Cumhurbaşkanlığı'ndan yıkılan Lefkoşa Surları hakkında açıklama

Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Lefkoşa'da zarar gören surların tadilatının yapılması için projeler tamamlandı, 1 yıllık bir süre içerisinde de tamamen sorunlar giderilecek.

Aciliyeti olmayan bütün projelerin durdurulduğu belirtilen açıklamada söz konusu tadilat sürecinin ilk aşaması Eylül-Kasım arasında, ikinci aşaması ise 2020 yılının Nisan-Mayıs aylarında tamamlanacak.

Açıklama şu şekilde:

"Yıllardır ihmal edilen Lefkoşa Surları'nda çökmeler yaşanmaya başlaması üzüntü vericidir. Bundan önce surların Arabahmet bölgesinde iki farklı noktada yıkım meydana gelmişti. Son olarak 26 Temmuz Cuma akşamı Cephane (Quirini) Tabyası'nda bir çökme yaşanmıştır.

1500'lü yıllarda inşa edilmeye başlanan ve uzun yıllardır kapsamlı bir restorasyondan geçmeyen tarihi surların gelecek nesillere aktarılmak üzere korunması daha fazla ertelenemeyecek bir görevdir.

Nitekim Cumhurbaşkanlığı olarak tarihi Lefkoşa surlarının korunması için bilimsel çalışmaların başlatılması ve bu çerçevede uzmanların kontrolünde bir bakım ve restorasyon süreci başlatılmasını sağlamıştık. Bu bağlamda tarihi surların kuzeyde kalan bölümünün de İki Toplumlu Kültürel Miras Teknik Komitesinin "Öncelikle tamiri gereken eserler" listesine dahil edilmesi Cumhurbaşkanlığının talebi doğrultusunda gerçekleşmiştir.

Kıbrıslı Türk eş başkanı Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak görev yapan İki toplumlu Kültürel Miras Teknik Komitesi Lefkoşa Surları'nın bakım ve restorasyonuna ilişkin kapsamlı bir proje yürütmektedir. Tarihi surların korunmasına yönelik olarak uzmanların belirlediği çerçeveye ve hazırladığı projeye uygun bir yol izlenmektedir. Bu çalışmalar uygulama aşamasına gelmiş durumdadır ve bu bilgi daha önce kamuoyu ile de paylaşılmıştır.

Cumhurbaşkanlığının girişimleriyle ilk aşamada, surlarda büyümekte olan ağaç kökleriyle, ot ve çalıların yüzeysel bakım ve temizliği yapılmış; kalıcı müdahale için gerekli çalışma ise en uygun mevsim gözetilerek projelendirilmiştir. Projenin ihale süreci tamamlanmıştır. Buna göre bilimsel ve kalıcı bitki müdahalesi ve gerekli tamirat işlemlerinin ilk etabının bu yılın Eylül ve Kasım ayları arasında başlayıp tamamlanması programlanmıştır.

Kültürel Miras Teknik Komitesi ve UNDP'nin işbirliğiyle ihalesi tamamlanan projeye göre Çetinkaya (Mulla) Burcu'ndan, Girne Kapısı'na kadar olan bölümde Eylül-Kasım 2019 aylarında bilimsel bitki müdahalesi ve tespit edilen bölgelerde tamirat yapılacaktır. İkinci aşamada ise Girne Kapısı'ndan Zeytinli (Flatro) Burcu'na kadar olan bölümde 2020 yılının Nisan ve Mayıs aylarında çalışma yapılacaktır.

Tarihi surlara ilişkin yürütülmekte olan bütünlüklü projenin yanı sıra, geçtiğimiz günlerde çöken bölümün tamiratı konusunda da İki Toplumlu Teknik Miras Komitesinin kullanmakta olduğu AB fonlarından yararlanılması için de kısa sürede gerekli girişimler yapılmıştır.

Kültürel Miras Teknik Komitesinin, acil olmayan başka projeleri dondurarak, 2019 yılı bütçesinden aktarılacak kaynakla, yıkılan surun tamirini ivedilikle yapması söz konusudur. Bunun yanı sıra Arabahmet bölgesinde çöken iki bölgenin tamiratı da Kültürel Teknik Miras Komitesi tarafından yapılacaktır.

Bu vesileyle, bazı medya kuruluşlarında yer alan hatalı ve eksik bilgi ve yorumların düzeltilmesi ihtiyacı doğmuştur:

Her şeyden önce, Cephane (Quirini) Tabyası'nda meydana gelen çökmenin nedeni, yabani ot ve ağaç kökleriyle ilgili değildir. Yabani ot ve ağaç sorunu surların diğer bölümlerinde yaygın bir sorun olmakla birlikte, çöken kısımda böyle bir durum söz konusu değildir. Uzmanların ilk tespitlerine göre, yıllar içinde biriken nem surlara zarar vermiş ve çökmeye yol açmıştır. Cumhurbaşkanlığı, söz konusu alanda gerekli önlemlerin alınması için ilgili birimlerin harekete geçmesini sağlamıştır.

Ayrıca yukarıda anlatılanlardan da kolaylıkla anlaşılabileceği gibi, Cumhurbaşkanlığı'nın surlarda yaşanan yabani ot ve ağaç sorunu konusundaki uyarıları dikkate almadığı biçimindeki iddialar da tamamen gerçek dışıdır. Yıllardır yaşanmakta olan bu sorunun kalıcı bir şekilde ortadan kaldırılması için ilk defa bu dönemde bilimsel ve kapsamlı bir proje hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur.

Diğer yandan, son dönemde surlar üzerindeki bina yükü artırılmamış, aksine Cumhurbaşkanlığı yerleşkesinde 1989 yılında en ağır yükü oluşturan bodrum ve iki betonarme bina bilimsel raporlar ışığında yıkılmış ve boşalan alan bahçe olarak düzenlenmiştir. Binanın yıkımından sonra, hizmetlerin aksamadan devamı için Anıtlar Yüksek Kurulu başta olmak üzere tüm izinler alınarak hafif prefabrik ek hizmet binası inşa edilmiştir. Bu yapı surların çöken bölümünde değildir ve çökmeyle hiçbir bağlantısı yoktur.

Cumhurbaşkanlığı, bakım ve idamesi kendi idari sorumluluğunda olmamakla birlikte, ülkemiz ve dünyamız için çok önemli bir kültürel miras olan tarihi Lefkoşa surlarının korunması için bundan sonra da duyarlı davranmaya devam edecektir."