğum Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesini kamu görevine girecek olanlar tarafından imzalanması veya bu sözleşmede yeralan hususların bir adli makam huzurunda yemin etme şeklinde gerçekleştirilmesi zorunlu tutulmuştur. Benzeri uygulamanın 1 Şubat 1962'de Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde ilk kamu görevim olan Vergi Dairesindeki çalışmaya başlamadan önce benim de yerine getirmiş olduğumu çok iyi hatırlıyorum. Benzeri uygulamalar tüm ülkelerde uygulandığını da belirtmek isterim. KKTC'de bahse konu uygulamanın sadece doktorluk mesleğine başlayanlarda, yargıç atamaların da, güvenlik ve emniyet kuvvetlerin de görev alan personele uygulandığını görmekteyiz. Bunun kapsamı geliştirilerek tüm kamu görevlileri de bu uygulamaya dâhil edilmelidir.

TC Kamu Görevlileri Etik Kurulu hakkındaki Kanun kapsamında bulunan mevzuat da ayrıca aşağıda özetlenmiştir.

Kamu etik kurulunun çalışma yapısı *
5176 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen her düzeydeki personelin, etik davranış ilkeleri ve bu ilkelere ilişkin sorumlulukları hakkında bilgilendirilmesi gerektiği, etik kültürün yerleştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda her türlü çalışmanın Kurul tarafından gerçekleştirilmesi, bakanlıklar, diğer kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, mahalli idareler ve konusunda uzman sivil toplum kuruluşlarıyla gereken işbirliğinin Kurul tarafından yapılması, etik davranış ilkelerinin, kamu görevlilerine uygulanan temel, hazırlayıcı ve hizmet içi eğitim programlarında yer almasının, kurum ve kuruluş yöneticilerince sağlanması gerektiği de düzenlenmiştir. Ayrıca, Yönetmelikle belirlenen etik davranış ilkeleri dışında, yürütülen hizmet veya görevin niteliğine göre kurum ve kuruluşların kendi kurumsal etik davranış ilkelerini belirlemek üzere Kurulun inceleme ve onayına sunabilecekleri de açıkça belirtilmiştir.
Yönetmeliğe göre, bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşları, Kurulun başvuru konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgeleri süresi içinde vermek zorundadırlar. Ayrıca Kurulun, kapsam dahilinde olan kuruluşlardan ve özel kuruluşlardan ilgili temsilcileri çağırıp bilgi alma yetkisi bulunmaktadır. Kamu Etik Kurulu, etik davranış ilkelerine aykırı davranış ve uygulamalar hakkında, resen veya yapılacak başvurular üzerine inceleme ve araştırma yapmaya yetkilidir. İnceleme ve araştırma etik davranış ilkelerinin ihlal edilip edilmediği çerçevesinde yürütülecek ve en geç üç ay içinde sonuçlandırılacaktır. Ayrıca, Kurula kurum ve kuruluşlarda etik davranış ilkelerinin yerleştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda faaliyet, inceleme ve araştırma yapma, kurum ve kuruluşlara etik davranış ilkeleri konusunda uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik olarak görüş bildirme yetkisi de verilmiştir.

Etik Komisyonu Başkanlığı
Kurum ve kuruluşlarda, etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek, personelin etik davranış ilkeleri konusunda karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve yönlendirmelerde bulunmak ve etik uygulamaları değerlendirmek üzere kurum veya kuruluşun üst yöneticisi tarafından kurum içinden en az üç kişilik bir etik komisyonu oluşturulması, komisyon üyelerinin ne kadar süreyle görev yapacağı ve diğer hususların, üst yönetici tarafından belirleneceği, komisyon üyelerinin özgeçmiş ve iletişim bilgilerinin, üç ay içinde Kurula bildirileceği, komisyonun Kurul ile işbirliği içinde çalışacağı da yönetmelikle detaylı olarak düzenlenmiştir.

