Şafaklı: "Kişi başı refah 2006'nın gerisinde"

"Hükümetin misyonu kişi başı milli geliri artırmak ve dağılımını olabildiğince âdil duruma getirmektir" diyen Ekonomist-Yazar Doç. Dr. Okan Veli Şafaklı, kişi başı milli gelirin gösterge olarak Amerikan Doları cinsinden ifade edildiğini ve dolar bazında kişi başı milli gelir artışının da "refah artışı" olarak ifade edildiğine dikkat çekerek bunun yanıltıcı olduğuna işaret etti.

'2006-2013 KKTC Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler' tablosu üzerinden değerlendiren Şafaklı, "Ekonomi bilimi açısından milli gelirdeki gerçek artış, dolar bazında değil, sabit fiyatlarla ölçülür" diyerek analizini, Türkiye'nin tanınmış ekonomistlerinden Mahfi Eğilmez'den referansla yaptı ve KKTC'de kişi başı 'refah seviyesinin' 2006'nın da gerisinde olduğunu söyledi.

Kıbrıs Postası - Vatan MEHMET

"Hükümetin misyonu kişi başı milli geliri artırmak ve dağılımını olabildiğince âdil duruma getirmektir" diyen Ekonomist-Yazar Doç. Dr. Okan Veli Şafaklı, kişi başı milli gelirin gösterge olarak Amerikan Doları cinsinden ifade edildiğini ve dolar bazında kişi başı milli gelir artışının da "refah artışı" olarak ifade edildiğine dikkat çekerek bunun yanıltıcı olduğuna işaret etti.

'2006-2013 KKTC Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler' tablosu üzerinden değerlendiren Şafaklı, "Ekonomi bilimi açısından milli gelirdeki gerçek artış, dolar bazında değil, sabit fiyatlarla ölçülür" diyerek analizini, Türkiye'nin tanınmış ekonomistlerinden Mahfi Eğilmez'den referansla yaptı ve KKTC'de kişi başı 'refah seviyesinin' 2006'nın da gerisinde olduğunu söyledi.

"Vatandaşı aş ve iş ilgilendirir"

Şafaklı şöyle dedi; "Hükümet eden siyasi partiler kendilerini başarılı göstermek için farklı ifadelerde bulunurlar. Bunlar arasında ülkemizde en fazla kullanılanlar istikrar, artan yatırımlar, artan turist ya da yolcu sayısı veya artan üniversite öğrencisidir… Ancak, vatandaşı ilgilendiren en önemli göstergeler duâyen siyasetçi Süleyman Demirel'in özetle ifade ettiği gibi 'aş ve iş'dir.

Sıradan bir vatandaş için ise bireysel çıkarları hesaba katmaz isek hükümetten beklenti alım gücünün ve refahının artmasıdır. Bu çerçevede, hükümet edenlerin temel misyonu kişi başı milli geliri artırmak ve bu gelir dağılımını olabildiğince adil duruma getirmektir.

Peki, kişi başı milli gelir nasıl ölçülür? Daha doğru bir ifade ile hangi gösterge kişi başı milli gelirde gerçek anlamda alım gücü (refah) değişikliğini yansıtır? Ülkemizde genelde kişi başı milli gelir göstergesi olarak Amerikan Doları cinsinden ifade edilmekte ve dolar bazında kişi başı milli gelir artışı, refah artışı olarak ifade edilmektedir.

KKTC'de milli gelir ile ilgili hesaplarını aşağıdaki tablodan yararlanarak yapabiliriz.

KKTC Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (2006-2013)

Kaynak:

1-T.C Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı KKTC 2013 Ekonomi Durum Raporu

2- KKTC Merkez Bankası 204-2 Bülteni

3- KKTC Devlet Planlama Örgütü

"bu tabloya göre KKTC'de dolar bazında kişi milli gelir verileri aşağıdaki şekilde görülmektedir. Şekilden de görüldüğü gibi 2006'dan sonra 2008'e kadar milli gelir artarak 18158 $'a yükselmiş, 2009'da 13930 $'a düşmüş, bu yıldan son tekrar yükselişe başlayarak 2011'de 15404 $'a çıkmıştır. Ancak, 2006-2013 yılların arasında en yüksek kişi başı milli gelir 2008'de 16158 $ olarak gerçekleşmiştir.

