'Kodeks - Tomar Sistemi' ve Tabletler

Yayın Tarihi: 08/01/14 08:00
okuma süresi: 4 dak.
A- A A+
Artık Adobe Reader'in imkânlarıyla bilgisayar ekranından -ki o da artık çağdışı- geniş cep telefonlarımızdan ya da atası "kil" olan tabletlerden, Pad cihazlardan yapıyoruz okumalarımızı, hatta yazmalarımızı… "Geçmişin kil tabletlerinden, bugünün Pad'lerine mikrosu yalan olanın makrosuna cevaz verilmez" amma bakındığımız HD ekranda artık çok daha çağdaş olduğumuzu varsayoyoruz. Oysa bilgisayar ve tablet Pad'lerden okuma işi, aslında terkedilmiş, unutulmuş geçmişe bir dönüştür. Yani Tomar ve Rulo sistemine…

**

Şöyle ki; Bugünkü kitaplar, kitap olmadan çok çok önce "kil tabletlere" yazıldılar. Kil, tablet üretmek için çok elverişliydi çünkü… Yani ilk metinler, bir mezar taşına benziyorlardı. Yine paralel o zamanlarda papirüsün kurutulmuş ve ince ince liflerine ayrılmış dallarından tomarlar (rulolar) yapıldı! Ve ilk kitaplar her ne kadar papirüsten yapılmışlarsa da papirüs, kırılganlığı nedeniyle katlamaya elverişli değildi…

Baskı malzemesi, Parşömen ya da Tirşe idi. ikisi de hayvan derisinden üretilir istenilen her ölçüde kesilip katlanabilirdi. Maddi imkâna göre Parşömen tomarlar da vardı, Kodeksler de…

**

4. yüzyıla gelindiğinde ve 8. yüzyılda kâğıdın İtalya'da bulunuşuna dek (İtalya diye iddia edilir) parşömen, Avrupa'da kitap yapımında tercih edilen malzeme olmuştur. İlla papirüs baskı isteyenler, oldukça pahalıya, bunu Mısır'dan ithal etmek durumundaydılar. Ancak parşömen hem daha sağlam hem daha ucuzdu…

"Parşömen Kodeks" bugünkü kitap biçiminin atasıdır. Yani sayfalar yan yana dizilir, çevrilebilir ve pratik kullanıma, okumaya daha uygundur. Fakat bu teknolojiden önce kullanılan en eski sistem "rulo" sistemiydi… Buna "tomar" denirdi…

Tomarın sıkıntısı yukarıdan aşağıya yekpare aktığı için uzunluğuna göre yapılan bölümlendirme, okuma ve takip zorluğuydu. ('Homeros'un İlyada'sı büyük ihtimalle 24 tomara düzgün olarak sığdığından 24 bölümdür' denir).

**

Tomar, sınırlı bir yüzeye sahipti. Tek tek, sayfa sayfa, alt alta, bütünlüğünün kavranması zor, aşağıya doğru akan tek bir uzun kâğıt biçimi… Bilgisayar ekranından okuyarak bir anlamda Tomar sistemine dönmüş olduk nicedir…

Günümüzde de bu Tomar usulü okuma biçiminin zorluklarını yaşıyoruz…

Hem bilgisayarlarda hem de tabletlerde ekranda "tomarı" yukarı ya da aşağı doğru iterken, bir defasında yalnızca bir bölümünü görebiliyoruz. Oysa kitap baskısında esas olan kodeks sistemi, okura başka sayfalara geçme, hızla bakma olanağı sunduğu için bütünlük duygusu verir. Bu yüzden Kodeksin pratik faydaları üstünlüğü nedeniyle kitap baskı biçimine geçebildi… Ama biz sözde modernler, bilgisayar ve tabletlerden okurken ve yazarken en eski –ilkelden de ilkel- o "tomar sistemine" dönüş yapmış olduk…

Akıllı cihazlarımız son teknoloji donanım ama okuma usulü en ilkeli; Yani Tomar, Rulo Sistemi…

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.