Agnoioloji ve epistemoloji

En temel olan, bilgiden ve daha da önemlisi bilgi temelli düşünceden yoksun olma, bir "geri kalmışlık"tır. Ekonomi politik açısından bakıldığında "gelişmekte olan" ifadesi kullanılsa da, bu yumuşatılmış bir ifadedir.

Bilgi ile harmanlanan bir idare yaratmak, geri kalmış ülkelerin ütopik hayalleri, hatta hayallerini bile kuramadıkları bilmeyişlerdir.

Oysa dünya nerelerde? Üst akıl neler düşünüyor?

*

Geri kalmışlık, çağlar öncesine bile hala yetişememişlikle de ölçülebilir aslında.

Mesela, ilk çağlar bakalım.

Thales gibi filozoflar, kendi toplumları için metafizik ile ilgileniyorlardı. Ancak düşünceleri bırakın kendi ülkelerini, dünyayı değiştirdi. Üstelik ilk aşamadan düşündükleri ile değil, yapamadıkları, düşünemedikleri ile bu değişimin öncüsü oldular.

Thales için evrenin salt maddesinin bulunması temel bir amaç olmuştu. Ama bu konularda herkesin vardığı farklı fikirler, fikirler arasındaki çelişkiler filozofların bilgiye yönelmesine yol açtı. Bilgiye yönelmeleri ayrıkçı düşüncenin sonucuydı.

Fikir ayrılığının filozofları bilgiye yönelttiği çağ Hz. İsa'nın doğumundan 600 yıl önceydi.

Bugün bile aksini yapan ve fikir ayrılıklarında insan yaftalayanlar, ötekileştirenler olduğunu görüyoruz.

*

Günümüzden 2 bin 6 yüz yüz yıl önce bilgi doğruluğunun sorgulanmasına neden olan bu tür ayrışmalar, bilginin öneminin anlaşılmasına neden olmuştur.

Böylece bilgi felsefesi yani bugünkü adı ile epistemoloji doğmuş oldu.

Epistemoloji, bilginin doğasıyla, kapsamıyla ve kaynağıyla ilgilenen felsefe dalıdır. Bulunduğu şekli ile yani bilgi felsefesi olarak da adlandırılmaktadır.

*

Kelimenin episteme kökeni, bilgi ve gnosis, bilim ve logos, öğreti kelimelerinden epistemoloji, bilgibilim ve gnoseoloji, bilginin bilgisi terimleri doğmuş oldu. Bilgikuramı anlamında kullanıldığı da bilinir.

Bilginin doğasını, kaynaklarını, kökenlerini, değerini araştırır.

Gelişmemiş toplulukların ilgilenmesi gereken en önemli felsefelerden birisi epistemoloji iken, ne yazık ki, agnoiolojiye daha yatkın olan bilgisiz toplumlar hızla azalmakta olsalar da, hala çokturlar.

Agnoioloji ise bilgisizliğin ne olduğunu araştıran daldır.

Keşke herkesin seçme hakkı olsa.

Ama seçimlerden bahsetmiyorum elbette…