Uçkan, sınav kaygısı yaşayan gençlerin ailelerini uyardı: " 'Heyecanlanma' gibi cümlelerden kaçının"

• Kontrol edilemeyen kaygıların; dikkat, öğrenme ve başarı üzerinde olumsuz etkileri olduğunun unutulmaması gerektiğine vurgu yapan Uçkan, kaygıyla başa çıkmak için buna neden olan durumların farkına varmak gerektiğini ifade etti.

• Öğrencilere tavsiyelerde bulunan Uçkan, sınav esnasında ve öncesinde etkili olan kaygılardan kurtulmak amacıyla dikkat dağıtma tekniğinin kullanılabileceğini ve kendine 'Bugüne kadar elimden geleni yaptım ve birazdan da endişemin kontrolünü sağlayıp elimden gelenin en iyisini kendim için yapacağım' şeklinde telkinler vermesinin kaygılardan kurtulmaya yardımcı olacağını söyledi.

• Ailelere düşen en önemli görevin, çocuğun içinde bulunduğu durumun gerçekten onun için yoğun kaygı verici olduğunun farkına varmak ve duygusunu anlamaya çalıştığınızı hissettirmek olduğunu ifade eden Uçkan, "Heyecanlanma, öyle düşünme, neden-boşuna böyle yapıyorsun vs. gibi cümlelerden kaçınmak" gerektiğini söyledi.

Kıbrıs Postası'na konuşan Klinik Psikolog İpek Uçkan, üniversite sınavlarına hazırlanan öğrencilerin ve ailelerinin sınav sürecinde yaşadıkları kaygılar hakkında bilgi vererek, kaygılarla baş etmenin yöntemleriyle ilgili tavsiye ve uyarılarda bulundu.

"BELİRSİZLİĞİN NEDEN OLDUĞU YOĞUN KAYGILAR YAŞANMASI NORMALDİR"

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuk ve gençlerde de yaşamlarının belirli aşamalarında bazı kaygı ve korkular yaşamalarının normal olduğunu belirten Klinik Psikolog İpek Uçkan, bu durum büyümenin de olağan bir parçası olduğunu kaydetti. Hayatı için yeni bir başlangıç sürecinde bireylerin çoğunlukla belirsizliğin neden olduğu yoğun kaygılar yaşadığını kaydeden Uçkan, bu hafta yaşamlarında yeni adımlar atmaya hazırlanan gençler için yaşayabilecekleri sınav kaygısının performanslarını etkilemeyecek düzeyde tutabilmeleri adına gençleri bilgilendirmek amacında olduğunu sözlerine ekledi.

"KAYGININ DİKKAT, ÖĞRENME VE BAŞARI ÜZERİNDE OLUMSUZ ETKİLERİ VAR"

Kaygının; dikkat, öğrenme ve başarı üzerinde olumsuz etkileri olduğunun unutulmaması gerektiğine vurgu yapan Uçkan, sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denildiğini söyledi. Kişinin sınav endişesi dolayısıyla sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentiler içerisine girebileceğini belirten Uçkan, ayrıca kişinin içinde bulunduğu yoğun duygulanım bir takım fizyolojik belirtiler de yaşamasına neden olduğunu ifade ederek, söz konusu kaygıların bedensel tepkiler, düşünceler ve kaçınma davranışları olarak üç şekilde sınıflandırılabileceğini belirterek kaygı ve korkuları şöyle açıkladı:

"Bedensel tepkiler (hızlı kalp atışları, terleme, baş dönmesi, karın ağrısı, tuvalet ihtiyacı …), Düşünceler (ya başaramazsam, ya süre yetişmezse, kazanırsam ailemden uzak kalmaya da hazır değilim, herkese ne diyeceğim gibi çoğunlukla iç konuşma şeklinde yaşanan olumsuz düşünceler…) ve kaçınma davranışları olarak üç şekilde kaygı ve korkunun var olduğunu görebiliriz"

"KAYGIYLA BAŞA ÇIKMAK İÇİN BUNA NEDEN OLAN DURUMLARIN FARKINA VARMAK GEREKİR"

Bedeninizde yaşadığınız fizyolojik değişimlerin farkında olmak ve kuruntularla baş edebilme becerisinin hayatın her anında çok önemli olduğuna değinen Uçkan, sınav kaygısı ile başa çıkmak için öncelikle buna neden olan durumların farkına varmak gerektiğini ifade ederek, "Örneğin kişinin kendinden yüksek beklenti düzeyinin bulunması, mükemmeliyetçi yaklaşım, başarısız olma ve değerlendirilme endişesi veya başarılı olamayacağına dair kesin düşünce kalıpları gibi durumlar kişinin kaygı yoğunluğunu daha da arttırmaktadır. Kaygılı olan bireylerin sınav sırasında kaygılarının daha da artabileceğinin aile/çocuğun bilincinde olması; sınav öncesi zihnen yarattığı geleceği olumsuz öngörme ve sınav esnasındaki yoğun kaygının kontrol altına alınması oldukça önemlidir" şeklinde konuştu.

