Kıbrıs’ta deprem tehlikesi…

Elazığ ve çevresindeki illerde gerçekleşen depremde hayatını kaybeden soydaşlarımıza Allahtan rahmet diliyorum. Yaralı olan kardeşlerimizde umarım bir an önce sağlıklarına kavuşurlar. Depremle ilgili yer bilimcilerin yaptığı yorumlara baktığımızda Türkiye bu depremden büyük ölçüde etkilenmedi; bu yorum her ne kadar göreceli olsa dahi öyle tahmin ediyorum ki bu yorum doğru. Zira depremin gerçekleştiği bölgede yerleşim çok fazla yoğun değil. Ölü sayısının yüksek olmaması buna bir etken olarak gösteriliyor. Yine bununla birlikte Türkiye oldukça geniş bir deprem olasılığı riskini taşıyor. Haritaya baktığınızda fay hatlarının nereden geçtiğini çok net olarak görebiliyoruz.

Yine yer bilimcilerin yaptığı yorumlara baktığımızda aylar öncesinden Elazığ ve bölgesi için bu uyarıların yapıldığını ve doğrudan adres gösterildiğini görüyoruz. Bir başka önemli nedenlerden biri de Elazığ ve çevresindeki illerin en son depremi 1513 yılında yaşadığını ve uzun zamandır bu bölgedeki fay hatlarında bir enerji birikimi olduğunu ve bu enerji boşalımının er ya da geç yaşanacağını anlıyoruz.

Kıbrıs’ta durum ne?

Ne zaman çevremizde deprem olsa Kıbrıs’ta da bir deprem olur mu diye soruyoruz kendi kendimize ve akıllara doğrudan başka bir soru geliyor. Fay hatları uzun süre beklediğinde yer kürede bir enerji birikmesi oluşuyor ve bunun boşalması gerekiyor. Kıbrıs’ta en can alıcı deprem 1222 yılında olmuş, bu konuyla ilgili daha geniş bir bilgi vereceğim.

Yine son 10 ya da 20 yıla baktığımızda ve hafızaları yokladığımızda Kıbrıs’ta da 5,7’leri gördüğümüzü ve Hirsofu körfezinin bu konuda vukuatlı olduğunu hatırlıyoruz.

Hali hazırda Kandilli rasathanesine bakarsanız sıkça çevremizde ve Kıbrıs’ta depremler olduğunu görürsünüz.

En son akıllarda kalan 12 Eylül 2018 yılında Kıbrıs açıklarında yaşanan 5,5 büyüklüğündeki deprem kaydı var.

Deprem konusunda her ne kadar istatistiklere sahip olsak da deprem ön görülemeyen bir olay. Önümüzdeki birkaç yüzyıl büyük deprem yaşamayabilirsiniz ama yarın sabah çok şiddetli bir deprem olmayacağının garantisi yok. Zira Kıbrıs deprem hattının üzerinde duruyor ve bizim binalarımız kesinlikle depreme hazır değil; hemen hemen her binada ciddi çatlaklar var.

Yine Rum kaynaklı verilere baktığımızda Kıbrıs’ta her yüz yılda bir 6’dan fazla büyük ölçekte deprem oluyor.

Örneğin son 60 yılda altı ölçeğinin üzerinde yedi deprem kaydedildi.  Merak edenler bu linke bakarak Kıbrıs’la ilgili deprem kayıtlarını görebilirler. http://kktcmeteor.org/sismoloji/Default_Sismo