"Ekonomi bilimi açısından kişi milli gelirdeki gerçek artış dolar bazında değil sabit fiyatlarla ölçülür. Bu ekonomik olguyu anlamak için Türkiye'nin tanınmış ekonomistlerinden Mahfi Eğilmez'in aşağıdaki ifadelerine bakılabilir."

Sabit Fiyatlarla GSYH

"Cari fiyatların içinde enflasyon etkisi olduğu için bu değer bize büyümeyi göstermez. Çünkü büyüme denilen şey fiziki bir olaydır. Yılda sadece 100 adet ekmek üreten bir ekonomi düşünelim. Ekmeğin fiyatı 1 TL olsun. Bu ekonominin GSYH'sı (100 x 1=) 100 TL'dir. İkinci yılda bu ekonomide ekmek üretimi 105 adede çıkmış ekmeğin fiyatı da 1,1 TL'ye yükselmiş olsun. Bu ekonominin ikinci yılsonunda cari fiyatlarla GSYH'sı (105 x 1,1=) 115,5 TL olarak hesaplanır. İlk bakışta ekonomi % 15,5 büyümüş gibi görünür. Oysa emek sayısı sadece 5 adet artmıştır. Bu durumda reel büyümeyi hesaplayabilmek için fiyatları ilk yılın fiyatlarıyla sabit tutarak hesaplama yapmamız gerekir. Bu hesap bize reel GSYH'nın (105 x 1=) 105 TL olduğunu ve büyümenin de ((105 – 100)/ 100=) 0,05 yani yüzde 5 olduğunu gösterir.

Genellikle bu sabitlemeler belirli yılları baz alarak yapılır. Örneğin Türkiye'de yapılan hesaplamalar için 1998 yılı sabitleme yılı olarak alınmaktadır. Böylece sabit fiyatlarla GSYH hesaplanırken fiyatlardaki değişmeler 1998 yılından itibaren hesaba katılmamış olmakta ve reel GSYH ve reel büyüme hesaplanmış olmaktadır…"

USD Cinsinden Gösterim

"Uluslararası karşılaştırma yapılırken her yılın TL cinsinden cari alıcı fiyatlarıyla GSYH'sı alınıyor ve o yılın USD kuruna bölünerek dolara çevriliyor. Bulunan bu tutar yalnızca uluslararası karşılaştırmalarda değil her alanda kullanılıyor. Örneğin 2012 yılının GSYH'sı nedir diye sorulduğunda ya bu cari alıcı fiyatlarla USAD cinsinden olan 786 milyar dolar kullanılıyor ya da bunun satın-alma gücü paritesi cinsinden ifade edilen biçimi kullanılıyor. Bu tür bir kullanım bir yıllık bir karşılaştırma için doğru olabilir. Ama bu değerleri her yıl için alıp son yılın değerini ilk yılınkine bölerek demek ki bu kadar büyümüşüz demek çok yanlış. Çünkü bunların içinde fiyat hareketleri var. Yani yukarıdaki ekmek üreten ekonomide olduğu gibi eğer fiyat artışlarına bakmazsak ekonominin yüzde 15,5 büyüdüğü gibi yanlış bir sonuca ulaşmış oluruz. Büyüme açısından bakmamız gereken veriler sabit fiyatlarla GSYH verileridir…"

En yüksek 2006

"KKTC'de 1977 sabit fiyatları ile hesaplanan GSMH ve nüfus verilerine göre fert başına GSMH aşağıdaki şekilde görülmektedir. Buna göre 2006-2013 yılları arasında en yüksek milli gelir 2006 yılında gerçekleşmiştir.

Bu yıldan sonra kişi başı milli gelir devamlı düşerek 2009'da minimum seviyeye ulaşmıştır. Bu yıldan itibaren ise 2013 yılına kadar kişi başı milli gelir devamlı artmıştır. Ancak, 2013 yılındaki kişi başı alım gücü(refah) 2006 yılının oldukça gerisindedir."