Aptallara ekonomi dersi ve domates örneği

Ekonomiden anlamam. Bir zamanlar devam ettiğim bir üniversite de aldığım ekonomiye giriş dersi ile sınırlıdır ekonomi bilgim.

Ama bu meslek var ya gazetecilik dediğimiz. İster istemez bize bir şeyler öğretiyor. Yavaş öğreniyoruz, basit öğreniyoruz ama hasbelkader öğreniyoruz.

Aptallar için ekonomi dersine hoş geldiniz. Hoca da o aptallardan gerçi.

Şimdi eğer bir şeyden bir yerde çok fazla olursa, kimse yüzüne bakmaz, kimse almak istemez ve hiyatı düşer. Bu domates için geçerlidir. Enginar için geçerlidir. Gayrı menkul için geçerlidir. Ve de döviz için geçeridir.

Döviz'in fiyatı neden yükselir? Piyasa da az olduğu için. Neden Türkiye'de döviz piyasada azaldı. Çünkü siyasi sıkıntılar nedeniyle korkan yabancı yatırımcı, dövizini Türkiye'den çekip, daha istikrarlı yerlere transfer etmek istedi.

Bunu nedenleri bu dersin konusu değil.

Peki Türkiye Merkez Bakası son bir haftadır ne yapıyor

Piyasadaki dövizin miktarını arttırmak için merkez Bankası'nda yastık altında tuttuğu 140 Milyar Dolar tutarındaki dövizini günde 2 Milyar Dolar olmak üzere piyasaya sürdü. Anlaşılan o kadar azaldı ki piyasadaki döviz 14 Milyar Dolar'da eksiği kapatamadı ve dövizin değeri yükselmeye devam etti.

Önceki gece yarısı bir operasyonla faiz oranlarını dramatik bir şekilde yükseltti.

Peki bu ne demek? Faiz oranlarını yükselterek neyi amaçlıyordu? Bunun döviz fiyatlarına nasıl bir etkisi olacaktı?

Sınırlı bilgilerimle anlatayım.

Dövizin sürekli yükseldiğini gören ahali, düşükten alıp daha yüksekten satma umudu ile dövizi bir yatırım aracı olarak görmeye başladığı için dövize rağbet piyasada çoğalmasına rağmen dinmedi. Gelen alıyor giden alıyor.

Domates örneğinde olduğu gibi herkes domates almaya yeltenirse piyasada domatesin fiyatı arz ve talep dengesi içerisinde birden 10 TL'ye çıkar.

Tüccar fiyatına bakmaksızın herkes domates alırsa fiyatını da dilediği gibi yükseltir. Serbest piyasa ya.

Dövizi bir yatırım aracı olmaktan çıkarıp, bankalara faize yönelmeyi sağlamak ve dövizi cazip halden çıkarmak için böyle bir yöntem izlemişler Merkez Bankası'ndaki domates tüccarları ancak anladığım kadarıyla bu da tutmadı.

Neyse o da konumuz değil.

Benim bu operasyonlardan sınırlı ekonomi bilgimle anladığım bu.