Eide'den, Kıbrıs Postası'na özel mülakat: "Anlaşmazlıklar 10'dan az"

BM Genel Sekreteri Espen Barth Eide, Kıbrıs sorununun çözüm sürecinin artık son millerine geldiğini belirterek, bundan sonra yapılması gereken şeyin iki liderin liderlik sergilemesi olduğunu kaydetti.

İki taraf arasındaki anlaşmazlık sayısının 10'dan az olduğunu da açıklayan Eide, bu konuların çözülmesi için liderlik gerektiğini ve liderlerin de bunları çözmeye hazır olduğunu ifade etti.

New York'ta dün yapılan üçlü zirve sonrası Kıbrıs Postası'na özel bir mülakat veren Eide "Kıbrıs Türk toplumunun zirveden çok yüksek beklentileri vardı. Ancak Ban'ın açıklamaları tatmin edici olmadı. Bu konuda ne dersiniz?" şeklindeki soruya ise "Çok yararlı bir toplantı oldu. Bunu samimi olarak söylüyorum ancak buradan böylesine bir sonucu beklemek fazla iddialı olurdu. Keşke olsaydı ama" diye cevap verdi.

Ortada adı konulmamış bir yol haritası olduğunu da açıklayan Eide, esas konunun çözümün prensipleri değil; çözümün formatı konusunda yaşandığını söyledi.

90 günde çözüm olabilir tartışmalarında istinaden de konuşan Eide, "Geçmişte çok daha zor problemler çok daha kısa sürelerde çözüme ulaştı. Eğer çözüm için niyet varsa her zaman bir yol bulunur" diye konuştu.

"LİDERLER HEMFİKİR''

Toplantı ile ilgili bilgiler de veren Eide, "Süreçteki hususlar ele alındı ve liderlerin bunları nasıl değerlendireceği konuşuldu. Elbette ki Genel Sekreter müzakerelerde ne konuşuluyor, uzlaşılar ve fikir ayrılıkları nedir bilmektedir. Dolayısı ile bu bilgiler ışığında şimdi gelinen noktada, bu yolun son millerinde ne yapılabilir o konuşuldu. Şimdi müzakerelerde gelinen noktanın konuşmadan gerçeğe dönüştüğü, bir başarıya gidildiği bu noktada doğal olarak ortaya bir gerginlik de çıkar. Bu bağlamda da iki tarafın önümüzdeki bir iki ay içinde yaşanacakların hangi yapıda olacağı konusunda bazı fikir ayrılıkları olduğu da sır değildir. Ayrıca iki lidere de teşekkür ederim ki burada yapılan açıklamanın ne içeriği ne de hedefi konusunda herhangi bir fikir ayrılıkları vardır. Son dönemde hem Kıbrıs'ta hem de New York'ta yaptığımız iki açıklama da aynı anlayıştadır. İki taraf da içinde bulunduğumuz nokta ile ilgili hemfikirdirler, ne yapmamız gerektiği konusunda hemfikirdirler. Ayrıca süreçteki bazı zor noktaların uluslararası bir konferansta çözüleceği konusunda da hemfikirdirler ve bunun yanında çözümün hemen olması gerektiği, referanduma sunulması gerektiği konusunda da hemfikirdirler" ifadelerini kullandı.

''TOPRAK BAŞLIĞI TARTIŞILMADAN, 'MÜLKİYET' AŞILMAZ''

Özel Danışman, sözlerinin devamında "Ancak bunun yanında sorunlar da vardır. Bu sorunlardan bir tanesi mülkiyettir ve bu sorunun tamamen aşılması için toprak başlığının da tartışılması gerekmektedir çünkü bu iki konu birbiriyle tamamen ilintilidir. Dolayısıyla toprak tartışılmadan mülkiyet başlığını kapatmak mümkün değildir. Elbette konuların tartışılmasında değişik değişik yöntemler izleyebilirsiniz ancak söylemem gereken şey bu konularda taraflar arasında kayda değer bir farklılık yoktur. Yani dönüşümlü başkanlık gibi bazı önemli konularda farklılıklar vardır ancak bunlar zor şeyler değildir. Bu bağlamda Kıbrıslı Türklerin, bu zirvede, bu sorunların aşılacağını beklemesi birazcık iddialı olurdu. Kötü bir fikir değildi ancak iki tarafın da memnun edilmesi gerekir" diye konuştu.

''ESKİ LİDERLERE'' GÖNDERME…

Toplantı sonrası yapılan açıklamalara da açıklama getiren Eide, geçmişin müzakere süreçlerinde yer alan liderlere de göndermelerde bulunarak "Sonuç olarak Genel Sekreter açıklamasında her iki tarafın da hemfikir olduğundan fazlasını söylemesi olanaksızdır. Çünkü bugüne kadar öğrendiğimiz bir şey varsa o da bu sürecin tek taraflı değil; iki taraflı bir süreç olduğudur. Eski Kıbrıs müzakerelerinde olduğu gibi masadaki liderlerin beraberce 'çözümsüzlük' istediği zamanlarda değiliz. Bilakis her iki lider de çözüm istemektedir" demesi dikkat çekti.

