Limanlar konusu tartışıldı

Başkanlığını Doç. Dr. Halil Nadiri'nin yaptığı panelde, Türkiye'nin hava ve deniz limanlarını "Kıbrıs Cumhuriyeti" adı altında Rum tarafına açmasının, Türkiye'nin AB müzakere sürecine ve KKTC'ye etkileri ele alındı.

Türkiye'nin limanlarını Rum bandıralı gemilere ve uçaklarına açmasının uluslararası hukuk açısından tanıma anlamına gelmeyeceği vurgulanan panelde, böyle bir gelişme halinde AB müzakere sürecinin özellikle 2009 yılından itibaren zor bir döneme gireceği de ifade edildi.

DAÜ-SAM Başkanı Hakkı Atun panelin açılışında, Kıbrıs Türk halkını yakından ilgilendiren ve Kıbrıs sorunu çerçevesinde önem taşıyan konuları gündeme getirerek panellerle tartışmaya açtıklarını belirtti.

Panel konusunun Kıbrıs konusuyla ilgili gelişmelerle bağlantılı olduğunu söyleyen Atun, ilkini Lefkoşa'da yaptıkları panelleri bundan sonra öğrencilerin de bilgilenmesi açısından DAÜ'de yapmayı hedeflediklerini ifade etti.

Panelde ilk konuşmayı yapan Türkiye-AB Derneği Başkanı Prof. Dr. Haluk Günuğur, Türkiye'nin Ek Protokol çerçevesinde hava ve deniz limanlarını Rum bandıralı gemilere ve Rum uçaklarına açmasının uluslararası hukuk açısından tanıma anlamına gelmeyeceğini ifade etti.

Limanların açılmasının sadece ticari ilişki doğuracağını söyleyen Günuğur, "Limanların açılması elçilik açmak veya devletler arası anlaşma yapmak gibi sonuçlar doğurmaz. Tıpkı Tayvan modelindeki örnek gibi…" dedi.

Türkiye'nin Gümrük Birliği ilişkilerini Ankara Anlaşması'nın çerçevesinde aralarında Güney Kıbrıs'ın da bulunduğu 10 yeni AB ülkesine genişletmesini içeren Ek Protokol'e değinen Günuğur, TBMM ve Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanmayan Ek Protokol'ün hukuken onaydan geçmeyen "sakat ve bağlayıcı olmayan" bir belge olduğunu ifade etti.

Türkiye'nin limanlar sorunun çözmeden AB üyesi olamayacağını vurgulayan Günuğur, "Çözülürse üye olabilir mi? O da belki…Kesin değil" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin AB ile ilişkilerinde kırmızı çizgileri bulunduğunu, bu kırmızı çizgilerde ödün vermesinin mümkün olmadığını anlatan Prof. Dr. Günuğur, Türkiye'nin adada kalıcı ve kapsamlı çözüm olmadan bugünkü Kıbrıs Cumhuriyeti'ni tanımayacağını kaydetti. Sözde Ermeni iddialarının üyelik için ön koşul olamayacağını, Lozan dengeleri ve Türkiye'nin toprak bütünlüğüne dokunulamayacağını anlatan Günuğur, "Bu üç konuda AB'ın hata yapma lüksü yok. Yaparsa yoluna Türkiye'siz devam eder" diye konuştu.

Türkiye Ekonomi ve Dış Politikalar Merkezi Başkanı Sinan Ülgen de, Türkiye'nin AB üyeliği sürecinde teknik bir konu olan limanlar konusunun Rumlar tarafından siyasallaştırıldığını ifade etti.

Ülgen, limanlar konusunda Türkiye'nin yaklaşımına değinerek, Türkiye'nin konuyu Kıbrıs sorununda kalıcı, kapsamlı ve nihai bir çözümün unsuru olarak gördüğünü ve bu çerçevede değerlendirdiğini söyledi.

