Bouvard ve Pécuchet yetim kalırken

8 Mayıs 1880 günü, ani bir felç sonucu, Croisset'de öldüğünde, 1874'te yazmaya başladığı ve bitiremediği son projesi Bouvard ve Pécuchet'yi yetim bırakan Gustave Flaubert, edebiyat tarihinde, ekolü, cüretkarlığı, psikolojiye edebiyat üzerinden kavram sokması, gerçekçilik akımını başlatması gibi bir çok sıfatın sahibiyken, aslında; kültür ve edebiyat adına, yazdıklarına baktığımızda, yarım kalan eserini, maddi nedenlerle yarım bıraktığı ve bu eserin tüm dünyanın eksiği olduğunu anlarız.

Flaubert para sıkıntısı yüzünden bu projeye iki senelik bir ara vermiş, 1877 yılında yayınlanan Üç Hikaye'yi maddi nedenlerle kaleme almıştı.

*

Felsefede pozitivizm ne ise, sanat ve edebiyatta da realizm odur. Ona göre, gerçekçiliğe, gerçeği olduğu gibi yansıtmak anlamı verilirse, gerçekçilik tüm çağları kapsar. Gerçekçilik akımının parlaması 1857 yılında basılan Mademe Bovary ile olmuştur. Romanın yazarı Flaubert, George Sand'a yazdığı bir mektupta: "Olayları, bana göründükleri gibi ortaya koymakla, bana doğru görüneni ifade etmekle yetiniyorum. Doğruluğu sanata sokmanın daha zamanı gelmedi mi? Tasvirin tarafsızlığı o zaman kanunun yüksekliğine ve bilimin belginliğine ulaşacaktır" demektedir.

Bu ifadeler, akımın resmi başlangıcı gibidir.

*

Ne yazık ki, her dönem, önce kendi sanatçısına ihanet eder. Anlamaz desteklemez, anlar korkar, yarı yolda bırakır yargılar... Değişimin sarsıntısına ayak uyduramayacak her idare, her dönemde santçıyı desteklemez ya da sözde destekler. Zaman geçtikçe, sanat üzerinden gelişecek kültürün, kültür üzerinden evrilecek toplumun, fidanlarını daha topraktan başını gökyüzüne uzattığı anda ezer.

*

Flaubert onca sıfatının yanında, maddi sıkıntıları nedeniyle devam edemedikleri yüzünden bu anlamda da önemli bir örnektir. Edebiyat ve dolayısı ile tarih, insanlık adına bir önemli sanatçının daha, pahabiçilmez ve dünya mirası olacak eserinden yoksun kalmamıza, sadece seyirci kalmıştır.

Yazık ki günümüzde de, bu ve benzeri süreçleri, geride kalmış hikayeler olarak anlatamıyoruz.