KTTO: "Yatırım olmazsa hızlı ekonomik büyüme sağlanabilmesi mümkün değildir"

"Kıbrıs Türk Ticaret Odası, 2016-2018 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program hazırlanması girişimini olumlu olarak değerlendirmektedir. Kamu politikaları ve uygulamalarını şekillendirecek ve belirlenen hedefler çerçevesinde kaynak tahsisini sağlayacak Orta Vadeli Programları kamu ve özel kesim için öngörülebilirliği artıracak bir yol haritası niteliğinde değerlendiriyor ve büyük önem veriyoruz.

Hazırlanan Orta Vadeli Program taslağında KKTC ekonomisi için tahminler yer almış ancak üç yıllık hedeflerin ne olduğu ortaya konmamıştır. Taslak çalışma bir hedef vermek ve o hedefe hangi politikalarla ve araçlarla ulaşılacağını söylemekten çok, niyet ortaya koyan, bir siyasi partinin seçim bildirgesi formatında yazılmıştır.

Yüzde 5'in Üzerinde Bir Büyüme Hızına Sahip Olmalıyız

KKTC ekonomisinin arzu edilen refah düzeyine ulaşması için yüzde 5'in üzerinde bir büyüme hızına sahip olması gerekmektedir. Gelişmekte olan ülkelerin ayni dönemde yıllık yüzde 4.3 - 4.7 büyüyeceği söylenirken, KKTC'nin %3.5 büyüyeceğinin söylenmesi anlaşılır değildir. Program dönemi için yüzde 5'in üzerinde bir büyüme hızı hedef konularak, bu büyüme hızına ulaşmak için uygulanacak politikalar ve kullanılacak araçlar somut bir şekilde ortaya konulmalıdır.

Yatırım Olmazsa Hızlı Ekonomik Büyüme Sağlanabilmesi Mümkün Değildir

Program taslağında 2014 yılı için kamu yatırımlarının GSYİH'daki payının yüzde 1.5 olarak gerçekleşmesi tahmin edilmektedir. Program dönemi içerisinde kamu sabit sermaye yatırımlarının yüzde 2.6, özel sabit sermaye yatırımlarının ise ortalama olarak yıllık yüzde 5.0 büyümesi hedeflenmektedir. Bir ekonomide yatırım olmaz ise hızlı ekonomik büyüme sağlanabilmesi mümkün değildir. Program dönemi boyunca KKTC ekonomisinin kamu yatırım bütçesinin GSYİH'nın en az yüzde 5'i olması hedeflenmeli; ayrıca özel sektör yatırımlarının önünün açılması için alınması gereken önlemler net bir şekilde ifade edilmelidir.

KİT'lerin Esaslı Bir Çalışma Çerçevesinde Özelleştirilmesi Hedeflenmelidir

Orta Vadeli Program taslağında program dönemi boyunca özelleştirme öngörülmemektedir. Program döneminde kamu idare ve teşekküllerin esaslı bir çalışma çerçevesinde özelleştirilmesi hedeflenmelidir. Bu uygulama ile bir taraftan yapılacak transferlerin ekonomik esaslara göre yapılması sağlanırken, diğer taraftan da kamu maliyesinde rahatlama sağlanacak ve kamunun gerçek anlamdaki mali sorumluluğu tanımlanabilecektir.

Rekabet Edebilirliğin Nasıl Artırılacağı Politikalar ile Ortaya Konulmalıdır

Rekabet gücünün artırılmasına yönelik iş ortamının iyileştirilmesi konusunda vergilendirmeden, finansal erişime, ürün ve girdi piyasalarında etkinlikten gelişmiş fiziki altyapı ve kamu hizmet sunumuna yönelik vaatler yer almakla birlikte, vergilendirmenin, finansal erişimin, yüzde 2.6 büyüme hedefine rağmen fiziki altyapının, ürün ve girdi piyasalarında etkinliğin nasıl sağlanacağına yönelik somut unsurlar, politikalar ve düzenlemeler ortaya konulmamıştır.

Odamızdan tarafından hazırlanan 2014-2015 Rekabet Edebilirlik Raporu'nda iş yaparken karşılaşılan en problemli faktörlerin nasıl çözümleneceğini ortaya konulmadan rekabet edebilirliğimizi nasıl artırabileceğiz.

Hazırlanan taslak çalışmada kamunun yönetsel etkinlik ve verimliliğin artırılması için en önemli unsurlardan biri olan kamu çalışma saatlerinin düzenlenmesine yer verilmemiştir. Kamu çalışma saatlerinin gerçekçi, uygulanabilir ve özel sektörü destekleyici şekilde düzenleneceği program kapsamına alınmalıdır.

Cari Giderlerin Nasıl Disipline Edileceği Net Değildir

Kamu gelirleri için özellikle kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması ve vergilendirme politikaları üzerinde durulmaktadır. Program döneminde kamu gelir politikaları belirlenirken istihdam ve yatırımların teşvik edilmesi, yurtiçi tasarrufları artırılması, gelir dağılımının iyileştirilmesi ve ekonomiye rekabet gücü kazandırması unsurları gözetilmelidir. Taslak çalışmada kamu harcamalarında özellikle cari giderlerin nasıl disipline edileceği net değildir. Kamu maliyesindeki disiplin sağlanırken ekonomik büyüme de gözetilmelidir. Personel giderleri ve transferler mevcut bütçenin yaklaşık yüzde 85'ini oluşturmasına rağmen, üç yıllık program çerçevesinde neler yapılarak bu harcamaların denetim altına alınmak suretiyle daha fazla kamu yatırımı yapılacağı ve borç geri ödemesi sağlanacağı söylenmiyor. Bu önemli bir eksiliktir.

Sosyal güvenlik sistemine ilişkin olarak yedi yıl önce yapılan kısmi reform çalışmaları bugünü ve geleceğimizi taşımaktan çok uzaktır. Orta Vadeli Program'da sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği için emeklilik yaşından, aktüeryal dengenin oluşturulmasına kadar gerekli düzenlemelerin neler olduğu somut bir şekilde ortaya konmalıdır.

Orta Vadeli Program'dan beklenen yararın sağlanabilmesi için hedef belirleme ve bu hedeflere ulaşmada kullanılacak araçları saptama konusundaki yetersizliklerin giderilmesi gerektiğini belirtir, Kıbrıs Türk Ticaret Odası olarak, bu anlamda her türlü katkıyı yapmaya hazır olduğumuzu vurgularız."