EkoFin

Yrd. Doç. Dr. Şükrü UMARBEYLİ
sukruumarbeyli@hotmail.com
Yrd. Doç. Dr. Şükrü UMARBEYLİ

Ekonomik süreçte neler oluyor ama?

Yayın Tarihi: 30/11/20 07:00
okuma süresi: 7 dak.

Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak; pandemi sürecinden sonra yeni dünya düzeninde farklı dünya kuralları geçerli olacaktır. Açık bir şekilde resesyon kendini göstermiştir. Dünyada ve Türkiye'de de aynı şekilde ekonomik durağanlık ve ekonomik daralmalar birlikte adım adım gelmektedir. PMI endeksi(Purchasing Manager Index),  satın alma yöneticileri endeksi ve ayni anda küresel GSYH’da  beraberinde düşmektedir. Aşı bu kışa yetişecek pozisyonda olmadığından dolayı ülkedeki nüfusun çoğu kapalı otururken enerji  daralması olacak ve ilerleyen zamanlarda petrol fiyatları düşmeye mahkum olacaktır. Yatırımcılar bunu satın almıyorlar ve stok yapmaya devam ediyorlar. Faturalar şu an için yüksek. Petrol şu an artıyor ve akaryakıt fiyatları da eş zamanlı çıkacaktır. Cari denge ithalat ve ihracat dengesi maalesef milli geliri düşürmektedir; çünkü dışarıya döviz ödüyoruz. Ülkemizdeki ticaretin %99’unu oluşturan kobiler ve hizmet sektöründe daralmalar devam ederken, çalışan iş gücü de yara alarak düşmüştür. Üretilen mal ve hizmet boyutunda talepteki azalmadan dolayı mutlaka işsizlik ve işten çıkarma süreçleri daha da yaşanacaktır. Sıkılaştırıcı politikalar ile tüketim ve talebi azaltma yönündeki çalışmalar devam ediyor. Dövizdeki artışlardan dolayı girdi maliyetlerinin de artması ile enflasyon artışı devam edecektir. Bireysel olarak, daire ve konut alımları, beyaz eşya alımları ve otomobil alımları da dahil, faizlerinde yükselmesi ile birlikte ucuz para maliyetinin bu dönemlerde daha da yükselmiş olmasından dolayı süreçte satış alanlarında da düşüş bekleniyor. Bu da ekonomik daralmalarla doğru orantılı olarak gidiyor.

Ekonomide her şey güvene dayalı ve yarına güveniyor olmamız lazım ki mevcut bulunan paramızı harcayalım diğer yandan baktığımız zaman da üreticinin de yarın ürettiğini satabilecek pozisyonda olması lazım ki o da fabrikalar yapıp üretimini ve istihdamını artırsın. Ekonomiye olan güven sorunu, bunun yanında işsizlik ve daha sonra pandemi süreci ile birlikte ekonomilerde büyük kırılmalar olmaktadır. Aşının nisan ayında başlaması ve aşılanma süreci ile birlikte hızlı bir şekilde başlangıcı yapılacağı düşünülürse ekonominin nisan'dan önce yükselecek bir pozisyonda olmayacağı aşikardır. Avrupalı bilim adamlarının öngörüleri seneye kış aylarında eylül ve ekim gibi aşı süreçlerinin çok daha hızlı bir süreç ile devam edeceği yönündedir. Bu süreçler yaşanıp yeni dünya düzenine gelindiğinde bizim yapmamız gereken, cari açık, bütçe açığı ve bankaların tahsili gecikmiş alacaklar oranı olan TGA’ları iyi analiz edip iyi bir şekilde yönetmemiz gerektiği yönünde olacaktır. Bu üç kalem vücuttaki kolesterol gibidir ve bunlar çözülmediği sürece ekonomik büyümenin, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) gelişmesi söz konusu olmayacaktır. TCMB sert bir şekilde faizleri artırdı ve döviz kısa süreli düşüş yaşadı. Bu süreçte özellikle Türkiye'de 1,5 milyar dolar döviz alımı yapılmış. Türkiye'nin cari açığı 55 milyar dolar civarında bu açığın en büyük sebeplerinden birisi enerji giderleridir. Bu enerji giderlerine ödenen (20 yılda 1 trilyon dolar enerji giderimiz) giderlerimiz düzelmeden cari açık dengemiz düzelmeyecektir. Türkiye'de bulunmuş olan Karadeniz'deki enerji kaynakları ve Doğu Akdeniz'deki enerji kaynakları çok büyük önem taşımaktadır. Bundan dolayı bu alanlarda mücadelerimizi sürdürmemiz çok büyük önem taşımaktadır.

Pandemi sürecinde dünyada ve Avrupa'da 2. dalgadan dolayı kapanmalar devam ediyor. Dünyada faizler genel olarak negatife doğru yönelmiş durumda iken Türkiye'de ise faiz atışları devam ediyor. Üretim toplumu değil tüketim toplumu olduk. Enerji açığı çözüldüğü zaman cari denge de düzelecek ve sıcak paraya da agresif bir şekilde ihtiyaç duyulmayacaktır. O zaman da biz dünyada konuşmaya başlayacağız. Pandemi sürecinde turizmdeki büyük kayıplar ile bunun yanında iç talepteki süreçte yine kayıpların olması, esnafın kapanması ticaretin istenilen şekilde dönmemesi ve yine yüksek öğrenimdeki öğrencilerin adaya az sayıda dönüş yapması sistemi kilitlemiş durumdadır.. İngiltere son 300 yılın en büyük daralmasını ve bunun beraberinde küçülmenin yaşanacağını açıkladı. Üretimde kendi kendimize yetmenin şartı nedir?  yatırım yapmaktır. Nitelikli iş gücü konusunda uzman kişiler yetiştirmemiz gerekmektedir. Eğitim büyük bir ilimdir. Eğitim ile daha bilinçli bir toplum yaratılarak tüm bu süreçleri beraber aşmalıyız. Endüstri ve meslek okulları bu konuda büyük önem taşımaktadır. Daha da planlı olarak bakış açımızı değiştirip geliştirmeliyiz. 2021 yılında dünya aşıya bağlandı ve beklentiler bu yönde iyimser olarak şekillenmiş durumdadır. Şimdiden senenin hazırlıklarını yaparak daha da yükselen bir ekonomi için ekonomik reform planlarını yapıyor olmamız bizleri daha da öteye taşıyacaktır.

 

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

Diğer Yrd. Doç. Dr. Şükrü UMARBEYLİ yazıları