Hüdaverdi: "Eko turizm kredilerinde kriter aranmadı"

Kıbrıs Postası - Meryem Ekinci

Eski Müsteşar Hüdaverdi, geçmişte TC Yardım Heyeti tarafından verilen eko turizm teşviklerinde kriter aranmaması nedeniyle, eko turizm konusunda bilgi sahibi olmayan birçok kişinin bu alana yönelerek Kalkınma Bankası'na borçlandığını ancak eko turizm alanında sürdürülebilir bir işletme yaratamadıklarından dolayı da borçlarını ödeyemez duruma geldiklerini ifade ederek, "Hata kredilendirme sürecinde başladı. Önce eğitim verilmeli, sonrasında kredi sağlanmalıydı. Bu işin başından eğitim alınmadı, yol haritası çizilmedi. Bizim dönemimizde eğitim programı hazırladık ama istemiyorlar. İstedikleri borçlarının silinmesi" dedi.

Nikovitla Eco-Bio Otel'e avukat masraflarının ödenmemesi nedeniyle getirilen haciz ve sonrasında Otel Sahibi Zekai Altan'ın dün otelin bir odasını ateşe vermesiyle gündeme gelen eko turizmde yaşanan sorunlar konusunda tecrübeli isimlerden Eski Başbakan Yardımcılığı Müsteşarı Yrd. Doç. Dr. Hüda Hüdaverdi, Kıbrıs Postası'na çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.

Karpaz bölgesinde birçok eko turizm işletmesinin varlığına dikkati çeken ve sorunun TC Yardım Heyeti tarafından verilen eko turizm teşviklerinde herhangi bir kriter aranmamasıyla başladığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Hüdaverdi, eğitim ve eko turizm konusunda bilgi aranmaması nedeniyle eko turizm alanında yatırım yapan kişilerin, yapıyı sürdürmekte zorlandıklarını söyledi.

"Pizza makinesine kredi verdiler"

"Hata kredilendirme sürecinde başladı. Önce eğitim verilmeli, sonrasında kredi sağlanmalıydı. Bu işin başından eğitim alınmadı, yol haritası çizilmedi. Eko turizmde pizza makinesine bile kredi verdiler" diyen Hüdaverdi, 2014'te eko turtizmde faaliyet gösteren işletmelerin Kalkınma Bankası'na borçlarını ödeyememelerinden kaynaklanan sorunla karşı karşıya kalmalasının ardından sorunun çözümü için adım attıklarını söyledi.

"Kooperatif kurduk ama hükümet bitti"

Hüdaverdi, müsteşarlığı döneminde atılan adımlara ilişkin olarak ise, Kalkınma Bankası'na olan borçların yeniden yapılandırılması yönüne gidilmesinin yanında, söz konusu işletmelerin pazarlanmasının ve finans ihtiyaçlarının karşılanmasının sağlanması amacıyla Eko Turizm ve Turistik Pansiyon Seyahat Kooperatifi kurulduğunu ancak yönetim kuruluna KITSAB gibi turizm örgütlerinden üyelerin de alınması yönünde Başbakan Yardımcılığı'nın yaptığı önerinin karşılık bulmadığını kaydetti.

Yapılması gerekenlerle ilgili geçmişte ortaya koyduğu önerilere de atıfta bulunarak, soruna dair genel bir tablo çizen Hüdaverdi şöyle konuştu:

"Ben eko turizm işletmecileriyle yaptığım toplantılarda eğitimin önemi üzerinde durdum ve kooperatifi kurdum. Fuarlara özel ilgi turizmi için 1 temsilci gönderilmesi süreci başlattık. Devlet öncü olsun dedik. Arch House'un kooperatifin bünyesine girmesini önerdim. Yönetim Kurulu doğru insanlardan oluşsun dedim ve turizm örgütlerinden temsilcilerin kurulda olmasını önerdim. Turizm örgütleri de bu kooperatifin içinde yer almayı kabul ettiler. Bu safhada hükümet bitti. Karpaz'daki eko turizmciler ise bu kişileri kopperatifin içerisine almadılar. İddiam Arch House kooperatife dahil edilecek, KITSAB ve benzer örgütler yönetim kurulunda yer alacak. Devlet o bölge için özel teşvik sağlayacak. Bu insanlara yurtdışından eko turizm alanında uzmanlar getirerek eğitim verdik. Eko turizm yurüyüş yolları, endemik bitkiler, kuş gözlemi gibi birçok unsuru içine alan bir bütündür. Konu, bütünsel bakılması gereken bir konuydu. Bu sorunun eğitimsizlikten kaynaklandığını düşünüyorum. Sertifika olmalı. Bir Standartlar Enstitüsü'nün en acil şekilde hayat bulması gerekiyor."

Borç 5 milyon civarında

Hüdaverdi, TC Yardım Heyeti'nin teşviklerinden yararlanan eko turizm tesislerinin Kalkınma Bankası'na toplam borcunun ve söz konusu borcun ödenmesi için ülkede bir eko turizm potansiyelinin olup olmadığının sorulması üzerine ise şöyle dedi:

"Toplam borç 5 milyon Dolar civarındadır. Eğitim gibi nedenlerle bu potansiyele sahip değil. Biz teşviklerden yararlandırmayı ve söz konusu teşvikleri borçların ödenmesi amacıyla Kalkınma Bankası'na ödemeyi öngördük. Bu işletmelerin internet siteleri dahi yoktu. Turizm fuarlarına katılımı, teşvik sistemi içerisine dahil edilmelerini ve tanıtım giderlerini üstlendik."

"Beklenti borçların silinmesi"

Hüdaverdi, eğitimin eko turizmin en önemli parçası olduğunu ancak bu konuda bakanlık kanadının yaptığı atılımların işletmeciler tarafından karşılık bulmadığını da vurgulayarak, "Bizim dönemimizde eğitim programı hazırladık ama istemiyorlar. İstedikleri borçlarının silinmesi. Beklenti madem bize bu krediyi verdiniz, borcunu silin şeklinde. Haklılık payı ise sen bu işten anlamadığımı bile bile bana bu krediyi verdin noktasındadır"dedi.