Liderlerin şimdi Kıbrıs'a dönüp ekim ayının ilk haftalarında yoğunlaştırılmış görüşmelere devam edeceğini kaydeden Eide, "Bu aşamada hem ben hem de Genel Sekreter önümüzdeki 1-2 haftada neler olacağını biliyoruz. Her iki lider de adaya dönüp yoğunlaştırılmış müzakereye devam edecekler. Bu da muhtemelen ekim ayının ilk iş günü (3 Ekim) olacaktır. Artık masada tartışılan konular liderler seviyesinde çözülecektir. Bu konular listelenmiştir ve miktarları da tek rakamlı sayıdır, 10'dan azdır. Bu kısa listedeki sorunların çözümü artık liderlik gerektiren şeylerdir ve onlar tarafından çözülecektir. Öte yandan yüzlerce konuda fikir birliği vardır. Bu konular AB yasaları, tek vatandaşlık, hangi uluslararası örgütlere üye olunacaktır gibisinden bilindik şeylerdir. Yüzlerce konu birbiri ile ilintilidir dolayısıyla spesifik bir konu üzerinde anlaşamamış olabilirsiniz ancak aynı konu başka bir başlık üzerinde anlaşılmıştır. Dolayısıyla genel prensiplerde bir uzlaşı vardır. Satır satır bunları okursanız bütün başlıklarda bunu görürsünüz" dedi.

''MÜLKİYETTEKİ 'DUYGUSAL BAĞ'DA ANLAYIŞ ORTAK''

"Mesela mülkiyetteki duygusal bağ hususunda iki lider arasında bir ortak bir anlayış vardır. Yapılması gereken şey bu anlayışın nasıl her iki toplumu da memnun edecek şekilde formüle edilmesidir" diye konuşan Espen Barth Eide, "Çünkü bazı mal sahipleri eski mallarına dönmek isterken bazıları dönmek istemeyecektir. Bu sadece Kıbrıslı Rumlar ya da Türkler için geçerli değildir. Genel mantık budur. Ancak bunun kağıda dökülmesi zor olmasına rağmen başka başka gezegenlerde yaşadığımızı düşünmüyorum. Dolayısıyla bu konuların sonuçlandırılacağına inanıyorum.

Bu bağlamda liderler şimdi adaya dönüşte, ekim ayının ilk haftalarında bugüne kadar müzakere edilen 4 başlıktaki 1-2 önemli sorunu aşıp, en azından bunlardaki fikir ayrılıklarını sıfıra yakına indirgeyebilirler.

''LİDERLER, LİDERLİKLERİNİ GÖSTERMELİ''

Şimdi liderlerin liderliklerini göstereceği noktadayız. Liderler liderlik göstermelidirler. Aksi takdirde, bugüne kadar oluşturduğumuz çalışma gruplarında yapılan çalışmalarla birlikte bu format doğal bir sona ulaşacaktır. Yani şu anki durum liderler arası bir iş birliğini gerektiren bir durumdur. Bence liderler buna hazırdır" şeklinde konuştu.

Liderlerin rol alacağı süreçte müzakerecilerin ne rol alacağına istinaden bir soruya ise Eide, "Müzakerecilerin katkılarına tabii ki ihtiyaç vardır ancak şimdi konuların çözümünde direk liderlerin görüşmesi gerekmektedir. Çünkü çözülmesi gereken konular politik konulardır, müzakere gruplarındaki normal konular değildir" diye cevap verdi.

''ESAS SORUN FORMATTA''

"Liderler ve BM, söyledikleriniz ışığında bir yol haritası konusunda anlaştılar diyebilir miyiz?" şeklindeki bir başka soruya ise Eide "Yol haritası kelimesini kullanmak istemiyorum çünkü bu kelime tartışmalara yol açmaktadır. Ancak liderler, sürecin akışı konusunda hemfikirdirler. Yine durumun aciliyeti ve zaman konusunda liderler hemfikirdiler. Bu konuda bir taraf aynen süt kutusu üzerindeki son kullanma tarihi gibi bir tarih telaffuz edilmesini isterken diğer taraf bunun olmasını istememektedir. Sorunun hemen çözülmesi konusunda BM Genel Sekreteri de dahil olmak üzere kimsenin şüphesi yoktur. Sorun sadece nasıl çözüleceğinin yöntemi konusundadır. Zaman konusunda baskı oluşturacak spesifik bir tarih olamayacağı gibi ucu açık sonsuz müzakereler olması da mümkün değildir. Yani esas sorun formattır" diye cevap verdi.

''İYİ NİYET VARSA, BİR YOL BULUNUR''

Çözüm için 90 günlük sürenin eğer niyet olursa yeterli olacağına inancını belirten Eide, geçmişte çok daha zor konuların daha kısa sürelerde çözüldüğünü hatırlattı.

Özel Danışman, şöyle devam etti:

"Kendimi tekrar etmek gibi olacağım ama bu, liderlere kalmış bir şeydir. En başında sorduğunuz gibi buradaki zaman içinde sorunun çözümü iddialı olurdu ancak güçlü liderlik iradesi sergilenirse çözülmeyecek hiçbir sorun yoktur. Belirli kalıpların dışına çıkılırsa, cesur adımlar atılırsa, liderlere, uluslararası da dahil güçlü destek verirlerse bu olur. Bugün adanın garantörleri başta olmak üzere AB, BM, Güvenlik Konseyi ve diğer uluslararası toplumun desteği vardır. Bundan daha büyük sorunların üstesinden 90 günden daha az zaman içinde gelindi. Eğer tarihe bakarsanız görürsünüz. Yani eğer çözüm için niyet ederseniz her zaman bir yol bulursunuz.''