Kraliçenin patatesi

Kraliçenin patatesi

Tarih, 1841'den itibaren on yıl boyunca İrlanda'da binlerce köylünün modern Avrupa tarihindeki en berbat kıtlıklardan birinde açlıktan öldüklerini yazar… Söz konusu kıtlık gerçek bir felakete dönüştüğünde etkileri İrlanda'yı da aşmış ve Amerika'ya ilk büyük göç dalgasının sebebi olmuş…

Sebebi: Patlıcan-gillerden PATATES!

Kuşaklar boyunca patates İrlanda topraklarında son derece verimli bir şekilde yetişti ve "derd-i maişetin" ana mahsulüydü.

Yani İrlandalılar uzun yıllar patatesle karınlarını doyurdular. Ancak 1840'larda bir patates mantarı tüm tarlaları zir-ü zeber ederek kıtlığı ve kitle ölümlerini tetikledi…

Kıtlığın ortaya çıktığı dönemde İrlanda, dünyanın en güçlü imparatorluklarından Birleşik Krallığın parçasıydı. Çoğu tarihçi İngiliz hükümetinin patates mahsulünü etkileyen mantar hastalığının oluşumunda yeteri kadar itinalı davranmadığını yazmıştır.

Hatta ünlü hiciv yazarı Jonathan Swift bir dizi yazı ile hükümete yüklenir ve zavallı İrlandalılar'a hayatta kalmak için "bebeklerini yemelerini" tavsiye eder.

**

Yaklaşık iki milyon İrlandalı'nın göç etmesine ve ölümüne sebep olan açlık ve kıtlık felâketi sırasında İngiltere ve kıta Avrupa'sı sanayi devriminin getirdiği zenginliğe rağmen İrlanda'ya yardım etmezken, Osmanlı Sultanı Abdülmecid zor durumdaki İrlanda halkına 10 Bin Sterlin yardımda bulunmak ister...

Fakat himayesindeki bölgeye sadece 2 Bin Sterlin yardım yapmayı kararlaştıran Kraliçe Victoria, Osmanlı'nın kendilerinden kat kat fazla bağış yapmasını kabul etmez ve İstanbul'daki büyükelçisi vasıtasıyla Sultan'ın teklifini reddeder ve Osmanlı bağışı Bin Sterlin'e indirir.

Sultan Abdülmecid bunun üzerine İrlanda'ya tahıl yüklü 5 gemi gönderir.Ancak İngilizler bu kez de erzakları Dublin Limanı'na sokmaz.

Yardım malzemesi yüklü Osmanlı gemileri de mecburen yüklerini Drogheda Limanı'na boşaltır ve yardım bir şekilde ulaşır.

İrlandalılar Padişah'a gönderdikleri ve bugün Topkapı Sarayı Müzesi arşivinde bulunan "Teşekkürnâme"de "biz İrlanda asilzadeleri ve sakinleri, Majesteleri (Osmanlı Padişahı) tarafından, acı çeken, kederli İrlanda halkına gösterilen cömert hayırseverliğe ve ilgiye en derin minnetlerimizi saygıyla takdim eder ve cömertçe yapılan Bin paundluk bağış için teşekkürlerimizi sunarız" diye yazmışlardır.

Drogheda Belediyesi, Osmanlı yardım malzemesini getiren gemilerin Drogheda Limanı'na yanaşmaları şerefine her yıl şenlikler yapar...

Yardımının etkisi o kadar büyük olur ki Drogheda kentinin arması ay yıldız olarak belirlenir.Dahası İrlanda'nın ünlü futbol kulübü Drogheda United'ın formasında da ay yıldız vardır.

**

Ve 1923'te Lozan'da İrlandalı delegeler, yalnızca onlar Avrupalı delegelerin aksine lehe oy kullanmışlardır…Bu durum delegeler arasında bulunan ünlü şair Yahya Kemal'in dikkatini çekmiş ve fırsatını bulur bulmaz da sormuştur.

Aldığı yanıt "Biz bir yandan açlık ve kıtlıktan kırılıp, bir yandan salgınlarla boğuşurken, Avrupalılardan hiçbir yardım ve destek görmedik. Bize sadece Osmanlılar yardım etti. Siz bize zor günlerimizde nasıl yardım ettinizse, biz de sizin zor günlerinizde öyle yardım etmek istiyoruz" şeklindedir.

**

Patlıcangiller familyasından yumruları yenen otsu bitki, "patates krizi"deyip geçmeyin…

Malum ülkemizde patates karaborsaya düştü. Bazı marketlerde fiyatı 30 TL'yi buldu ve ardından piyasadan tamamen kayboldu.Herkes bir dönem en büyük tarımsal ihraç kalemleri arasında yer alan patatesin ahvalini konuşuyor, yazıyor.

Akay Cemal'in ifadesi ile özelde patates, genelde tarım politikası, zig-zaglı siyasete alet edilir ve bir avuç rantçının hanesine kâr olarak girerse, sıkıntıyı çekecek olan yine halktır.

Toprak ve iklim koşulları nedeniyle dünyanın en kaliteli ve lezzetli patatesi olduğu bilinen, hasadı dahi bir zamanlar törenle yapılan patates, İrlandalıların felaketi oldu.

Bin poundluk yardım ile 5 konteynır erzak için armasına ay yıldızı döşeyen İrlandalılar kadar vefalı olmamız beklenmese de;

Patates de yok.

Kraliçe de…

Bebekleri yememizi tavsiye eden de.

Çok şükür ölmüyoruz,

Ölmedik.

"Zavallı" İrlandalılar gibi…