Hellimli 'Doğrudan Ticaret' endişesi

Cumhurbaşkanı Akıncı ile başlayan dinamizm en somut neticesini geçtiğimiz Ramazan bayramında verdi.

Araya hafta sonu da girince meselenin ciddiyeti biraz güme gitti. Oysa AB nezdinde Hellim mutabakatı, Kıbrıslı Türkler için bir 'bayram şekeri' tadında umut veriyor…

AB Komisyon Başkanı Juncker'in üflediği hellim uzlaşısında belirlenen yol haritasına göre önce Yeşil Hat Tüzüğü'nde değişimler yapılacak ve Kuzey'deki Hellim, bağımsız bir AB denetim firması olan "Bureau Veritas" şirketi tarafından AB nâmına denetlenecek. Rum Tarım Bakanlığı'nda olan Güney'deki denetim de AB kurumunun onay ve uhdesine girecek.

Özellikle de -mayın meselesi gibi- Güven Yaratıcı Önlemler (GYÖ), 'Hellim mutabakatı' ile kıyaslandığında hikâye…

Akıncı ile varılan en somut netice bir 'ara formül' olarak Hellim mutabakatıdır.

Konunun ciddiyeti ile AB'nin Kıbrıs'ta 'Hellim Garantörlüğü', Güney'de "cırtlak" ses veren bazı yorumlardan da anlaşılıyor. Şu soruluyor: "AB'nin Hellim'i kontrolü altına alması ile ortak tescil, Kuzey'in Doğrudan Ticaret yapması anlamına gelmeyecek mi?".

Şimdi anlaşıldı mı Juncker'in 'bu bir şaka değil' dediği meselenin derinlerde nasıl yankılandığı?

Ve Rumlar için ne denli 'tehlike arz eden' bir meselenin netleştiği…

**

Cumhurbaşkanlığı seçim sürecine de 'rendesiyle' yansıyan ve bugün -siyaseten ne denli övünülse az- 'hellim' başarısını temellendirelim;

"Hellim kazanını" en son kaynatan şey, tescil tartışması ve itirazlarımızdı… Güney, bu probleme GYÖ olarak hiçbir zaman bakmak istemedi.

Hatta Rumlar sadece kendi 'mallarıymış' gibi hellimi AB'de tescil ettirmek üzereydiler. Bu durumda KKTC'de yaklaşık 16 bin kişinin geçimini sağladığı ve ülke ihracatının yüzde 25'ini oluşturduğu ifade edilen Hellim, bizim için tam bir kâbusa dönüşecekti. Hellim malımız olmaktan 'coğrafi tescil' yoluyla çıkacaktı.

Krizle ilgili Meclis Başkanı Siber, Aralık 2014'te BM Kıbrıs Özel Danışmanı Eide ve AB Komisyonu'na bir mektup göndermişti. Benzer mektup, dönemin Cumhurbaşkanı Eroğlu tarafından da Mart 2015'te Komisyon Başkanı Juncker'e iletilmişti.

Hatta bu iki mektup seçim döneminde polemiklere de konu olmuştu. (kim önce yazdı)

Mesele muallaktı.

**

Ramazan Bayramı itibariyle artık hukûken Hellim, Kıbrıs Cumhuriyeti hükümrânlığında değil.

Güney'de rahatsızlık ve 'AB bürokrasisinin kafasını ne der de teknik düzeyde karıştırırım' yaklaşımları da bu yüzden… Olası Çözümün 'Birincil Hukuk' tescili ısrarımızdan rahatsız olarak Federal sözde garanti tavsiye eden Rumlar, şimdi hellim hakkında yeni bir 'paparaya' hazırlanabilir…

Çünkü bunun sinyalleri geliyor! Kayda geçirmekte yarar var ki hellim uzlaşısını birileri ayrıca kızartabilir!

Argüman da şu: Yeşil Hat tüzüğünün, hellimin tüzük ve Rum Yönetimi'nin "yasal limanları aracılığıyla ticaretine olanak sağlaması için değiştirilme-mesi durumunda o zaman yasallaştırmanın doğrudan ihracatla ilgili olacağı; pratikte bunun, Güney Kıbrıs'ın reddettiği, mağduru olduğumuz "doğrudan ticaret" haline geleceği tehlikesi…

Ne incelikli endişe ama!

**

Hellime dair şimdi Kuzeyde bizim görevimiz kalitesi "sürünen" hellimi, AB standartlarında üretebilmek için gerekeni yapmak ve AB denetiminden mesul şirketin kalite onayını 'zarara' girmeden alabilmek. (Yani keçi sütüne ineği karıştırırken dikkat etmek).

Diğer husus da AB'nin el attığı tescilin, Türkiye'yi hellimde teorik olarak "bize mecbur" bırakacak oluşu…

Cumhurbaşkanı 'başarı' kıvamında çok abartmadı konuyu. Çünkü esasen Çözüm yolunda "ara formüllerden" hoşlanmıyor.

Talat'ın meâlen hep dediği gibi: 'ikide bir de sınır geçiş-kapısı açmak, Kapsamlı Çözüme zarar verir'.

Hellim, listede yer almadığı halde en esaslı GYÖ oldu.

İyi de oldu.