Plastik kirliliği

Plastik materyal, çok çeşitli kullanma alanları nedeniyle bütün dünyada olduğu, gibi ülkemizde de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Zararlı ve sakıncalı tarafları olduğunun bilinmesine karşın yıldan yıla üretim miktarı da,artmaktadır.

1950 yılında 1.5 milyon ton olan yıllık plastik üretimi,2016 yılında 335 milyon tona ulaştı. Bu rakam plastik kullanımının ne kadar yaygın olduğunu göstermesi bakımından anlamlıdır.

Bugüne kadar üretilip piyasaya sürülen plastik materyalden, 6.3 milyar ton atık ortaya çıktı. Bu atığın % 9'u geriye kazanıldı,%12'si yakıldı, %79'u doğal çevreye saçıldı.2050 yılına kadar doğal çevreye 12 milyar ton plastik atık ekleneceği tahmin edilir.

Denize ulaşan katı atıkların %80'ni plastik materyallerdir. Bu nedenle karalarda olduğu gibi deniz ve okyanuslarda da en büyük kirlilik plastiklerden oluşur.

KKTC'de Denizlerimizde ve kıyılarımızda, göletlerde, tarım alanlarında, ormanlarda, yol kenarlarında, yerleşim yerlerindeki boş alanlarda en çok göze batan kirlilik plastik atıklardır.

Plastik malzemeler, kullanışlı olmasına ve günlük yaşamı kolaylaştırmasına karşın, sağlık bakımından ciddi olumsuzluklara sebep olur.

Plastiklerin olumsuz etkilerine dikkati çekmek amacı ile 22 Nisan Dünya Yeryüzü Gününde ana tema, 'plastik kirliliğine son ver' 5 haziran Dünya Çevre Gününde de 'plastik 'kirliliğinin üstesinden gelmek' teması ile kutlandı.

Bir çok plastik materyalin içeriğinde bulunan DEHP ve BPA, gıda ambalajlarında ve beslenme gereçlerinde kullanılması ve bunların ısıya maruz kalması durumunda, insanların vücuduna geçer.

Bu nedenle genel olarak plastik ambalajlarda bulunan gıda maddelerinin sıcak yerlerde bekletilmesi durumunda, içeriğindeki zararlı maddelerin gıdaya karışma riski vardır.

Çöplerle beraber plastik atıklarının yakılması, çevreye kanserojen olan dioksin ortaya çıkması nedeniyle de sakıncalıdır.

Ayrıca plastiklerin parçalanması ile ortaya çıkan 5 mm.den küçük mikroplastikler önemli sorunlara sebep olur. Atık sulara karışan bu Mikroplastikler, arıtma tesislerinde tutulamaz .Denize karışması durumunda, mikroplastikler balıklar tarafından tüketilir ve balıkları yiyen insanların bünyesine geçer. Böylece insanlarda çok ciddi rahatsızlıklar ortaya çıkar.

Plastiklerin başta kromozon yapılanması ,olmak üzere. üreme organları, beyin ve nörolojik bozukluklar, kanser, kardiyovasküler sistem bozuklukları, diyabet, erken erginleşme ve kemo terapiye direnç gelişimine sebep olabilmektedir.

Plastik sorununun çözümüne gelince:

Sorunun çözümü için bireysel ve kurumsal olarak 5R kuralının oluşturulması ve yaygınlaştırılması önerilir.:

5R kuralı Reuse (tekrar kullan) Recycle (geriye kazan), Refuse (reddet), Reduce (azalt), Remove (ortadan kaldır),

Tüm plastik çeşitlerinin atıkları ham madde olarak yeniden kullanılamaz, Ayrıca tüm atıklardaki plastikler de toplanıp yeniden ham madde olarak kullanılmıyor ve kullanılması mümkün değildir.

Bu nedenle halen bazı ülkelerde plastik kullanımına bazı koşullar ve sınırlamalar getirilmiştir. Bazı ülkelerde marketlerde plastik poşet kullanılmasından vazgeçilmiştir. KKTC'de de hiç olmazsa marketlerde plastik kullanımı sınırlanmalıdır.