Başvuru Usulü ve Resen İnceleme
Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları ile Türkiye'de oturan yabancı gerçek kişiler başvuru hakkına sahiptir. Herhangi bir nedenle Türkiye'de bulunup da başvuru nedeni sayılan etik ilkelerden birisine aykırı davranıldığına tanık olan yabancılara da bu hak verilmiştir. Başvuruda bulunabilmek için başvuranın menfaatinin etkilenmesi koşulu aranmamaktadır. Kamu görevlilerini karalama amacı güttüğü açıkça anlaşılan ve başvuranın kimliği tespit edilemeyen başvurular değerlendirmeye alınmamaktadır. Yargıya intikal eden veya karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında başvuru yapılamayıp, inceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulacaktır. Kurulca daha önce incelenen şikayet konularının, yeni kanıtlar gösterilmedikçe tekrar şikayete konu edilmesi ve incelenmesi söz konusu değildir.
Başvurular, yazılı dilekçe, elektronik posta ve tutanağa geçirilen sözlü başvuru yolları ile yapılabilmektedir. Başvurunun isim, adres ve imza bulunan dilekçelerle, en az genel müdür ve genel müdür düzeyinde oldukları kabul edilen unvanlarda bulunanlar için Kurul Başkanlığına, diğer görevliler için ise kurum yetkili disiplin kurullarına yöneltilmek üzere ilgili kurum amirliğine yapılması gerekmektedir. Başvuru dilekçesinde, etik ilkeye aykırı davranış iddiasına ilişkin bilgi ve belgeler açık ve ayrıntılı olarak belirtilecek, gerektiğinde elde bulunan belgeler eklenecek, başvuru konusu aykırı davranış iddiası, kişi, zaman ve yer belirtilerek somut biçimde gösterilecektir.
Oluştuğu tarihi izleyen günden başlayarak iki yıl içinde yapılmayan etik ilkelere aykırı davranışlar hakkında yapılan başvurular incelenmeyecektir.
Kamu Görevlileri Etik Kurulu Başkanlığına yapılan başvuruların, yönetmeliğe göre Kurul Başkanı veya görevlendireceği üye tarafından bir raportöre verileceği, raportörün başvuruyu görev, konu ve kabul edilebilirlik yönlerinden inceleyerek, başvuranın adı, soyadı, şikâyet edilen kamu görevlisinin adı, soyadı, görevi, başvuru konusu, raportörün önerisi, adı, soyadı ile tarih ve imzasının yer aldığı bir ön rapor ile Başkana sunacağı, Başkan veya ilgili üye tarafından, gerekirse ilgili yerlerden gerekli ek bilgi ve belgeler de istenerek görüşülmek üzere Kurul gündemine alınacağı, raporun görüşülerek gerekirse detaylı inceleme yapılarak, başvurunun kabul edilebilir bulunması durumunda, şikayet edilen kamu görevlisinin savunmasının alınacağı hükme bağlanmıştır. Savunma süresi, istem yazısının ilgiliye bildirildiği tarihi izleyen günden itibaren 10 gündür. İncelemenin başvurunun kayda alındığı tarihten itibaren en geç üç aylık süre içinde bitirilerek üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilmesi gerekmektedir. Kurula gönderilen bilgi ve belgeler ile değerlendirme ve incelenmede gizlilik ilkesine uyulması zorunludur.

Başvuru usulü haricinde, inceleme yetkisi dâhilinde bulunan bir kamu görevlisinin etik ilkelere aykırı davrandığının çeşitli yollarla öğrenilmesi halinde Kurulun resen inceleme yetkisi de bulunmaktadır.

