“W” yerine şimdi de “K” olduk

Türkiye’de covid sürecinde özellikle kış aylarında covite rağmen 2. dalgada yani 4. çeyrekte güçlü ekonomi seyirli bir görünüm vardı! Acaba? Türkiye’de anketlerde ise halkın ekonomiden memnun olmadığı bir süreç cevabı çıksa da, gerçekte olan “K” şeklinde bir toparlanma sürecinin ortaya çıktığıdır.

Türkiye’nin PMI (İmalat Sanayi Güven ve Aktivite Anketi) puan sınırı 50’dir. Bu yılın ocak ayında gerileme yerine puan 54’e yükseldi ki bu rakam çok iyi sayılmaktadır.  TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) Karma Güven Endeksi’nde ise genel olarak ekonomide olan güven dalgalanma gösterse de geçen yılın aralık ayına göre ekonomi bu yılın ocak ayında yükselmiş durumdadır. Tüm bunlara bakıldığında ekonomide toparlanma olduğu yönünde sonuçlar çıkmaktadır.

Ama... Ekonomiyi değerlendirirken eğer görülen manzara verilen veriler ile örtüşmez ise diğer kaynaklara da bakmak gerekmektedir. Sokakta görülen farklı ekonomide ise daralmalar ve sıkıntılar vardır.

O zaman diğer verilere de bakacak olursak İstanbul Ekonomik Araştırma anketlerine bakıldığında sokakta yapılan ekonomi hakkında ne düşünüyorsunuz? Sorusunun cevapları ise Türkiye’de ekonomi %45,7 çok kötü, %22,3 kötü, %18,6 orta, %9 iyi ve %4,4 çok iyi çıkmış. Peki bu nasıl olur?

Ekonomik davranışları bugünkü beklentiler değil yarınki düşünceler belirler. Yarın İyimser veriler geldikçe yatırım ve tüketim artarak yapılır. Gelecek yıl için özellikle önümüzdeki bir yıl içerisinde ekonominin nasıl olacağı sorusuna yine İstanbul Ekonomik Araştırma anketlerinde bakıldığında ise %27,6 çok daha kötü, %28,9 daha kötü, %18,7 orta, %20,3 daha iyi ve %4,5 çok daha iyi sonuçları çıkmıştır.

İpsos Turkiye Baremetresi 2020 yılı rakamlarına baktığımız zaman ise cirolarda hemen hemen tümüne yakında gerileme görülmüştür. Türkiye esnaf güven endeksine bakıldığı zaman ise Ocak 2020 21.7, iken Aralık 2020 6.1 ile kapattı. Bu oranlara bakıldığında işin ne kadar zor bir sürece geldiğini görmekteyiz.

Anketlere bakıldığı zaman herşey iyi ama halkın yaklaşık %70’i öyle demiyor. Bir şarkı vardır hatırlar mısınız? Yaprak döker bir yanımız, diğer taraf bahar bahçe ahh!

İmalat sanayi ve hizmetler sektörünü büyürken, tüketimin azalması veya tersi tüketim artarken imalat sanayinin ve hizmetler düşmesi zaman zaman yaşanmaktadır; bu dönemde olasıdır çünkü beklenti ve algılar ile iş yapıdığından bu süreçler olacaktır. Stok fazlası olan firmalar da bu şekilde dengeyi kurmaya çalışmaktadırlar.

Şimdi ekonomide “K” tipi toparlanma söz konusudur. Covit ve resosyon sürecinden sonra K harfinde yukarı yönlü (teknoloji, perakente ve yazılım hizmetleri) var iken; aşağı K bacağında ise (seyahat, dışarıda yeme içme, restoran, turizm ve otelcilik) vardır.  

Gelir anlamındaki tepedeki kesimler mutlu görülürken, alt kısım ise mutsuz ve ekonomik savaşa devam ediyor. K’nın %40 üst kısmı ve %60 ise K’nın alt kesimi oranları ile görülmektedir. Sektörel bazda ayrıştırmalar ve gelir dağılımından dolayı bu tarz sonuçları çıkmaktadır.

Sıkı para politikası uzun bir süre daha devam edecektir. İTO (İstanbul Ticaret Odası) ücretliler geçim endeksi açıklandı ve bu endekste enflasyonun %17 üzerinde olduğu ortaya çıkmıştır. Dolayısı ile bu enflasyona engel olmak için faizlerin de ilerleyen zamanlarda yüksek tutulması söz konusu olabileceği tahminleri yapılmaktadır. Krediler ile GSHY’da ayni zamanda paralel olarak gitmektedir. Kredi hacimlerinin düşmesi ile de ekonomik daralmalar söz konusu olabileceği bir dönemde de söz konusu olabilecektir. Türkiye’de Kasım ayı için genel işsizlik verileri işgücünün %26’sını bulmuş durudadır. Süreç gerçekten çok zorlu bir şekilde geçmektedir. Ekonomi için 2. çeyrek kritik bir süreçtir. Salgını kontrol altına almalıyız ve yolumuzu kaybetmemeliyiz yoksa çok geç olacaktır. Turizm ve  yükseköğrenim için gelecek planlarını yapıp düğmeye basmalıyız. Bunun yanında tabi ki reel sektörü de unutmamalıyız.