Vergi, resim ve harç artışları ne kadar zorunlu ve yasaldır?

Gün geçmiyor ki hükümetin bir acemiliği, laçkalığı, vurdumduymazlığı veya gerçekdışı beyanatlarına rastlamayalım. Bu tür durumların çok sık ve sürekli tekrarlanması hükümetin güvenirlik derecesini sadece sıfıra çekmemekte ayni zamanda KKTC'deki hükümet ve kamu hizmetlerinin hiddet yerine artık alay konusu olmaya dönüşmektedir.

Şayet biraz olsun resim çizme yeteneğim olsaydı basında yeralan haftalık yazılarım yerine haftalık karikatürlerim yeralacaktı. Ama, bu yeteneğim olmadığı için neredeyse her gün duymak veya okumak zorunda olduğum hükümet uygulamaları ile kararları karşısında bilgilerimi haftalık yazılarımla uygulayıcılara, onların kılavuzlarına ve halkımıza aktarmaya çalışıyorum.

2007'den bu yana yazılarımın genel içeriği dikkate alındığında ilgililerin, yetkililerin ve halkımıza özellikle çağdaş vergi hukuku ve kamu maliyesi konularında bilgiler vermek suretiyle tecrübelerimi aktarmak olmuştur. Ancak, genelde bugünkü hükümetin, özelde ise birçok Bakanın icraatları, hayal ürünü beyanatları ile bunların ve hükümetin acemilik olarak tanımlayabildiğim çeşitli hatalı uygulamaları hakkında birçok yol gösterici ve öneri nitelikli yazılarıma birkaç haftadan beri ara verip biraz da hükümetin genel icraatlarını halkımızın bilgisine getirmeyi yararlı gördüm.

Herkesin kamu hizmetlerinin başıboşluğu ve hükümet mensupları hakkındaki görüşleri malum. Maalesef önlemler alınacağı yerde bu kötü gidişe hala daha devam edilmektedir. Bu konularda önlemler alacakları yerine kötü gidişe duyarsız kalınmaktadır. Bugün bunlardan birkaç tanesi üzerinde durmaya ve artık bu hükümet ile kamu hizmetleri yapısıyla KKTC'nin hiçbir sosyo-ekonomik sorununa çare bulunamayacağı hakkında örnekler vermeye çalışacağım.

Malumlarınız olduğu üzere son üç yıla yakın bir süreden beri temel tüketim mallarına ve akaryakıt fiyatlarına yapılan ortalama %30-%35 oranındaki artışlara rağmen gerek asgari ücrete gerekse ücretlilerin ödeneklerine %0.73 oranındaki gülünç artış dışında herhangi bir artış yapılmamıştır.

Halkın ve sivil toplum örgütlerinin bu konudaki şikâyetlerini bir tür kompanse etme amacıyla Sn. Ekonomi Bakanı hükümetin bu yıl herhangi bir vergi, resim, harç ve fon artışı yönüne gitmeyeceğini belirtmiş ve bu düşünce ile "bu yıl vergi sürprizleri olmayacağını" 4 Aralık 2012 tarihli BRT'de katıldığı bir programda açıklamıştı.

Ancak aradan bir hafta geçmeden hükümetin 30 değişik türdeki vergi, resim ve harç uygulamalarına 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren artışların yapıldığı 25 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete'de K(II)2821-2012 numaralı Bakanlar Kurulu uyarınca yayımlanan Tüzük ve Emirname değişiklikleri yeralmıştır. Bu uygulama zaten pahalılıktan şikâyet eden tüm sektörler ve halkımız üzerinde tedirginlik ve hoşnutsuzluk yaratmıştır.

Daha sonra Sn. Ekonomi Bakanı'nın başka bir TV programında vergi, resim ve harç konusunda artışlar ve vergi sürprizlerinin olmayacağına ilişkin yapmış olduğu açıklamaları kendisine hatırlatıldığında hükümetin yapmış olduğu bu artışların nedeni olarak vermiş olduğu cevap çok enteresan ve düşündürücü olmuştur. Sn. Bakan şöyle bir mazeret ileri sürmüştür. "Ne yapalım bu artışın yapılmasını bizlere yürürlükteki yasalar öngörmüştür." diye cevap vermek suretiyle bu konuda bir hafta önce vergi, resim ve harç uygulamalarında artış yapılmayacağına ilişkin beyanatına kılıf uydurmaya çalışmıştır.

