Hukuk ve ahlak

Yayın Tarihi: 20/12/16 08:00
okuma süresi: 3 dak.
A- A A+
"İyi ahlak için iyi yasalar gereklidir. Yasalar da iyi ahlak olmadan korunamaz."

Hep karıştırılır.

Hukuk ve ahlak arasındaki farklılığı ortaya koymak gerekir. Hukukun amacı adaleti gerçekleştirmektir. Buna karşın ahlakın amacı 'iyi'yi gerçekleştirmek ya da iyiye ve doğruya ulaşmaktır.

Tarih boyunca ahlaki değerlerin birçoğu zamanla hukuki temeller haline gelmiştir. Yasalar çoğunlukla yapılması gerekenleri sınırlarlar ve insanların davranışlarının ahlaki ölçüleri yasal ölçülere dönüştürülür.

Ancak hukuk ve ahlak arasında bir karışık anlama hep vardır. Temel sorun ahlaki değer yargılarının koruyucusunun hukuk olup olmamasıdır. Devlet ahlaki kuralları test edebilir mi?

Benzerlik ve farklılıkları şöyle sıralamamız mümkün:

Hukuk kuralları, insanların davranış ve eylemlerini düzenler ve bazı sınırlamalar getirir. Hukuk kurallarının yaptırımı söz konusudur. Ahlak kuralları da insan davranış ve eylemlerini sınırlandırır, ancak hukuk kurallarından farklı olarak ahlak kurallarının yaptırımı yoktur.

Hukuk kuralları yazılıdır. Oysa, ahlak kuralları çoğunlukla yazılı olmayan normlardır. Bu ayrımın günümüz açısından giderek ortadan kalktığını görmekteyiz. Zira günümüzde çeşitli meslekler için ahlak kuralları (code of ethics) giderek yazılı bir hale gelmektedir.

Hukuk kuralları "dışa yönelik"tir. Daha açık bir ifadeyle, hukuk kurallarının amacı insan eylem ve davranışları sonucunda başka insanların zarar görmesini engellemektir. Ahlak kuralları ise daha ziyade "içe yönelik"tir. Ahlak kurallarında kişilerin ya da organizasyonların kendi kendilerini kontrol etmeleri ve ahlaki olmayan davranışlarını sınırlandırmaları geçerlidir.

Hukuk kuralları devlet tarafından oluşturulur. Ahlak kuralları ise devletin yanı sıra diğer organizasyonlar tarafından da oluşturulabilir. Örneğin, siyasal ahlaka ilişkin kurallar ve normlar devlet tarafından oluşturulur. Buna karşın, ahlak kuralları devlet tarafından oluşturulacağı gibi bağımsız sivil toplum kuruluşları ve özel organizasyonlar tarafından da oluşturulabilir.

Hukuk, "resmi ahlak kuralları"dır. Ahlak ise hukuk kurallarından farklı olarak genellikle gayriresmi kurallardır. Örneğin, vergi kanunları vergi kaçakçılığını gayriahlaki bir davranış olarak kabul etmekle kalmaz, aynı zamanda yaptırımlar (hapis cezası, vergi cezası vs.) öngörür. Ahlak ise vergi kaçakçılığının sadece yanlış bir davranış olduğunu belirtir. Yani, hukuk resmi; ahlak ise gayriresmi kurallar bütünüdür.

Niccolo Machiavelli'nin makalemin başında kullandığım cümlesi aslında bir ülkede kötü gidenin temeline ışık tutar. Mesele bundan ibaret.

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

Diğer Dr. Ferhat ATİK yazıları