On yüzyıl öncesinden mesajınız var

Adalet, mutluluk, akıbet ve akıl; her çağın aranan ama ne yazık ki bir arada bulunamamanın mutsuzluğunu yaşatan kavramlardır.

*

Türk tarihi kaynaklarında Karahanlılar dönemi hakkında yeterli bilgi olmadığı ortadadır. Bu Türk devletin vatandaşı olduğunu söyleyebileceğim "Balasagunlu Yusuf" ya da diğer adı ile Yusuf Has Hacib hakkında da bilgiler yok denecek kadar azdır. 1017-1019 yılları arasında doğduğu rivayet edilmekte ve dönemin "Kuz-Ordu" isimli şehri Balasagun'da doğmuş olduğu bazı kaynaklarda belirtilir. Lakabı da oradan gelir. Kendisinin bir biyografisi de henüz yazılmamıştır. Dünyanın en önemli eserlerinden kabul edilen büyük eserinde adını sadece bir kez, "Kitap sahibi Yusuf, büyük has hacib, kendi kendine nasihat eder" başlıklı, son bölümünde anmış ve bu esere son bölümde de olsa damgasını vurmuştur.

İyi eğitim gördüğü ve dervişane bir mütevazılığı olduğu dünyanın en önemli eserlerinden birisi olan Yusuf Has Hacib'in kendi eserinden anlaşılmaktadır. Bu eser; Türk yazınındaki alegorik yapıtlardan en önemlisidir. Eserde, adalet, saadet, devlet ve akıl iyi bir devletin nasıl olması gerektiğini tartışır. Bu soyut kavramların insan niteliği ile verilmesi ise tarihin derinliklerindeki alegoridir.

Bu muhteşem eser hiç kuşkusuz Kutadgu Bilig'dir. Mesnevi tarzında ve aruz vezniyle yazılan eser, siyasetname türünün Türk edebiyatındaki ilk örneği olup eski Türkçe olarak kabul edilen Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. İslâmiyet'in Türklerce kabulünden sonraki bilinen ilk yazılı eserdir. "Kutlu Olma Bilgisi" veya "Mutluluk Veren Bilgi" olarak yeni Türkçeye aktarılabilir. Anlatılmak istenenler 4 sembolik kişilik üzerinden anlatılmıştır. Bunlar; Kün Togdı (hükümdar, kanun, adalet); Ay Toldı (mutluluk, saadet); Odgurmış (akıbet, hayatın sonu); Ögdülmiş (Akıl, zeka). 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig, kendi zamanını aşan bir yaratıcı düşünce ile akıllıca bir anlatım seçmiş önemli bir eser olmak yanında, içeriği güncelliğini koruyan ve bugün okuyana dahi öğretici olan bir eserdir.

Yüzyıllardır aynı kavramların yoksunluğu, insan soyunun kendi eliyle yarattığı hüzünlü bir sondur.