Deniz: "Kıbrıs Dövize karşı Çaresiz!"

Eski Ekonomi Bakanı, Ekonomist Derviş Kemal Deniz, dövizdeki hareketlenmeyi Kıbrıs Postası'na değerlendirerek, Ülkemizde dövize karşı tedbir alma yönünde fazla bir enstrüman olduğuna inanmadığını söyledi. Kıbrıs'ın tedbir konusunda çaresiz olduğunu belirten Deniz, Güney Kıbrıs'ın da Euro üzerinde büyük bir etkisi olmadığını savundu.

KKTC'de ara sıra gündeme gelen 'Türk Lirası'nı dövize endeksleyelim' yönündeki tavsiyelerin boş olduğunu da belirten Ekonomist Deniz, "artık TL'nin dövize endekslenmesi konusunda bir sıkıntı kalmadı bu 10- 15 sene önceki hikayeydi. Bu sebeple dövize kaçma bu işe bir çözüm değildir, aynı şekilde yabancı paraya dönmekte bir çözüm değildir" şeklinde konuştu.

Deniz, ülkemizde her döviz artışında bir kayıp yaşandığını vurgulayarak, "ülkemizde her şey dövize endekslidir ve insanların maaşları da bu doğrultuda sabit kaldığından dolayı her zaman bir kayıp yaşanır. Eğer biz parayı kontrol edemiyorsak, yapılması gereken en büyük eksiklerden bir tanesi ekonomik büyümeyi döviz artışlarının seviyesinde tutmaktır. Buna ancak 5 veya 10 sene sonra nereye gideceğinizin projesinin yapılması ile mümkündür" dedi.

Eniz ORAKCIOĞLU - Kıbrıs Postası

Kıbrıs Postası'na konuşarak Dövizdeki hareketlenmeyi, yükselişin sebeplerini, ülkemizin bu yükseliş karşısında yapması gerekenleri değerlendiren Eski Ekonomi Bakanı, Ekonomist Derviş Kemal Deniz, Kıbrıs'ın dövizin hareketlenmesine tedbir alma konusunda çaresiz olduğunu söyledi. KKTC'de ara sıra gündeme gelen 'Türk Lirası'nı dövize endeksleyelim' yönündeki tavsiyelerin boş olduğunu da belirten Ekonomist Deniz, "artık TL'nin dövize endekslenmesi konusunda bir sıkıntı kalmadı bu 10- 15 sene önceki hikayeydi. Bu sebeple dövize kaçma bu işe bir çözüm değildir, aynı şekilde yabancı paraya dönmekte bir çözüm değildir" şeklinde konuştu.

"Dövizin yükselişinde iç ve dış etkenler etkili"

Eski Ekonomi Bakanı ve Ekonomist Derviş Kemal Deniz, Kıbrıs Postası'na Dövizin yükselişini ve TL'nin değer kaybedişini değerlendirerek, Dövizin Yükselişinin, TL'nin de değer kaybetmesinin iki etkeni olduğunu belirtti. Etkenlerden birinin iç etkenler olduğunu söyleyen Deniz, "Türkiye'deki seçim ortamı, artı siyasilerin zaman zaman yaptıkları konuşmalar ve Merkez Bankası'nın bağımsız olup olmadığı yönündeki tartışmalar da döviz üzerinde etkilidir. Tabi bunların yanında içteki ekonomik gelişmelerinde bunun üzerinde çok büyük etkisi var. Döviz üzerindeki ikinci etken ise dış etkilerdir ki bu etkileri unutmamak lazımdır. Dış etkilerin son zamanlarda bilhassa doların yükselmesine çok etkili olduğunu, sonrada düşüşünde de etkili olduğunu çok bariz görebiliriz. ABD'deki FED'in açıklamalarına endeksli olarak artış veya düşüşün etkisini görürüz, örneğin FED Mayıs başında faizlerin daha yükseleceğine dair bir konuşma yapmıştı, bu haber çıkar çıkmaz dolarda büyük bir artış olmuştu. Geçtiğimiz günlerde ABD; 'Gayri safi milli hâsılanın maaşlara yansıması istenilen düzeyde olmamıştır.' diye açıklamalarda bulunarak, bu bağlamda maaşların çok düşük düzeyde arttığını ortaya koymuştur. Hal böyle olunca ABD'deki bu artışın insanların hayat kalitesinde gelişme olmadığı göstermiştir. Bu olay duyulur duyulmaz dolarda da düşüş gerçekleşir ve Türkiye'de de bunun etkisi görülür" dedi.

