Petrol Depolama Tesisi devlet bütçesine ne gelir sağlayacak? (1)

Yayın Tarihi: 26/03/12 07:00
okuma süresi: 9 dak.
A- A A+

Yaklaşık bir aydan beridir KKTC'nin gündeminden düşmeyen konuların başında Yedikonuk'ta 166 dönümlük Devlete ait bir arazi üzerine inşa edilmesi hususunda Bakanlar Kurulu'nun almış olduğu karar ile gerek sivil toplum örgütlerinin gerekse çeşitli konularda yaratacağı olumsuzluklar hakkında uzmanların görüşleri ve eylemleri yeralmaktadır.

Öteyandan, hükümet yetkilileri bu görüşlere karşılık ilmi ve güvenilir hiçbir verilere dayanan gerekçeler sunmadan KKTC'nin kazanacağı ekonomik potansiyelden bahsetmek ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimindeki uygulamaları da örnek göstererek iddialarına taraftar kazandırma uğraşları devam etmektedir.

Ben, bir maliyeci olarak biyologların, bilim adamlarının, çevrecilerin ve siyasilerin veya hükümet yetkililerinin iddialarına değinmeyeceğim. Konuya bu yatırımın gerçekleşmesi halinde KKTC Bütçesinin dolaylı ve dolaysız ne kadar vergi ve benzeri gelir elde edeceği veya elde edeceği iddia edilen gelirlerin bütçe açıklarının kapanmasında ki katkısı hususunda yürürlükteki mevzuata değinmek suretiyle konuya bir başka açıdan bakılmasını sağlamaya çalışacağım.

Basından edindiğim bilgilere göre sözkonusu petrol depolama tesislerinin yatırımını ve işletmesini yapmayı amaçlayan Şirket, 100,000 ABD Doları kayıtlı sermayesi olan bir şirket olarak 23/1983 sayılı Serbest Liman ve Bölge Yasası uyarınca tescilini gerçekleştirmiş olup KKTC'deki her türlü faaliyetini bu Yasa altında gerçekleştirileceğinden hiç şüphesiz bu Yasa'da öngörülen tüm muafiyet ve diğer haklardan da yararlanacaktır.

Bunlara değinmeden önce Serbest Liman ve Bölge Yasası'nın tarihsel sürecini, gelişimini, sağladığı muafiyetler ile diğer hakların içeriğini ve bu günkü durumunu özetlemeye çalışacağım:

(a) Serbest Liman ve Bölge Yasası "Gazimağusa Serbest Liman ve Bölgesinin" kurulması amacıyla 5 Nisan 1983 tarihinde 26/1983 sayılı Yasa olarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yasa'nın amacı, aşağıdaki ekonomik faaliyetleri teşvik etmek suretiyle özelde Gazimağusa, genelde ise KKTC ekonomisine katkı sağlamak olarak belirlenmişti. Öngörülen faaliyet sahaları ise şöyle belirlenmiştir.

Devlet sınırları içinden veya dışından eşya getirilmesi, getirilen eşyanın depolanması aynen veya işlem görerek kısmen veya tamamen ihraç etmek, bu eşyanın Serbest Bölgede yapılacak her türlü imalat, inşaat ve onarımda kullanılmasını sağlamak;

Bölgeye getirilen eşyanın ve her türlü deniz aracının yapımının, onarımının, montajının ve demontajının yapılması gerçekleştirmek;

· Her türlü sanayi faaliyetinde, imalatta ve üretimde bulunmak;

· Her türlü ticaret gözetme (survey) hizmetleri sunmak;

· Bankacılık ve sigortacılık hizmetlerini gerçekleştirmek.

Bahse konu faaliyetlerin yapılmasına ilişkin başvurulara faaliyet izni vermek ve işletmelerin tescilini yapmak amacıyla Maliye, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı temsilcilerinden oluşan dört kişilik bir Yönetim Kurulu ve Serbest Bölge ve Liman kadrosu oluşturulmuştur.

(a) Bilahare, 2002 yılında bu Yasa'da yapılan 37/2002 sayılı değişikliklerle Gazimağusa Serbest Liman ve Bölgesine "Gemikonağı Serbest Liman ve Bölgesi" de eklenmiş ve Yasanın isminde yeralan "Gazimağusa" kelimesi çıkarılmıştır. Ayrıca, diğer bir değişiklikle Serbest Liman ve Bölgelerin işletilmesi hakkında tamamının veya bir kısmının yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişi "İşleticilere" 49 yıllığına kadar devredilmesine de olanak sağlanırken belirtilen faaliyetleri yapmak için bu Bölgelerde faaliyet göstermek için İşletme İzni başvurusu yapanlardan, faaliyet konusu dikkate alınarak 1,000 ABD Dolarını aşmayan harç ödenmesi de kurala bağlanmıştır.

(b) Serbest Bölgeler, yargı yetkisinin kullanılması bakımından KKTC sınırları içinde sayılırken, gümrük vergisi ödeme bakımından gümrük hattı dışında sayılmıştır. Diğer bir anlatımla, Serbest Bölgeler her ne kadar da KKTC sınırları içinde bulunuyorsa da vergisel ve yönetsel bakımından yurtdışı sayılmıştır.

