Ne olacak KKTC'deki kayıtdışılık? (2)

Geçen haftaki yazımda yaklaşık bir buçuk yıl süren uzman bir ekibin çalışmaları sonucunda iki aşamada hazırlanan "KKTC'de Kayıtdışı Ekonomi, Boyutlarının Ölçümü, Çözüm Önerileri ve Eylem Planı" 6 Ağustos 2013 tarihinde yayınlanmış olan ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan Raporda yeralan takvim doğrultusunda Eylem Planı'nın uygulanmasına karar vermiştir.

Ancak, her konuda olduğu gibi KKTC'nin kayıtdışılık dolayısıyla maruz kaldığı sosyo-ekonomik olumsuzlukların giderilmesi amacıyla ne bir önceki CTP-DP, ne de bugünkü CTP-UBP hükümetleri bu konuda herhangi bir duyarlılık göstererek bahse konu Eylem Planı'nı uygulamaya geçirmemiştir. Bu tür tutumlar her ne hal ise KKTC siyasilerinin bir alışkanlığı hale dönüşmüş olup bu alışkanlığın kaldırılması maalesef çok zordur.

Bu konu ile ilgili geçen haftaki yazımda da açıklamış olduğum gibi kayıtdışı ekonomi tüm ilkelerin bir tür baş belasıdır. Diğer bir anlatımla, ülkelerin en tehlikeli hastalığı kayıtdışılıktır. Kayıtdışılık, hükümetlerin adaletli, rekabet edebilir ortamı yaratmalarını engelleyen ve ahlak bozukluklarına neden olduğu gibi yatırımları ve bütçe gelirlerini olumsuz etkileyen önemli bir unsurdur. Dolayısıyla, bu hastalığın boyutlarının teşhisi, tedavisi ve korunması önlemlerinin ivedilikle alınması hükümetlerin en asli görevi olmalıdır. Bu konuda gerekenler yapılmadığı sürece kayıtdışı hastalığı her geçen gün misliyle artış gösterecek ve sonunda içinde bulunduğu varlığı, yani devleti felç edecek veya öldürecektir.

"KKTC'de Kayıtdışı Ekonomi, Boyutlarının Ölçümü Çözüm Önerileri ve Eylem Planı" başlığı altında Temmuz 2013 ayında yayımlanan Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan bu bilimsel yayının Üçüncü Bölümünde (sayfa 250-253) "İzleme Kontrol ve Koordinasyon" başlığı altında yeralan "Eylem Planının" uygulanmasına ilişkin aşağıdaki kısmını ilgililerin yetkililerinin ve halkımızın değerlendirmesi için bilgisine bir kez daha getirmeyi uygun gördüm.

"Kayıtdışı ekonomi ile mücadelede öne çıkan iki unsur, bu konudaki siyasi kararlılık ve en geniş toplumsal mutabakatın sağlanmasıdır. Bununla beraber mücadele kapsamında hazırlanan eylem planının uygulanmasındaki izleme, kontrol, koordinasyon ve değerlendirme süreci de son derece önemlidir. Bu sürecin en iyi şekilde sürdürülmesi, kayıtdışı ekonomi ile mücadelede başarıya ulaşılması için mutlak bir gerekliliktir. Bu bakımdan bu sürecin çok iyi planlanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Her şeyden önce bu konudaki siyasi kararlılığı göstermek üzere, Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planının, Bakanlar Kurulu tarafından ele alınması, onaylanması ve bir Bakanlar Kurulu Kararı olarak resmileştirilmesi gerekmektedir. Bu karar çerçevesinde konu ilgili tüm Bakanlık ve kurumlara bildirilmeli ve kamuoyuna da açıklanmalıdır. Eylem planının uygulanmasında meslek örgütlerinin katılım da önemli olduğundan, bu süreçte onlarında katılımı sağlanmalıdır. Gerek eylem planında belirtilen bazı eylemlerin projelendirilerek hayata geçirilmesi, gerekse meslek örgütleri ile kamu kurumları arasında iyi bir koordinasyonun sağlanabilmesi açısından, gerektiğinde bu konuda yerli ve yabancı uzman desteğine de başvurulmuştur.

