Bio-Der: "Ekskavatörlerin tatlı su ekosistemine geri dönüşü olmayan zararlar veriyor"

"Ülkemizde derelerin ıslahında kullanılan ekskavatörler derenin doğal yapısının tamamını tahrip etmektedir. Türkiye'de uygulanan ıslah sistemine göre; öncelikle can ve mal kaybının olabileceği durumlar göz önünde bulundurularak, ıslah yönteminin ivediliği değerlendirilmektedir. Buna göre; acil, kısa, orta ve uzun vadede ıslah edilmesi gereken akarsular belirlendikten sonra ne tür müdahaleler yapılacağı ortaya konmaktadır. Ülkemizde de bu tarz bir yaklaşıma ihtiyaç vardır.

Bu dönemde yapılan ekskavatör uygulaması canlıların yaşadığı tatlı su ekosistemine geri dönüşü olmayan zararlar vermektedir. Birçok tür, uygulamalar nedeniyle sayıca azalma hatta yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Özellikle derede bulunan Çizgili Kaplumbağa'lar da bu durumdan ciddi şekilde olumsuz etkilenmektedir. Kıbrıs'ın tek tatlı su kaplumbağası olması özelliğine sahip ve kuzeyde sadece Asi Dere ve Kanlıdere sisteminde bulunan bu canlının üreme dönemi olması, durumun ciddiyetini gözler önüne sermektedir. Bu türün üreme biyolojisi incelendiğinde, yumurtalarını (6-12) derenin kenarına gömdüğü bilinmektedir. Ne yazık ki ekskavatörlerin faaliyetleri nedeniyle yumurtalar yok edilmektedir. Üreme alanlarının bu şekilde yok edilmesi, sayıca azalan bu türü tehdit eden önemli bir çevresel faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Islah çalışmalarına neden olarak gösterilen durum ise bitki populasyonlarının aşırı şekildeki artışıdır. Kanlıdere ve Asi Dere'ye dökülen lağım suları engellenmedikçe bu artışın önüne geçmek mümkün olmayacaktır. Bu nedenle ilgili kurumlar tarafından lağım sularının dökülmesini engelleyecek tedbirler ve ıslah çalışmalarını en aza indirgeyici önlemler alınması gerekmektedir. Buna ilaveten deredeki canlı türlerinin azalmasına bağlı olarak besin zincirlerinin de olumsuz bir şekilde etkilendiği bilinmektedir. Lağım sularının akıtılması sonucunda kurbağa populasyonlarında da ciddi azalmalar olmuştur çünkü kurbağalar kirli suya fazla tolerans gösterebilen türler değildirler. Özellikle kurbağa larvalarının Çizgili Kaplumbağa tarafından yendiği de türün beslenme biyolojisi hakkında elde ettiğim veriler arasındadır. Bu nedenle ekskavatör faaliyetleri deredeki doğal yapıyı doğrudan ve dolaylı olarak etkilemektedir. Derelerin ıslah işlemi gerçekleştirilirken biyolojik çeşitliliğe ve doğal yapıya en az zarar verilerek yapılmalı ki sulak alan ekosistemini gelecek nesillere de taşıyabilelim."

Nazım Kaşot

Çevre Eğitimi ve Yönetimi Uzmanı

Biyologlar Derneği Adına