Bektaşoğlu: "Büyük Ortadoğu Projesi'nden, Kıbrıs'ta düzenleme sürecine"

1979'da İran'daki Amerikancı Şah rejimi yıkılmış, yerine Humeyni önderliğinde, "İslamcı bir iktidar kurulmuştur. Bu "yeni iktidarın" , ABD karşıtı olması, bölgeye "yeni müdahalelerin" de habercisi olmuştur... Bu durum ve gelişme, ABD'nin bölgedeki enerji kaynaklarının ve bunların yol haritalarının denetimi politikasını, çok ciddi bir şekilde yeniden gözden geçirmesine neden oldu. İran'ın, bölgedeki ekonomik ve siyasi etki gücü; Sovyet-ABD rekabeti ; yine o dönemde "Filistin Hareketinin", dünya solunu, motive eden bir pozisyonda olması… ABD açısından, enerji kaynaklarının bulunduğu yerlerin denetimi ve transferi sorunu, tehlike sinyallerini oluşturmaya başlamıştı. Çünkü, Ortadoğu petrollerinin güvenliğinin, ABD'nin "yaşamsal çıkarları" bakımından çok önemli olduğunu yine kendileri belirtiyordu…

Yeni süreçle birlikte, emperyalizmin bölgedeki çıkarları açısından, daha organize tehlikeler, filizlenmeye başlamıştı… Bölgenin, Enerji kaynakları ve bunların "nakil yolları" üzerindeki denetimi ve kontrolü güncellemek, ayrıca süreklileştirmek amacıyla, "büyük Ortadoğu projesi" hayata geçirilmeye çalışıldı… Bu konuda, 1980 'de ABD başkanı J. Carter ; "Herhangi bir güç tarafından, körfez petrolünü kontrol etmeye yönelik girişimin, ABD'nin hayati çıkarlarına saldırı olacağını" belirtiyordu… İşte bu "hayati çıkarlar!'' ın korunması adına, sürdürülen şiddet ve savaş politikası, günümüzde de, "enerjik bir çaba" ile sürdürülüyor… Yaşanan bu süreç içerisinde, Sovyetler (Rusya) – ABD – AB rekabeti; enerji kaynakları üzerindeki kontrol kavgası; bölgede hep canlı kalmış ve kanlı olmuştur… Rusya'nın " doğal gaz" ticaretini büyük oranda elinde tutması, ABD ve "Batı bloğunu" nu her zaman tedirgin etmiştir. Bu tedirginliğini de, "yaşamsal çıkarları" ile özdeşleştirmiştir… Bundan dolayı, Rusya ' nın doğal gaz , ve bugünkü yol haritalarına, alternatif kaynak ve yol haritaları projeleri üretmeye ,oldukça önem vermişlerdir. Bu doğrultuda, bölgede "yeni bir dizayn" a ihtiyaç duyulmuştur… Bölgede "yeni yönetim şekilleri"nin oluşturulması amaçlanmıştır… Belli düzenlemeler planlanmıştır…

Bu doğrultuda, Rusya'nın doğal gaz ticareti hakimiyetini kırmak, Avrupa'yı, bu konuda Rusya'ya bağımlılıktan kurtarmak için, mevcut doğal gaz nakil ve yol haritalarına alternatif olarak, ABD tarafından "Nabucco Projesi" geliştirilmiştir. Bu projeye göre ; bölgenin doğal gazı, Türkiyede toplanacak ve Yunanistan üzerinden Avrupaya taşınması planlanıyordu. Avrupadaki, Rusya'nın etki gücünü kıracak olan bu proje için ,bölge kritik bir konuma sahipti… Bu projenin, daha rahat hayat bulması amacıyla, "Arap baharı" sayesinde, bölgede, "yeni sömürü ağlarına" uygun, ''yeni yapılanmaları'' oluşturabilmek için ''korkunç bir savaş'' başlatıldı. Ancak, bu yapılanma büyük oranda gerçekleşemedi…Enerji yol haritalarının, kontrol ve güvenliğini, sağlayacak ortam, bölgede düşündükleri gibi oluşturulamadı…

Aynı zaman dilimi ve sürecinde, Rusya'nın ve İran'ın da, bölgedeki gelişmelere karşı, etkin hamleleri oldu… Rusya, Türkiye'ye "mavi akım" projesiyle, doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınmasını önermişti… Türkiye de, bunu "kabul" etmişti…