Halbuki, bu kılıfı uydurmaya çalışırken gerçeği unutmuş veya bilmediği için gerçek dışı bir beyanat daha vermiş olmuştur. Artışları içeren bu 30 adet Tüzüğün ve Emirnamenin Bakanlar Kuruluna verdiği artış yapma yetkisini düzenleyen ilgili Yasa kurallarını araştırmış olsa idi böyle bir beyanat vermezdi; çünkü bu kurallar Bakanlar Kuruluna artış yapma yanında düşüş yapma yetkisinin esas ve kıstaslarını düzenlerken, düzenlemenin her yıl yapılmasını zorunlu tutmadığını öğrenmiş olacaktı. Diğer bir anlatımla, Bakanlar Kuruluna bu konuda artış yapma yetkisi veren kuralların son cümlesi şu şekilde düzenlenmiştir: "Bakanlar Kurulu, ülkenin ekonomik koşullarını ve enflasyonu dikkate alarak ilgili vergi, resim ve harç miktarlarını (…….) katına kadar artırabilir veya indirebilir" Bunun Türkçe izahı şudur. Vergi, resim ve harçlara ilişkin düzenlemeler bazı sınırlamalar ile esas ve koşullara bağlı olarak artırılabilir veya indirilebilir. "Artırılabilir" veya "İndirilebilir" fiilileri zorunluluk ifade etmemektedir.

Sözkonusu artışlarla ilgili bir konuya daha değinmek istiyorum. Yapılan artışlarla ilgili yasal mevzuat incelendiği zaman bazı yasalarda vergi, resim ve harç düzenlemelerinin yapılması için Bakanlar Kuruluna yetki veren kurallar Anayasa kurallarına ters düştüğü görülmektedir. Çünkü Anayasamızın Vergi Ödevini düzenleyen 75(3). maddesi şöyle demektedir.

"Yasanın belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve ilkelere uygun olmak koşuluyla, vergi, resim ve harçların bağışıklık ve istisnalarıyla oran ve hadlerine ilişkin kurallarda değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınabilir."

Halbuki, artış amacıyla yapılan bazı Tüzük değişikliklerinin dayandırıldığı yasa kurallarında Anayasamızın 75(3). maddesinin öngördüğü alt ve üst sınırları ile esas ve kıstasları ile ilkeleri mevcut olmadığı için yapılan artışlar hukuka aykırıdır. Özetle, Bakanlar Kurulunun vergi, resim ve harç konularında artış yapabilme yetkisi olması için bahse konu Anayasa kuralına istinaden ilgili yasalarda yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve ilkelere uygun olarak hareket etme kurallarına yerverilmesi gerekir.

Yukarıda açıklamaya çalıştığım yasal dayanaklardan da anlaşılacağı gibi Bakanlar Kurulunun vergi, resim ve harçlara Tüzük veya Emirnameler yönetimiyle artış yapabilmesi öncelikle bu yetkiyi düzenleyen ilgili Yasa maddesinde Anayasa'da öngörülen kuralların yeralması gerekirken sözkonusu kamu alacaklarında artış yapma yetkisi hiçbir zaman zorunlu tutulmamış, tamamen hükümetin "iki dudak arası" vereceği kararlara bırakılmıştır.

Keza, özellikle İngiliz Koloni döneminden günümüze kadar yürürlükte kalmış olan bazı Yasalar, İngiliz Valisine tanıdığı esas ve kıstaslar ile ilkelerden yoksun genel amaçlı kuralların içeriğine dayanarak Anayasamıza ters düşen Tüzük değişiklikleri yapma hakkı öngörmektedir ki bu da hukuk dışı düzenlemelerdir. Bu yasaların Bakanlar Kuruluna vergi, resim ve harç saptama yetkisi veren ilgili maddeleri diğer yasalarda olduğu gibi esas ve kıstaslar ile ilkeler saptanmak suretiyle biran önce Anayasamızın öngördüğü kurallar paralelinde düzenlenmelidir. Hukuk devleti anlayışı bunu emreder.

Ancak, buna kim aldırıyor? Hükümet birçok yasa ihlalini artık olağan hale getirmiştir ki birçok icraatlarına devam etmektedir. Bu ve daha birçok hukuk dışı uygulamalara kim dur diyecek? Hükümet yetkililerini "ben yaparım olur" düşüncesinden ve "çiftlik kâhyalığı" psikozundan çıkmalarını kim gerçekleştirecek?