Bu bilgi her şeyi özetliyor

Kıbrıs, Dünya’daki depremlerin yaklaşık %15’inin meydana geldiği Alp – Himalaya deprem kuşağında yer alır. Kıbrıs’taki depremlerin oluşmasına yol açtığı düşünülen “Kıbrıs Yayı” ( Şekil S1) Kıbrıs’ın yeraldığı bölgede, Afrika ile Avrasya Litosferik Levhaları (Şekil S2) arasındaki tektonik sınırı oluşturmaktadır. Bu “Yay” Kıbrıs’ın batı ve güneyinde deniz içerisinde yeralır. Depremlerin pek çoğunun bu yay üzerinde ortaya çıkması (Şekil S3 ve S4) bu yay boyunca tektonik hareketlerin oluştuğunu ve bunun da depremlere yol açtığını göstermektedir.  1896 – 2004 yılları arasındaki dönemde deprem odaklarının Kıbrıs üzerine karşılık geldiği 400’den fazla deprem meydana gelmiş ve bu depremler adanın belli bölgeleri yanında çevre ülkelerde de hissedilmiştir. Bu depremlerden 14 tanesi hasara yol açmış ve meydana gelen depremlerden yaralananlar olmuştur (Şekil S6). Bu depremlerden en şiddetli olanları 1941, 1953, 1995,1996 ve 1999 yıllarında meydana gelen depremlerdir (Foto S5 ve S6).http://www.cyprusgeology.org/turkish/5_1_seismicity_tr.htm

Kıbrıs’ta deprem istatistiği

10 Eylül 1953, - 6.1

Baf ilçesinde yıkıcı bir deprem. 40 kişiyi öldürdü, 100 insanı yaralı.  4000 kişi evsiz kaldı. Baf kıyısı boyunca küçük bir tsunamiye neden oldu.

15 Eylül 1961 - 5.7

Larnaka merkezli deprem. Kıbrıs'ta geniş bir paniğe ve adanın güneydoğu kesiminde bir miktar hasara neden oldu

23 Şubat 1995 - 5.7

Baf'ta meydana gelen ve 2 kişinin ölümüne neden olan yıkıcı deprem.

9 Ekim 1996 - 6.5

Kıbrıs'ın güneybatısında çok güçlü bir deprem. Baf, Limasol, Lefkoşa, Larnaka ve Mağusa'da paniğe neden oldu. İki kişi hayatını kaybetti ve 20'si hafif yaralandı.

11 Ağustos 1999 - 5.6

Limasol'daki Gerasa köyü yakınlarındaki güçlü deprem, adanın tamamında kuvvetle hissedildi. Limasol'daki binalara zarar verdi. Kırk kişi, panik yüzünden hafif yaralandı. Çok sayıda artçı aylarca devam etti.

15 Nisan 2015 - 5.6

Baf açıklarında ile güçlü bir deprem. Depremde küçük hasarlar meydana geldi ve ada genelinde hissedildi.

En büyük deprem ve tsunami 1222

1222 Kıbrıs depremi, 11 Mayıs 1222 tarihinde saat 06:15 sularında Kıbrıs'ta meydana gelen bir deprem. Büyüklüğü tahmini olarak 7.0-7.5 idi ve Libya ile İskenderiye'de gözlemlenmiş bir tsunamiye yol açtı. En şiddetli biçimde Lefkoşa, Limasol ve Baf'ta hissedildi. Depremin tahmini konumu Kıbrıs'ın güneybatısı olup Kıbrıs arkı üzerinde gerçekleştiği düşünülmektedir. Kıbrıs arkı, Afrika levhasının Anadolu levhasıyla olan levha sınırının bir parçasıdır.[2] Kıbrıs'ın batısında kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda bir gerginlik tespit edilmiştir ve bölgedeki büyük depremlerin sebebinin de bu olduğu düşünülmektedir.[2]

Limasol ve Lefkoşa gibi adanın başka yerlerinde de büyük zarar meydana gelmesine karşın depremde en büyük hasarı çok büyük can kaybının yaşandığı Baf almıştır.[3] Bizanslıların yapmış olduğu bir kale olan Baf Kalesi yıkılmış ve Lüzinyanlar tarafından yeniden yapılmak zorunda kalmıştır. Kaçmak için kalenin hendeğine atlamış; fakat daha sonra düşen taşlar tarafından öldürülmüş bir adamın cesedi kazılar sırasında bulunmuştur.[4] Sular önce limandan çekildi; fakat daha sonra geri dönüp şehri bastı. https://tr.wikipedia.org/wiki/1222_K%C4%B1br%C4%B1s_depremi

Gerçi bizim memlekette her şey de olduğu gibi başımıza gelince çaresine bakarız mantığı var.

*****************

Günün Sözü

Hiç kimse vazgeçilmez değildir ve hiç kimse kendini vazgeçilmez sanan biri kadar aptal değildir.

Victor Hugo