Tolun: "Özel İlgi Turizmi'nde istenen nokta yakalanamadı"

Meryem Ekinci - Kıbrıs Postası

Turizm sezonunun yükselişe geçtiği bu dönemde, Özel İlgi Turizmi birkaç küçük işletme ve turizm acentesinin emekleriyle canlı tutulmaya çalışılsa da, mevcut durum iç açıcı değil.

Özel İlgi Turizmi açısından gelinen noktayı "vahim" olarak nitelendiren Kıbrıs Türk Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun, Özel İlgi Turizmi'ne Turizm Master Planı'nda ve Yorgancıoğlu Hükümeti'nin Programı'nda büyük önem atfedilmesine rağmen, bu yönde bir turizm gelişimi için adım atılmadığını ve her şeyin "lafta" kaldığını kaydetti.

1990'lı yıllardan bugüne kadar kapanan otellerin yarısının Özel İlgi Turizmi'ne yönelik tesisler olduğunun altını çizen ve hükümetlerin son 7 yıldır hiçbir adım atmadığından ve ülke turizminin tanıtıldığı uluslararası fuarlara katılım sayısının 13'e indirildiğinden yakınan Tolun, Özel İlgi Turizmi için çalışan acentelere devletin "tek kuruş" katkı yapmadığını da ekledi.

Akdeniz'e özgü doğal dokusu, maviyle yeşilin buluştuğu kıyıları, endemik bitki ve hayvan türeri, farklı kültürlerden taşıdığı mimari izler ve folkloru ile turizm açısından çekim merkezi potansiyeline sahip ülkemizde, Özel İlgi Turizmi'nde istenen nokta yakalanamadı.

Kıbrıs Postası'nın Özel İlgi Turizmi'nde gelinen noktaya ve temel problemlere dair sorularını yanıtlayan KITSAB Başkanı Orhan Tolun, başta Turizm Master Planı olmak üzere, Türkiye ile KKTC arasında imzalanan 2013-2015 Ekonomik ve Mali İşbirliği Protokolü ile Yorgancıoğlu Hükümeti'nin Programı'nda da geliştirilmesi üzerinde durulan Özel İlgi Turizmi konusunda karamsar bir tablo çizdi.

1994 yılında üniversitelerden ve yabancı uzmanlardan da görüş alınarak hazırlanmasına başlanan ve tam 18 yıl sonra 2012'de hayat bulan Turizm Master Planı'nda, KKTC'deki turizmin Özel İlgi Turizmi ve Eko Turizm şeklinde geliştirilmesi gereğinin ifade edildiğini ancak bunun uzun yıllardır hayata geçirilemediğini kaydetti.

"Özel ilgilinin en basit tanımı hobi turizmidir" diyen ve ülkemizin bu açıdan taşıdığı büyük potansiyele dikkati çeken Tolun, gelinen noktada Özel İlgi Turizmi'ne yönelik çalışan turistik tesislerin giderek azaldığını, hükümetlerin de Özel İlgi Turizmi'ne yönelik seyahat acentelerine tek kuruş katkı yapmadığını belirtti.

"Kumarhaneler baskın çıkmaya başladı"

Durumun acil önlem alınmayı gerektirdiği üzerinde duran Tolun şöyle konuştu:

"Bize turizm ilk geliştiğinde özel ilgiye dayalı olan turizm şekli gelişti. İlk dönemler İngiltere'den yüksek gelirli bir müşteri profili yakalamıştık. Son 6-7 yıldan beri turizme ayrılan bütçe kısıtlandı. Sonra da ülke turizmini tanıtıcı reklam yapmamaya başladık. KTHY de battıktan sonra İngiltere'den gelen müşteri profilimizi kaybetmeye başladık. Kumarhaneler baskın çıkmaya başladı."

Özel İlgi Turizmi'nin orta ölçekli seyahat acenteleri tarafından yürütülmeye çalışıldığını ancak devletten destek alamadıklarını da ifade eden Tolun, "Charterleri geliştirdik, amaç Özel İlgi Turizmi'ni de özendirmekti. .Reklam, hiçbir şey yapılmadığı için 6-7 yıldan beri Özel İlgi Turizmi bastırıldı. Orta boy acentelerin katıldığı fuarları 34 fuardan 13 fuara indirdiler. KITSAB olarak Özel İlgi Turizmi'ni öne çıkarmak istiyorum, devlet katkı vermiyor. Bir tek kuruş katkıda bulunmuyor. Reklam da yapılmadığından kumarhane öne çıkıyor" dedi.