6. GÖREV VE SORUMLULUKLAR

Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planında görev ve sorumluluklar şöyle belirlenmiştir.

Sorumlu Kuruluş: Eylem planında belirlenen eylemlerin hayata geçirilmesinden sorumlu olan kurum ve kuruluşları anlatır.

Koordinatör Kuruluş: Eylem planında yeralan eylemlerin hayata geçirilmesinden ve raporlanmasından en üst düzeyde sorumlu olan kurum ve kuruluşlardır.

7. KURULLAR

Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planının hayata geçirilebilmesi için aşağıda belirtilen izleme, kontrol ve koordinasyon mekanizması öngörülmüştür.

7.1 İzleme ve Değerlendirme Kurulu

Başbakan başkanlığında Eylem Planında görev verilen bakanlardan oluşur. Altı ayda bir toparlanarak Eylem Planı gerçekleşmelerini değerlendirir, gerekli görülen hususlarda değişiklik yapar.

Kurul gerekli görüldüğünde, diğer bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları ile üniversiteler, sivil toplum örgütleri, meslek odaları ve özel temsilcilerini de toplantılara davet eder.

7.2 Değerlendirme ve Yönlendirme Kurulu

Başbakanlık müsteşarı bakanlığında ilgili bakanlık müsteşarları, Devlet Planlama Örgütü Müsteşarı, Polis Genel Müdürü ve Merkez Bankası ve Başkanı'ndan oluşur. Kurul Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planında öngörülen eylemlerin Plandaki öngörülere uygun olarak yürütülmesini izler, değerlendirir ve gerekli yönlendirmeleri yapar.

Kurul üç ayda bir yapılacak toplantılara gerek görmesi halinde diğer bakanlık kamu kurum ve kuruluşları ile üniversiteler, sivil toplum örgütleri, meslek odaları, özel sektör temsilcileri ve uzmanları da davet eder. Söz konusu kurum, kuruluş temsilcileri ve uzmanlardan Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele safhalarında öneriler hazırlamak ve projeler geliştirmek üzere katkı alır.

7.3 Yürütme Kurulları

İlgili kurumlarda görev yapacak olan yürütme kuralları, Eylem Planında öngörülen faaliyetleri uygulayıp, belirlenen süreçlere uygun şekilde yürütülmesinden sorumludur. Kurallar ayda bir defa düzenli olarak toplanıp uygulamaları gözden geçirip değerlendirir.

Maliye Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı Bakanlığı'nda, Gelir ve Vergi Dairesi Müdürü, Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürü, Hazine ve Muhasebe Dairesi Müdürü ve Maliye Teftiş ve İnceleme Kurulu Başkanı'ndan oluşur.

Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı ve Devlet Planlama Örgütü Müsteşarı Eş Bakanlığında, Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitliği Dairesi Müdürü, Ticaret Dairesi Müdürlüğü, Sanayi Dairesi Müdürü, Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi Müdürlüğü, İstatistik ve Araştırma Dairesi Başkanı, Ekonomik Planlama Daire Başkanı ve İzleme ve Koordinasyon Dairesi Başkanı ve İzleme Koordinasyon Dairesi Başkanı'ndan oluşur.

• İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı Başkanlığı'nda, Muhaceret Dairesi Müdürü, Nüfus Kayıt Dairesi Müdürü, Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürü, Yerel Yönetimler Dairesi Müdürü'nden oluşur.

• Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı Başkanlığı'nda, Telekomünikasyon Dairesi Müdürü'nden oluşur

• Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı Başkanlığı'nda, Mesleki Teknik Öğretim Dairesi Müdürü, Genel Orta Eğitim Dairesi Müdürü İlk Öğretim Dairesi Müdürü'nden oluşur.