"Suriye'nin direnişi" ; bölgedeki siyasi ve kültürel ortam; dengelerdeki değişiklikler; ayrıca, Rusya ve İran'nın etkisiyle, ABD'nin, "Nabucco projesi" devre dışı kaldı… Bu projenin revize edilerek, "Nabucco batı" projesi olarak, hayata geçirilmesi gündeme geldi… Bu proje ise, Türkiye-Bulgaristan sınırından başlayacak şekilde düşünülmektedir… Bu da, Türkiye açısından ''ayrı'' bir konu…

Hesaplaşmalar Akdeniz ve Ortadoğu'da yapılıyor

Bölgedeki ve Akdeniz' in derinliklerindeki, enerji zenginliğinden dolayı, bölgemiz üzerinden "enerji savaşlarının" yaşandığı görülüyor…

Hem Rusya'nın, hem de ABD ve "Batı Bloğu'nun", kendi aralarındaki "enerji paylaşım savaşında", bölge devletlerinin de elbette ki belli "rolleri" bulunmaktadır…

Ortadoğu'da, Suriye ve Irak merkezli kaos ve sömürü ağlarının, iki temel oyun kurucusu, ABD ve Rusya'dır. Bu iki gücün, bölgesel ve uluslararası ilişkilerde, aktör olma iddiasındaki devletleri, ikinci, üçüncü planda tutukları veya tutmak istedikleri görülüyor…Ancak, bu tutumlarının, kendi bölgesel çıkar ve rekabetlerine rağmen, ne kadar başarılı olacağının ucu açıktır. Bölgede, İran dışındaki diğer devletlerin, gelişen süreçte ve ilişki ağlarında, belirleyicilikleri pek bulunmuyor… Denklemin aktif aktörü olamıyorlar…

Türkiye, Suriye politikasında, Rusyayla yakınlaşarak; İsrail ile "sorunlu" olduğunu söyledikleri ilişkilerde "yumuşayarak"; Suriye'de Esad'lı bir "yeni Suriye'ye" sıcak ,bakarak; Mısır'a "göz kırparak"… "Değersiz yalnızlıktan" kurtulmaya çalışıyor… Ancak, ''farklı bir kulvarda'' , hemen hemen ayni politikanın yürütülmeye çalışılması , Suriye ve Irak merkezli denkleme tutunulmasını zorlaştırıyor…

Enerjiye el koyuyorlar da, transferi sorunlu…

Bölgedeki enerji kaynaklarının nerelerde olduğu bellidir. Ancak, bunların "sömürü ağı" içerisindeki "yol haritaları, ve buna bağlı olarak enerjinin transferi, kontrolü ve güvenliği, hep sorun yaratmıştır. Elbette ki; transferi ''sağlıklı'' yapılamayan petrol ve doğal gazın, bir önemi yoktur… Rusya'nın doğal gazı, Avrupa'ya Ukrayna üzerinden gidiyor. ABD de, sürekli olarak bu yolu tıkamaya çalışıyor… Rusya, alternatif ve ikinci yol haritasının, Türkiye üzerinden olabileceğini de düşünüyor… Bu durum, pek tabi ki; Rusya açısından, Türkiye'nin, ABD ile ilişkilerinde sorun yaratmak adına da, ayrıca önem taşıyor… Sonuçta, "Nabucco projesi" bölgedeki dengeler ve Rusya'nın etkisi ile başarısız olurken, Rusya da, bölgede istediği ''hakimiyeti'' kuramıyor…

Anlaşılıyor ki, birbiri içerisine girmiş birçok sorun, diğerine karşı kullanılıyor…

