Tek yol

1969 yılında, İtalya'nın Milano kentinde bulunan büyük bir meydanda, bir patlama olur. Bomba olduğu anlaşılan bu patlama, 16 kişinin ölümüne yol açar. Olay gecesi, İtalyan polisince anarşist olarak suçlanıp tutuklanan Giuseppe Pinelli'nin cesedi, ertesi sabah, gözaltında tutulduğu emniyet müdürlüğünün penceresinin altında bulunur. Gelen açıklama, kaza sonucu ölümdür.

Bir "deli" sorgulanmak üzere aynı binaya getirilince, ironi içinde anlatılan olaylar zinciri, derin devletin sorgulanmasına kadar varacaktır.

*

Yukardaki hikaye, orijinal adı ile "Morte accidentale di un anarchico" Türkçe adı ile "Bir anarşistin kaza sonucu ölümü" ismini taşılyan ve Nobel ödüllü İtalyan yazar Dario Fo tarafından yazılmış iki perdelik tiyatro oyunudur.

Fo'nun 1970 yılında yazdığı bu eseri, İtalyan Halk Tiyatrosu'nun iyi bir örneği olarak kabul edilir. Oyunun ilk gösterimi kendi yönetmenliği ile, yazdığı yılın son ayı İtalya'nın Varese kentinde Collettivo Teatrale La Comune topluluğunca sergilenmiştir.

Halkın büyük ilgisini çeken hikaye, akılları aydınlatan bir sürece yön verir.

Daha sonra aynı hikaye, Amerika ve İngiltere'de ingilizce ve tiyatro sanatçısı Füsun Demirel'in çevirisi ile, Türkiye'de çeşitli tiyatro toplulukları tarafından sahnelenmiştir.

*

Dönemin İtalyası, mafya kalıntısı bir idari yapı ile, derin devlet altında yönetilen kirli bir siyasi yapı arasında sıkışmış ve halkın aydınlanma süreci etkin bir sanat anlayışı ile sanatçılarca sağlanmıştır. İtalya biliriz ki, Avrupa Birliği'nin toplum mühendisliğine en son ayak uydurabilmiş, hatta hala uydurup uyduramadığı tartışılan bir toplumsal kültüre sahiptir. Elbette kültürel farklılıklar içeren toplumların, bir oraklıkta, farklılık göstermesi, zenginliktir.

Aslında mesele, ne bize ne de Türkiye'ye yabancı olmayan gerçeğe dayalı yukarıdaki tiyatronun, ne yazık ki, bizlerin de coğrafik mensubu olduğumuz ortadoğuda hala toplum üzerinde oynanıyor olmasıdır.

İdarenin, kendi gücüne karşı bulduğu sanatı destekleyerek, aydınlanmayı çağırmak ise elbette halkın sorumluluğudur.

Çünkü tek yol, sanıtın estetiği ile aydınlanma yoludur.