• Sağlık Bakanlığı Yürütme Burulu: Bakanlık Müsteşarı Başkanlığında, Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü ve Temel Sağlık Hizmetleri Dairesinden oluşur.

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yürütme Kurulu: Bakanlık Müsteşarı Başkanlığında, Çalışma Dairesi Müdürü, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürü, İhtiyat Sandığı Dairesi Müdürü'nden oluşur.

• KKTC Merkez Bankası Başkanlığı Yürütme Kurulu: Merkez Bankası Başkanı Başkanlığında, Başkan Yardımcıları, Teftiş ve İnceleme Kurulu Başkanı, Bankacılık Düzenleme ve Gözetim Müdürü, Bankacılık Hizmet Müdürü ile Araştırma ve Fon Yönetimi Müdürü'nden oluşur.

• Polis Genel Müdürlüğü Yürütme Kurulu: Polis Genel Müdürlüğü Başkanlığında, Genel Müdürü I. Yardımcısı, Genel Müdür II. Yardımcısı, Polis Muhaceret Müdürü, Mali Suçlar ile Mücadele Birimi Sorumlusundan oluşur."

Ancak, 2013 yılındaki Bakanlar Kurulunun kararına rağmen bugüne kadar hiçbir hükümetin bahse konu Raporda belirtilen hiçbir organizasyon ve uygulama yapılmamıştır. Bu durumda gerekli ilginin veya duyarlılığın gösterilmediğini acı bir kez daha karşımıza çıkarmıştır. Sn. Cenk Diler tarafından yayınlanmış olan "Hükümetlerin Vaatleri ve Hizmetleri" isimli yayın incelendiği zaman Hükümet Programlarında yeralan "vergi" (sayfa 149-159) ve "Kaçak/Kayıtdışı" işçilik sorunu (sayfa 181-184) başlıkları altında yeralan açıklamalarda 1990 yılından günümüze kadarki tüm hükümetlerin vaatleri arasında yeralmış olan kayıtdışılıkla mücadele konuları hayata geçirilmediği de ayrı bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hiçbir mazeret bu ihmale gerekçe olarak gösterilemez, çünkü sözkonusu Eylem Planının uygulanması için iki yılı aşkın bir süre önce Bakanlar Kurulu tarafından karar alınmış olmasına rağmen bu Planının uygulanmaya konmamış olması nedeniyle KKTC'de hızla artan kayıtdışılığın ve bunun yaratmış olduğu mali ve diğer kayıpları kim tazmin edecektir? Veya bu ihmalin cezasını kim ödeyecektir?

Çok uzun bir sürede azami titizlikle ve fedakârlıklarla hazırlanmış olan bu çalışma ürününün meydana gelmesinde katkısı bulunan bir kişi olarak çok mutlu oldum. Ancak, bugüne kadar bu kaynaktan tam bir şekilde yararlanılmamış olmasına çok üzüldüm ve üzülüyorum. Bu Eylem Planının bir an önce gerektiği gibi uygulanması halinde KKTC'nin sosyo-ekonomisine çok büyük katkısı olacağına inanmaktayım. Bu konuda siyasi irade ve kararlılığa büyük ihtiyaç vardır; çünkü bu Eylem Planının ilgili Raporda öngörülen çözüm önerileri doğrultusunda uygulanması KKTC'nin kayıtdışı ekonomisinin asgariye indirilmesi bakımından alınması gereken çok önemli bir ilaçtır. Bu ilaç belki de bazı kesimlere acı gelebilir ancak alınmazsa kayıtdışılık hastalığı KKTC'nin felç olmasına, hatta iflasına neden oluşturacaktır. Bu uygulamaları yapmak, kaçınmak bu ülkeyi sevmemek demektir.

(Devam Edecek)