Bölgemizde ,sürekli savaş ve zaman zaman da "barış!" (aslında düzenleme) rüzgarlarının esmesi, esasen, enerji ve enerji yol haritalarındaki, paylaşım kavgasındandır. Dikkat edilirse, bölgemizde, Akdeniz'e sınırı olan ülkelerde, enerji ve "enerji yol haritaları" ile ilgili var olan, "farklı" sorunlar da, yeniden gündem oluyor. Paylaşımı zorlaştırıyor… Şöyle ki; bölgedeki birçok ülkenin, karadan ve denizden, sınırları hala daha ''tartışmalı'' konumunu sürdürüyor…. Örneğin, İsrail – Lübnan; Lübnan – Suriye; Türkiye – Kıbrıs ; Filistin'in konumu gibi … Bu coğrafya, özellikle enerji ve bunların yol haritaları açısından, çok önemli bir bölgedir. Bu bölgenin, sürekli kaos ortamında bulunması, şu anki sömürü ağlarının, "verimliliği" açısından daha uygun görülmektedir. Bu sorunlara, böylesi ortam ve koşullarda ''çözüm bulmak'', bir bakıma imkansıza oynamaktır.

Kıbrıs'taki "düzenleme süreci" de, esasen bölgesel olarak yol haritalarının önündeki sorunun, bir kısmını "düzenlemek" için düşünülmüştü. Ancak görüldü ki, şimdilik buna da gerek yok… Gerekli düzenleme, Suriye ve Iraktaki gelişmelere göre, yeniden şekillenecektir…Çünkü , düzenleme, "Halep ve Musul" daki gelişmelerle direk ilgilidir. Kıbrıs'taki ''düzenleme'' şimdilik durağandır. .. Ve bir başka bahardaki dengeye kalmıştır…

''Kıbrıs sorunu'nun'', etkili aktörleri , şimdiki düzenlemeye değil, bir sonraki ''yeni denkleme'' göre yapılacak olan, ''Kıbrıs'taki düzenleme sürecine'' hazırlanıyorlar. ''Elektrik ve su'' konularındaki gelişmeler, bu kapsamda değerlendirilmelidir…

Enerji kongresi ve Kıbrıs'ta düzenleme

Geçenlerde, İstanbul'da yapılan "enerji kongresi", enerji yol haritaları ve ''denge savaşları'nın'', bir parçası olarak görülmelidir. Bu dönemde ,Türkiye ve Rusya'nın "taktiksel" olarak işbirliğine gitme kararları, bölgesel gelişmelerle ilgilidir… Türkiye'nin, ABD ve NATO ile olan bağlılığına rağmen, Rusya ile enerji konusunda ilerleme sağlayabilmesi, biraz zor görünüyor.

Bu "taktiksel savaşta" , "Kıbrıs olayı'', Türkiye'nin ve söylemeseler bile, Kıbrıslı Rumların istedikleri tarafa doğru evrilmektedir…

"Enerji kongresinin" yapıldığı dönemde, Türkiye ile yapılan ''enerji antlaşması", Türkiye'nin, bölgesel enerji politikası ile ilgilidir. Türkiye, Kuzey Kıbrıs üzerinden, bölgedeki "enerjiye", daha rahat otak olmayı amaçlamaktadır…Türkiye de farkındadır ki; bugünkü durumuyla Kıbrıs, Türkiye'yi Ortadoğu'ya bağlayan "en sorunsuz ve en sağlıklı" yoldur. Yani bugünkü durumun muhafazası, korunması… kendi içinde geliştirilmesi…bir bakıma olmazsa olmazıdır. Süreç budur…

Diğer yandan, "Kıbrıs'ta düzenleme süreci" tıkırında gidiyor. Bu dönemdeki düzenlemeler, Kıbrıs'ın bugünkü yapısının, "daha sağlıklı" işlemesine yöneliktir. Türkiyede yapılan anlaşmalar ve "düzenleme sürecindeki görüşmeler" , hiç de boş işler değildir. Amaç, bugünkü yapının her iki tarafa da ''yavaş yavaş'' ve gönüllü olarak alıştırılmasıdır… "Annan Planı'nın" da, bugüne kadarki, " düzenleme süreçlerinin'' de, gerçek amacı budur. Ve başarılıdır.

Kıbrıs'ın ,Kuzey ve Güneyi; emperyalistlerin Ortadoğu ''sömürü ağları'nın'' ve her türlü denklemin, "gönüllü sabiti" olmayı,zaten başarı ve marifet sayıyor… Ortada bir ''sorun'' yoktur…

Mevcut duruş ve yapımızla, biz Kıbrıslı Türkler'in; sıfırı paylaşmak kavgası boşuna, nasıl olsa sıfır düşer, hepimizin payına…