Sonuç
Dünyada yaşanan sosyo-ekonomik ve kültürel gelişim ile değişim sonucunda, kamu yönetimi anlayışında da önemli değişimler yaşanmıştır. Uluslararası organizasyonların ve kuruluşların da katkısıyla, birçok ülkede kamu kuruluşları, yerel kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları kamu yönetiminde etik değerler konusunda önemli araştırma ve faaliyetlere girişmiş, bu çalışmaların sonucunda bu konuda faaliyet gösteren kurumlar veya komisyonlar oluşturulmuştur. Etik değerlerle ilgili kurum ve kurullar, kamu görevlilerinin uymaları gereken etik davranış kurallarını belirlenmesinde katkıda bulunmak, bu kurallara uygun işleyişin sağlanmasını takip etmek, etik kuralların ihlal edilmesi durumunda gerekli denetimi yapmak ve kamuoyuna duyurmakla görevli kılınmışlardır.
Etik değerlere bağlı bir kamu yönetimi sisteminin, KKTC'de oluşturulması yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önlenmesinde, sunulan kamu hizmetinin niteliğinin artırılmasında, çalışanların ve tüm bireylerin devlete ve kamu kurumlarına güven duymasının sağlanmasında, tüm toplumun daha mutlu ve müreffeh bir yaşam standardına kavuşmasında çok önemli katkıları olacaktır.
Tüm kamu görevlilerinin, kamu yönetiminde etik değerleri oluşturan temel ilkelerden ödün vermeksizin, görevlerini tarafsız, dürüst ve objektif olarak, toplumun taleplerine duyarlı, katılımcı, hukuka, insana, temel hak ve hürriyetlere saygılı bir şekilde yerine getirmesi daha sağlıklı toplum oluşturabilmenin temel şartlarındandır. Bunların sağlanmasında elbette ki siyasilerin kamu hizmetlileri üzerindeki kişisel vesayeti kaldırmaları ve atamalar ile terfilerin eğitim, mesleki bilgi, inisiyatif alma ve liyakat esasına bağlı bağımsız kurumlar yöntemiyle gerçekleşmesi ile mümkündür.
Etik kuralların yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması için atılacak her adımın, daha mutlu ve müreffeh yaşamanın ön koşullarından birisi olduğu unutulmadan, her kamu görevlisinin, özellikle kamu yöneticilerinin, etik davranış kurallarının benimsenmesi ve uygulanması konusunda üzerine düşen görev ve sorumlulukların bilincinde olması gerekmektedir. Bu anlamda tüm bireylerin etik değerlerin toplumun her kesimine yerleşmesi için istekli olması, etik kurallara riayet edilip edilmediğini takip etmesi daha mutlu yarınların garantisi olacaktır. Bu özelliklerin sağlanması için tüm kamu görevlileri belli plan ve programlar dâhilinde sürekli ve ciddi eğitim etkinliklerine tabi tutulmaları ile sağlanabilir.

Yukarıdaki sonuç paragrafından da anlaşılacağı üzere çağdaş ülkeler maaşları vatandaşların ödedikleri vergi kaynaklarından karşılanan kamu görevlilerinin halka sundukları hizmetlerin bir disiplin çerçevesinde gerçekleşmesi ve etkinlik sağlanması için kamu görevlilerine ilişkin diğer çeşitli önlemlere ek olarak KKTC'nin de bu konudaki etik davranış ilkelerinin gerekli yasal düzenleme ile belirlenmesine mutlaka ihtiyaç vardır.

Halkımız artık verimsiz kamu yönetimi hizmetlerinden bıkmış olup, hükümetin bu konuda acilen alacağı radikal kararlarla halkın yaşamını kolaylaştırılmasını yatırımcıların ise bürokratik işlemlerinin basitleştirilmesini ve pratikleştirilmesini beklemektedir. Bu konuda belirtmiş olduğum düzenlemeler yapılmadığı sürece dünyanın en mükemmel yasaları yapılmış olsa bile ülkeye hiçbir yararı olmaz.

* Kaynak: TC Başbakanlığı Kamu Görevlileri Etik Kurulu, mail adresi: etikkuru@başbakanlık.gov.tr

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.