"Döviz artışını dıştan da ithal ediyoruz"

"Deniz, Euro'nun gelişiminin ise çok normal hareket ettiğini belirterek, "Sterlin'e gelince yaşanan yükselişin İngiltere'deki seçim sonuçları ile ilgili olduğu görülür. Çünkü İngiltere'de ekonomik performansın son 1-2 yıl içerisinde iyi olmasına rağmen, Kamerun hükümetinin iktidarda kalıp kalmayacağı konusunda son senelerde bir şüphe olması ve seçim sonucunda değişiklik olması sterlin üzerinde etkili olmuştur. İngiltere'de 'halk ekonomik başarıyı ödüllendirdi' diye manşetler atıldı. Bu ödüllendirmede sterlin üzerinde büyük bir etki yaptı ve Sterlin, 4'ün üzerine çıktı. Artık Globalleşen dünyada Döviz artışlarına sadece kendi içinizdeki yapınızla değil, dıştan da ithal etmeye başlıyorsunuz" şeklinde konuştu.

"Kıbrıs çaresizdir"

Ekonomist Deniz, sözlerine şu şekilde devam etti; "Kıbrıs'ta da bazı kesimler dövizin yükselişine karşı tedbir alınması gerektiğini söylerler, ama ben dövize karşı tedbir alma yönünde fazla bir enstrümanı olduğuna inanmam, Kıbrıs o konuda çok çaresizdir. Ben iddia ederim ki Güney Kıbrıs'ın da Euro üzerinde çok büyük etkisi yoktur. KKTC'de ara sıra söylenen Türk Lirası'nı dövize endeksleyelim yönündeki sözlere gelince bence artık TL'nin dövize endekslenmesi konusunda bir sıkıntı kalmamıştır, dövize endekslemek 10- 15 sene önceki hikâyeydi. Bu sebeple dövize kaçma bu işe bir çözüm değildir, aynı şekilde yabancı paraya dönmekte bir çözüm değildir. Ülkemizde her döviz artışında bir kayıp yaşanmaktadır, çünkü her şey dövize endekslidir ve insanların maaşları da artmadığı için bir kayıp yaşanır.

"Nereye gideceğinizin bir projesi yapılmalı"

Eğer parayı kontrol edemiyorsak, ülkemizde yapılması gereken en büyük eksiklerden bir tanesi olan ekonomik büyümeyi döviz artışlarının seviyesinde tutmamız gerektiğini söyleyen Deniz, "Yani döviz yüzde 12 -13 civarında artıyorsa, sizinde gayri safi milli hâsılayı o oranda artırıp bundan çalışanlara pay vermeniz gerekir. Bunu da şu yönde sağlayabiliriz; paranın paritesini yabancı paraya karşı kontrol ederek değil, ekonomik önlemlerle yapabilirsiniz. Bu bağlamda alınacak ekonomik önlemlerde, yatırımların artırılmasıyla olur. Kısacası sistemle değil oranlarla oynayarak bunu sağlayabilirsiz. Oranlarla oynamaya başladığınızda ise kaynak listesi ortaya çıkar ve kaynağın nerden bulunabileceği sorusu akla gelir. Bu oranların belirli bir yatırıma dönüşmesini sağlayacak şekilde bir projeksiyon ve iyi bir fizibilite yaparsanız, oranların değişmesi yönünde kayıplarınızı tespit ederseniz, bunu finanse edecek bir proje olarak sunabilirsiniz. Böyle bir projenin muhakkak ki hazırlanması gerektiğine inananlardanım. Proje yalnız yol, gölet veya hava alanı yapmak değildir, ayrıca ülke ekonomisindeki 5 veya 10 sene sonra nereye gideceğinizin bir projesinin de yapılması lazımdır" diye konuştu.

"TL olarak borçlanın"

Ekonomist Derviş Kemal Deniz, sözlerine şu şekilde son verdi; "İnsanların döviz artışına yönelik yapması gereken borçlanırken mümkün olduğu kadar TL olarak borçlanması gereklidir. Çünkü yabancı para borçlanma limitlerini bence geçmiştir. Son 2 aylık hareketlerde de insanların dövizle borçlanılmaması gerektiği dövizin artışından net görülüyor. Türkiye'deki seçimleri de görene kadar dövizden kaçınılması şarttır. Bunun yanında dış etkenlerin artık doları etkilemesinin düşük bir ihtimal olduğunu da söylemek mümkündür. İngiltere'ye gelince orada da seçim gerçekleşti bu yüzden sterlin de oturdu. Şimdi hareketlenmede tek etkili olacak olan Türkiye'deki seçim sonuçlarıdır ki o da henüz belli olmasa da aynı istikrarın devam edeceği havası gelirse çok fazla etkileneceğini sanmıyorum."