Literatüre sinema yazısı

Sinema ve Kıbrıs dediğimiz zaman bir araştırmaya ihtiyaç duydum ve bu konuda bir çalışma tamamladım. Aslında çalışma çok uzun ve detaylı ancak sizinle sadece popüler kısmının özetini paylaşacağım.

Kıbrıs ve sinema dendiğinde ilk akla gelen Kıbrıs ile ilgili çekilen Yeşilçam filmleri, ardından Kıbrıs'ta çekilen yabancı filmler ve son olarak artık ülkemizde çekilen filmlerdir. İkinci kategoride yeralan "Exsodus" filmi Otto Preminger'in yönettiği ve ülkemizde özellikle Othello Kalesi'nde 1960'ta çekilen bir filmdi. İlk kategori çok kalabalık ama ne yazık ki hep tek tür. Kıbrıs'ı konu alan Yeşilçam filmleri, Ada'da Kıbrıslı Türklerin yaşadığı acıları ve kahramanlıkları içeriyor. Sadece bu konuda bir çok fim çekilmiş.

"Kıbrıs'ın Belası Kızıl EOKA" Nişan Hançer, (Bu ilk filmdir ve önemlidir. Çünkü aynı zamanda ilk yasaklanan filmdir. Kıbrıs'ta katliama uğrayan bir Türk taburunun öyküsü üzerine kurulan filmde, başrolleri Sezer Sezin ile Kenan Artun oynar. 1959'daki Kıbrıs Antlaşması ve ülkelerarası gerilim nedeniyle gösterime giremez yasaklanır.) "Kıbrıs Şehitleri" Behlül Dal, oyuncuları Öztürk Serengil ile Atıf Kaptan. Film, Rumlarla olan savaşta şehit düşen Türklerin kahramanlık öyküsünü anlatır. Tunç Başaran'ın yönettiği 1964 yapımı "10 Korkusuz Adam" ise yönetmen John Sturges'in "The Magnificent Seven/Yedi Silahşörler" adlı western filminden Kıbrıs'a uyarlanmıştır. Önemli bir filmdir ve 64-65 sezonunda ilk 7 film arasına girere gösterimde. Ardından yönetmen Nuri Akıncı "Kıbrıs Şehitleri" isimli bir film için çalışır. Film çekmeye hazırlanmış ama sonra nedense Yılmaz Güney'in de yer aldığı bu projesinden vazgeçmiştir. Ardından Osman F. Seden'in "Severek Ölenler" filmi gelir. Bunu yönetmen Nejat Saydam'ın "Dişi Düşman" filmi, "Fırtına Beşler", Remzi Jöntürk'ün yönettiği "Göklerdeki Sevgili" (Mervyn Leroy'un "Waterloo Köprüsü"nden uyarlanmıştır) "Severek Dövüşenler", "Fedai Komandolar", "Komandolar Geliyor" filmleri de benzer ve dönemin Kıbrıs'la iligli filmleridir.

1974 yılında Lütfi Ö. Akad'ın Kıbrıs'ta çektiği, bir sevda öyküsüne dayalı "Esir Hayat" da biraz aşk biraz dönemi içerir. Benzer filmler ise; "Göç" (Remzi Jöntürk), "Kartal Yuvası" (Natuk Baytan), "Kıbrıslı Fedailer" (Müjdat Saylav), "Önce Vatan" (Duygu Sağıroğlu), "Şehitler" (Çetin İnanç), "Türk Aslanları" (Tanzer Akın), "Zindan" (Remzi Jöntürk) filmleridir.

Barış Harekatı ile ilgili tank ve jet uçaklarının geçişi, Yılmaz Güney'in "Arkadaş" filmindeki bazı sahnelerde görülür. Osman F. Seden'in 1977 yapımı "Silah Arkadaşları" filmi yukarıdaki tür filmlerin sonuncusu kabul edilir.

Ara film diyebileceğimiz Maskeli Beşler Kıbrıs filmi de Kıbrıs'ta çekilmiş Yeşilçam filmlerindendir. Temel konu olmasa da Yılmaz Erdoğan-Ömer Faruk Sorak ikilisinin "Vizontele"si ve 2003'teki Mustafa Altıoklar'ın "O Şimdi Asker"i filmleri de Kıbrıs'a değinir. Bir literatür olması için hazırladığım bu çalışma makalesinde yeni dönemden de bahsetmek lazım. Yeni dönemde Derviş Zaim'in Çamur ve Gölgeler ve Suretler filmleri Kıbrıs konulu filmler olup, tamamen Kıbrıs'a ait sinemalarda gösterilen ilk 35 milimetre sinema filmi de yönetmenliğini Cemal Yıldırım'ın, Yapımcılığı ve Senaryosu bana ait olan Anahtar filmidir ki yine bana ait Sonbahar romanından uyarlanmıştır.

Bu filmler kalabalık gibi görünse de yolculuğumuz henüz başlamıştır. Meselenin nitelik olması gerektiği bilgisi ile kalıcı olması açısından değindiğim konu elbette geliştirilmiş bir versiyona da sahiptir.