"AMAÇ, KAYGIMIZDAN FAYDA SAĞLAMAK OLMALIDIR"

Her duygu gibi kaygının da kişilerin yaşamını sürdürebilmesi ve yaşamdan doyum alabilmesi için önemli olduğunu kaydeden Uçkan, "Belli bir düzeye kadar kaygı/stres hepimizin hayatında koruyucudur. Kişinin hedeflediği şey için karar alması, çabalaması, istek duyması, motivasyonunu yüksek tutması ve başarmak istediği şeye yönelik odaklanmasını sağlayacak ve enerjisini bu yönde kullanıp performansını arttıracaktır. Ancak yoğunluğu belli bir düzeyin üstüne çıktığında bir takım duygulanımsal ve fizyolojik zorlukların ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Amacınız kaygının tümüyle ortadan kalkmasını değil belli bir düzeyde kontrolümüzde tutarak kaygımızdan fayda sağlanmak olmalıdır" dedi.

"KENDİNİZİ RAHATLATMAK İÇİN YAPABİLECEĞİNİZ BAZI ŞEYLER…"

Sınav öncesi ve sonrasında kişinin kendisini rahatlatabilmek ve kaygının performansını etkilemeyecek seviyede tutabilmesi için yapılabilecek bazı şeyler olduğunu ifade eden Uçkan, yapılabilecekleri şöyle örneklendirdi:

"Örneğin, tuvalet ihtiyacı artabileceğinden sınav öncesi tuvalete gitmek, en rahat oturma ve yazma pozisyonunun tespit edilmesi, rahatlatıcı müzik dinlemek ve uyaranın az olduğu sakin ve açık hava; belki bir ağaç gölgesinde nefes egzersizi yapmak kendinizi daha iyi hissedebilmeniz için faydalı olabilir. Ayrıca uyku ve beslenmenizi düzene koymak midenizi rahatsız edebilecek veya uyku getirecek yiyeceklerden kaçınmaya dikkat edilmelidir"

"KAYGILARDAN KURTULMAK AMACIYLA DİKKAT DAĞITMA TEKNİĞİ KULLANILABİLİR"

Kişinin gireceği ortamlara zihnen kendini hazırlamasının da kişiyi beklenmedik durumlara karşı koruyucu olduğunu belirten Uçkan, sınav esnasında ve öncesinde etkili olan kaygılardan kurtulmak amacıyla dikkat dağıtma tekniğinin kullanılabileceğini ve kendinize 'Bugüne kadar elimden geleni yaptım ve birazdan da endişemin kontrolünü sağlayıp elimden gelenin en iyisini kendim için yapacağım' şeklinde telkinler verilebileceğini belirterek "Sınav odasına girmeden önce sınav esnasında karşılaşılabilecek olası olumsuz (ısı-ses) durumlara karşı hazırlıklı olmak da kaygınızı kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Sınav esnasında ve öncesinde sizi fazlasıyla etkisi altına alan kaygılarınız için dikkat dağıtma tekniği (100' den geriye 2'şerli veya 3' erli saymak), ABC veya kendi isminizin baş harfleriyle sırasıyla 3'er hayvan ismi bulmaya çalışmak, kendinizi çalışırken veya başka durumlarda rahatlatmak için en rahat hissettiğiniz ortamda hayal etmek, en önemlisi de 'Bugüne kadar elimden geleni yaptım ve birazdan da endişemin kontrolünü sağlayıp elimden gelenin en iyisini kendim için yapacağım' denilebilir" şeklinde konuştu.

"MÜKEMMEL-EKSİKSİZ YAPAYIM DERKEN DETAYA ÇOK TAKILMAYIN…"

Mükemmeliyetçiliğin sağladığı avantaj ve dezavantajlarının farkında olmak gerektiğini belirten Uçkan, "Örneğin mükemmel-eksiksiz yapayım derken detaya çok takılmak hem zamanı iyi kullanamamak hem de endişe düzeyinizin artmasına neden olacaktır. Tüm bu nedenleri göz önünde bulundurmak önceki olumlu ve olumsuz deneyimlerinizi hatırlamak ve hayatımız boyunca bir mücadele içinde olacağımızı ve bunun sadece içlerinden bir tanesi olduğunu unutmamak; beklentimiz dışında karşılaşabileceğimiz olumsuz sonuçlara yönelik de alternatif gerçekçi ve cesaretlendirici planlarımızla da kendimizi hayal kırıklığına karşı korumak sizi her türlü sonuca karşı hazırlıklı tutacaktır" dedi.

"HEYECANLANMA, ÖYLE DÜŞÜNME VS. GİBİ CÜMLELER KURMAYIN"

Ailelere düşen en önemli görevin, çocuğun içinde bulunduğu durumun gerçekten onun için yoğun kaygı verici olduğunun farkına varmak ve duygusunu anlamaya çalıştığınızı hissettirmek olduğunu ifade eden Uçkan, "Heyecanlanma, öyle düşünme, neden-boşuna böyle yapıyorsun vs. gibi cümlelerden kaçınmak" gerektiğini söyledi.

"TÜM GENÇLERİMİZE BAŞARILAR DİLERİM"

Sınava girecek olan gençlere başarılar dileyen Uçkan, "Unutmayınız ki sonucu ne olursa olsun sizi her zaman yeni ve açık yollar bekliyor olacak…" dedi.