Köken kurbanları

Afganistan'da etnik köken çok zengindir. Halklar bu nedenle provoke ediliyor. Birbirlerine kırdırılıyor ve etnik ayrım yaratılıyor.
Khaled Hosseini, doğduğu ve büyüdüğü ülke olan Afganistan'ın, yıllarca neler yaşadığını ve neden yaşadığını da anlattığı romanlarında çarpıcı tecrübeleri gün ışığına koyuyor. Bakın bir kitabından bir paragraf ne kadar dikkat çekici!

*

"Tacikler oldubitti dışlandıklarını, küçümsendiklerini hissederler. Bu ülkeyi neredeyse 250 yıl salt Peştun krallar yönetti. Tacikler ise topu topu 9 ay.
Bence tam bir saçmalık -hem de çok tehlikeli bir saçmalık- bütün bu ben Taciğim sen Peştunsun, şu Hazara, bu Özbek lafları. Hepimiz Afganız, önemli olan tek şey de bu. Hor görmeler, aşağılamalar… Husumet daima böyle olmuştur."

*

Türk Dil Kurumu sözlüğüne bakarsanız, "Hamaset" kelimesi birincil anlamı ile, "yiğitlik, kahramanlık, cesaret" olarak tanımlanır. Bu tanım cümlesini okuduğumuzda, ne kadar da güzel bir anlam taşıdığını düşünebiliriz. Oysa güncel politikte "Hamaset" kelimesine, neredeyse hakarete varan bir anlam yüklenmiş gibi duruyor.
"Şehit edebiyatı", "vatan, millet edebiyatı" ya da artık "barış edebiyatı" gibi kavramların da aynı yıpranma boyutuna geldiğini söylemek mümkün...
Hepsi, kullanıldıkça yıpratılan değerler olarak, yaşamımıda yozlaşmış kavramlar haline geldiler. Dikkat ediyor musunuz? Bu gibi konulara derin vurgu yapanlar artık samimi değil.
Eleştirel bir açıdan bakarsak şunları rahatlıkla farkederiz:
İlk olarak bu ifadeler; kavramları çok kullanmaktan dolayı yıpratan, yoran, değersizleşmesine neden olan ifadeler. İkinci sırada ise bu kavramları üretelerin yeterli sözcük kullanımı yerine kolaya kaçmaları göze çarpıyor. Devamında, yaratıcılıktan yoksunluk ve nihayet güncel politikte bilindiği olumsuz anlamı ile bir "hamaset" unsuru cümleler ve ifadeler olduklarını görmemiz mümkün. Tüm bunlara ilaveten bir de sınıf ayrımı yapıldığını vurgulayabiliriz. Kamuoyuna sunulan genel nitelikli bir açıklamada, nasıl oluyor da, bu denli diskriminasyon, bu denli politize olma, hatta bu denli cepheleşme olabiliyor?
Bu soru bir toplumun, toplum olma tanımlarının dışına çıkmakta olduğu ve toplum olma kriterlerini hızla yitirdiği endişesi yaratmıyor mu sizce?
*

Şimdi bu basit gibi görünen hatta dikkatimizden kaçabilecek detayların tehlikesini özümsemek için Afgan yazarın satırlarını bir daha okumak gerekir...