"Sadece lafta kaldı"

Tolun, Özel İlgi Turizmi konusunda üretilen tüm projeler ile yapılan açıklamaların da sadece lafta kaldığı eleştirisinde bulunarak, durumun kelimenin tam anlamıyla "vahim" olduğunu söyledi.
Ülke turizminin ancak Özel İlgi Turizmi ve Eko Turizmle bir yükseliş ivmesi kazanabileceğini yineleyen Tolun, Özel İlgi Turizmi'nde hizmet verebilecek otellerin ise ya bir bir kapandığını ya da kumarhanesi olan tellerin yatakhanesi haline geldiklerini savundu.

Bu konuda sert eleştirilerde bulunan Tolun şöyle dedi:

"Özel ilgi konusunda durum vahimdir. 1990'lı yıllardan bugüne kapanan 30'dan fazla tesis vardır ki; en az yarısı özel ilgiye yönelik çalışabilecek otellerdi. Özel ilgi için çalışabilecek oteller bugün casinolu otellerin yatakhanesi oldu. Geldiğimiz nokta bu kadar kötüdür. Çünkü hükümetler programlarına özel ilgiyi koymalarına rağmen, hiçbiri bunu desteklemedi. Sadece ve sadece lafta kaldı. Bizim Karpaz'da küçük ölçekli işletmeler çoktur. Dipkarpaz, Tatlısu, Büyükkonuk'ta buna, Eko-turizme yönelik evler vardır. Özel ilgiyi barındıracak küçük tesisler vardır. Ama biz reklam yapmıyoruz. Biz markalaşmayı yapamadık. 2000'li yıllardan sonra ve marka olacak yerde, marka olup fiyatımızı yükseltecek yerde işportacılığa gittik."
"Özel İlgi Turizmi yapan acenteler desteklenmedi"

Konuyu acenteler açısından da değerlendiren ve orta ölçekli acentelerin geldiği durumu ortaya koyan Tolun, Özel İlgi Turizmi'ni yapabilecek orta ölçekli acentelerin büyük acenteler tarafından yok edildiğini ve sonuç olarak kumarhane turizminin ön plana çıktığını söyledi.

Tolun, "Büyük kumarhane otelleri baskın oldu. Özel İlgi Turizmi yapan acenteler desteklenmedi. Orta boy acenteler yok oluyor, tıpkı oteller gibi. Orta boy acenteler de büyük acenteler tarafından yok edildi. Özel ilgiyi yapacak olan, yürüyüş gruplarını, fotoğrafçıları, ressamları getirecek olan orta boy acentelerdir. Bunu yapabilecek sadece 10 acente var" şeklinde konuştu.

Hükümet Programı'nda ne diyor?

Cumhuriyetçi Türk Partisi Birleşik Güçler ve Demokrat Parti Ulusal Güçler Ortaklığı'nda Eylül 2013'te kurulan hükümetin programında, Özel İlgi Turizmi'nin ayrı bir yere konularak, geliştirilmesi için atılacak adımların vurgulanması, dikkati çekiyor.
Hükümet Programı'nda Özel İlgi Turizmi'ne yönelik şu ifadeler yer alıyor:
"Turizmde yerel kaynak kullanan küçük konaklama tesislerinin yapılması ve özel ilgi turizmine katkı sağlayacak hizmetlerin geliştirilmesi için yeni girişimcilere proje kredileri verilmesi konusunda ilgili kurumlarla işbirliği yapılacaktır. Lefke, Karpaz ve diğer uygun bölgelerde Slow Turizm ve Eko Turizm gibi doğa ve kültürel varlıklara duyarlı yerel ürünleri öne çıkaran modeller desteklenecektir."

Ekonomik rotokol'de var

Türkiye Cumhuriyeti ile KKTC arasında imzalanan Ekonomik ve Mali İşbirliği Protokolü'nün turizmle ilgili politikalar bölümünde, Özel İlgi Turizmi konusunda şöyle denilmişti:

"Uluslararası standartlarda kurumsallaşmış, doğa ve kültürel varlıklara duyarlı şekilde planlanmış, markalaşmanın sağlandığı; özel ilgi turizmi ve yerel ürünleri öne çıkaran karma bir turizm modeli oluşturmak temel amaçtır… Turizmin çeşitlendirilmesi desteklenerek, turistlerin, KKTC'nin tarihi ve doğal güzelliklerini tanıyabilmelerini sağlayacak politikalar oluşturulacaktır."