Rum tarafının isteklerinin limanların açılmasıyla sınırlı olmadığını, Rumlara konan her türlü engelin ortadan kaldırılmasını Türkiye'den talep ettiklerini, bunun da tanınmaya kadar gidebilecek bir süreç olduğunu söyleyen Ülgen, "Tanınma olmadan Türkiye'nin AB'a üye olması mümkün değil" dedi.

Ülgen, limanlar konusunun en geç 2009 yılında tekrar gündeme geleceğini, bu tarihe kadar konuyla ilgili ilerleme sağlanmaması durumunda AB'ın üyelik müzakere sürecinde Türkiye'ye yönelik ağırlaştırıcı tedbirler alacağını söyledi.

Ülgen, limanlar konusu, Fransa ve Güney Kıbrıs'ın tavırları nedeniyle 14 başlığın açılamadığına işaret ederek, "İlave tedbirler gelirse Türkiye'nin müzakere sürecinin raydan çıkması riski ortaya çıkabilir" dedi.

Kıbrıs Türk Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ramazan Gündoğdu da, Türkiye'nin limanlarını Rum tarafına açmasının KKTC ekonomisini olumsuz etkileyeceğini ifade etti.

Rum tarafının deniz taşımacılığında Avrupa ve dünyada önemli bir yere sahip olduğunu kaydeden Gündoğdu, limanların açılması durumunda Rum bandıralı gemilerin Türkiye'nin deniz ticaretinden pay alacağını söyledi.

Limanların açılması halinde Limasol Limanı'nın transit aktarma merkezi olacağını ve gelirlerini artıracağını söyleyen Gündoğdu, Türk mallarının da direkt olarak Güney'e ulaşabileceğini söyledi.

Türkiye ile Güney Kıbrıs arasındaki ticaret hacminin bir kaç yıl içinde 1-2 milyar dolar seviyesine ulaşacağını söyleyen Gündoğdu, KKTC'nin ithalatının yüzde 70 oranında Türkiye'den yapıldığına dikkat çekti.

Gündoğdu, Türkiye'deki şirketlerin KKTC'de bayilikler aracılığıyla mal dağıttıklarını vurgulayarak, aynı bayiliklerin Güney Kıbrıs'a verilmesin sonucunda nufüs yoğunluğu nedeniyle iki taraf arasında fiyatlarda farklılık oluşacağını, çok satış yapacağı için Rum bayilerin kar marjını düşürebileceklerini ifade etti ve "Yeşil Hat Tüzüğü açıldığında biz de belki Türk mallarını Rumlardan alar duruma geleceğiz" dedi.

Başbakanlık AB Koordinasyon Merkezi Koordinatörü Erhan Erçin de, Türkiye'nin müzakere çerçeve belgesinin diğer üye ülkelerin belgelerinden farklılık içerdiğine dikkat çekti.

AB tarafından Türkiye için oluşturulan müzakere çerçeve belgesinde ilk defa diğer ülkelerden farklı olarak yeni ve siyasi kriterler eklendiğine işaret eden Erçin, AB'ın Türkiye'ye karşı "farklılaştırma" yaklaşımı sergilediğini ifade etti.

Türkiye'ye yönelik kucaklayıcı bir yaklaşımın henüz AB'da görülmediğini belirten Erçin, Rum tarafının Türkiye'den beklentilerinin limanlarla sınırlı kalmayacağını kaydetti.

Erçin, Türkiye-AB ilişkilerinin sağlıklı zemine oturmasının Kıbrıs sorununa kapsamlı bir çözüm bulunmasıyla mümkün olacağının altını çizerek, "Kapsamlı çözüm olmazsa Türkiye'nin AB üyeliğini negatif etkileyecek" dedi.

Çözümün Türkiye-AB ve Türkiye-Yunanistan ilişkilerine olumlu katkı sağlayacağını belirten Erçin, Kıbrıs sorununa çözüm bulunması halinde AB üyesi Kıbrıs Türkleri'nin Türkiye'nin AB üyeliği sürecinde elini güçlendireceğini ekledi.