(c) Serbest Bölgeler devlet gümrük hattı dışında oldukları için Faaliyet İzni almış işletmeler gümrük vergisi ödeme bakımından muaf tutulmuştur. Ayrıca, Serbest Bölgede pasaport, seyahat, kambiyo ve dış ticaret mevzuatı da uygulanmaz. Keza, bu Bölgelerde işyerlerinin kurulması, donatılması ve tüketimleri için gerekli olan makine, alet, malzeme, mefruşat, taşıtlar v.s malların ithalatında Dış Ticaret mevzuatı kuralları uygulanmamaktadır.

(d) Katma Değer Vergisi Yasası'na istinaden Serbest Bölgelere ithal edilen her türlü mal ve hizmetler KDV'den istisna tutulmuştur. Keza, bu Bölgelere KKTC'den yapılan mal ve hizmet ihracatları da KDV istisası kapsamında bulunmaktadır. Diğer bir anlatımla, Şirket KKTC'den alacağı mal ve hizmetler için de KDV ödemeyecektir.

(e) Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere sağlanan en önemli muafiyetlerden iki tanesi ise bunların bu Bölgelerden yurtdışına yönelik yapılan tüm faaliyetlerden doğan kazançlar Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi yükümlülüğünden süresiz muaf tutulmuştur. Ayrıca, Faaliyet İzni sahibi işletme sahipleri ve/veya yüksek ücretli direktörleri ile diğer yetkilileri ve teknik personelin hemen tümünün yabancı uyruklulardan oluşacağı dikkate alındığında adı edilen Yasa'nın 18. maddesi ve diğer ilgili mevzuat uyarınca bu kişiler, vergi dâhil, her konuda yabancı şirket ve/veya kişilerin bağlı olduğu mevzuata bağlı olacaklarından bu kesimden vergi alınması da pek mümkün olmayacaktır.

(f) Sözkonusu vergi muafiyetlerine ilaveten ilgili Yasa'nın 16(2). maddesi kuralları uyarınca Serbest Bölgede pasaport, seyahat, kambiyo ve dış ticaret mevzuatı uygulanmayacağına göre bu kişilerin çalışma, ikamet, sosyal güvenlik hatta meslek vergileri gibi diğer kamu alacaklarının tahsilinde de büyük sorunlar yaşanacak ve bu konudaki kamusal yükümlülüklerin uygulanması mümkün olmayacaktır.

(g) 26/1983 sayılı Yasa uyarınca Serbest Bölgede Faaliyet İzni alanların inşa edecekleri binaların plan ve projelerinin onayı, alınacak inşaat harcı ve ruhsat ücretlerinin düzenlenecek Tüzükle saptanacağı öngörüldüğünden bu işlemlerden tahsil edilecek inşaat ruhsatlarının ilgili Belediyelere ödenmeyeceğini açıkça göstermektedir.

Sözkonusu tesisin gerçekleştirilmesinin kesinlik kazanması halinde yatırımı yapacak olan şirket tüm işlemlerini Serbest Bölge ve Liman Yasası mevzuatı uyarınca yapacaktır. Bunun anlamı, bu tesisin her türlü işlem ve faaliyetleri bu Yasa kuralları uyarınca her türlü vergi ve diğer kamusal yükümlülük muafiyetleri haklarından yararlanarak gerçekleştirilecektir. Bu haklardan yararlanmak için de Yedikonuk'ta yapacağı bu tesisin arazisi Hazine Malı olarak uzun vade kiralanmak suretiyle Serbest Bölge ve Liman Yasası kapsamına alınması için Yasa değişikliği yönüne gidilecektir.

Kanaatimce, ayni Yasa'nın diğer kurallarından da yararlanarak buranın kullanım hakkı "İşletici" sıfatı ile ilgili Şirkete devredilecektir. Benzeri düzenleme Gemikonağındaki CMC tesislerinin "İşletici" sıfatıyla Portisbi isimli şirkete devredilmesi için yapılan 37/2002 sayılı yasal değişiklikle de yapılmıştır.

Serbest Bölge ve Liman Yasası kurallarına istinaden bu Bölgelerde iki tür işletmeci statüsü vardır. Birincisi, Serbest Bölge ve Liman Yönetim Kurulu kararına istinaden Faaliyet İzni alıp bu Bölgede kiralanan işyerinde veya "Posta-Kutusu" yöntemiyle faaliyet gösteren işletmeler; diğeri ise tüm Bölgenin işletme ve yönetimini tek bir Şirkete devretmek ve burasını dilediği şekilde başka işletmelere Faaliyet İzni Belgesi vermek suretiyle yukarıdaki yöntemlerden (yer kiralamak veya posta kutusu yönteminden) herhangi birini gerçekleştirmek ve/veya doğrudan doğruya işletmek amacıyla "işletici" statüsü altında işletmektir.

(DEVAMI GELECEK HAFTA)

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.