KKTC enflasyonda dünya birincisi...

Evet, yine enflasyon …

MART 2022 Enflasyon oranı ülkemizde;

Bir önceki aya göre değişim oranı %13.05

Bir önceki yılın aralık ayına göre değişim oranı %27,73

Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı %83,19 gerçekleşti.

Oranlar ortada, yapacak bir şey var mı? hem var hem yok! Yok: çünkü TL para birimi bizim değil,

Var: maliye politikası yapılabilir; vergi, KDV, zam vs. indirimleri yapılabilir.

Şimdi dünyaya bakacak olursak, mart ayı sonunda enflasyon oranlarının durumu:

Zimbabve: %72,7

Türkiye: %61,14

İran: %34,7

Sri Lanka: %18,7

Zambiya: %13,1

Pakistan: %12,7

Kazakistan: %12

Euro Bölgesi ortalaması: %7,5

Güney Kıbrıs Kesimi: %6,6

Uganda: %3,7

Endonezya: %2,64

Vietnam: %2,41

İsviçre: %2,4

 

Türkiye %61,1 ile dünyadaki Zimbabve’den %72,7 oranından sonra en yüksek ikinci enflasyona sahip ülke olurken, KKTC muhtemel olarak liderliği elinde bulunduruyor.

 

“Ana harcama grupları itibariyle bir önceki aya göre en yüksek artış %27,92 ile Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar ana grubunda gerçekleşmiştir. Eğlence ve Kültür ana grubunda %20.02, Ulaştırma ana grubunda %18,65, Lokanta ve Oteller ana grubunda %9,75, Gıda ve Alkolsüz İçecekler ana grubunda %9.32, Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri ana grubunda %9.04, Çeşitli Mal ve Hizmetler ana grubunda %9.00, Alkollü İçecekler ve Tütün ana grubunda %7.21, Sağlık ana grubunda %3.47, Haberleşme ana grubunda %2.33 ve Eğitim ana grubunda %1,76 artış, Giyim ve Ayakkabı ana grubunda %1.39 azalış gerçekleşmiştir.

Bir önceki aya göre, endekste kapsanan 599 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 64 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. En yüksek fiyat artışı gösteren ilk üç mal; %229,18 Elektrik Faturası (751+ KWH), %198,79 Elektrik Faturası (501-750 KWH) ve %173,47 Elektrik Faturası (251-500 KWH) olmuştur. En yüksek fiyat düşüşü gösteren ilk üç mal ise; %40,71 Maydanoz, %33,94 Ispanak ve %28,24 ile Biber Çarliston olmuştur.” Kaynak: KKTC İstatistik Kurumu

Genel teoriye bakacak olursak faiz sebep, enflasyon sonuçtur. Bundan yola çıkacak olursak faizin düşük olması ekonomik büyümeye yardımcı olur. Yani genişletici, gevşek para politikasının uygulanması demektir. Türkiye’de TÜFE %61,14 ve ÜFE’de %114,97 iken toplamı ise %176,11 olarak ortaya çıkar iken aradaki makas aşırı derecede açılmıştır. 2 katı üzerinde ortaya çıkmakta olan üretici ve tüketici enflasyonu yani talep ve maliyet enflasyonları maalesef iyiye doğru gitmemektedir.

Pahalılık çok ve talepler de buna paralel olarak etkilenirken, diğer taraftan girdi maliyetlerinin artmasından dolayı ise maliyet enflasyonu patlamış durumda ve bu da aşırı bir şekilde fiyatlara yansıyor.

Dünyada gıda, emtia ve enerji maliyetlerindeki artışlar ve tedarik zincirlerindeki kırılmalardan dolayı her şey altüst olmuş şekildedir. Diğer ülkelerdeki enflasyonlar öncelerinde çok aşırı derecede düşük olduğundan dolayı %5 ve %7 gibi enflasyon oranları, bizim hissettiğimiz gibi onları da vurmuş durumdadır. Özellikle son 30 yılın en yüksek enflasyon oranlarından bahsederlerken…

Dünyadaki çeşitli ekonomilerdeki merkez bankalarından peş peşe faiz artırımları gelir iken faizlerde düşüşlerin olması ya da sabit bırakma kararları, bu süreçte pek de enflasyon tarafında başarıyı yakalayacak bir durum gibi görülmemektedir. Son yılların en zor koşullarını yaşar iken dayanmaya çalışacağız.

Bu durumda maliye politikası ile desteklerin verilmesi vergi düzenlemeleri, kamu harcamaları ve kamu borçlanmaları gibi araçların kullanılması ve kredi garanti fonu üzerinden esnafı rahatlatacak politikalar benimsenmelidir. Mevcut koşullar çerçevesinde tabi ki bunlar gerçekleşebilecektir.

Buradaki enflasyon yüksek enflasyondur! Peki ne yapılmalıdır?

İlk olarak maliye politikası olarak vergi ve KDV indirimi yapılmalı ve kamu harcamalarının dengelenmesi gibi önlemler alınmalıdır ki daha likit kalınabilsin. Diğer taraftan ise enflasyon artışı devam eder iken faiz artırımı yapılmalıdır. Zaten politika faizi ile piyasa faizleri arasında oldukça büyük farklar mevcuttur ki piyasa bu faiz oranını satın almamıştır.

Yapılan bu politikalar ekonomik büyüme ve işsizlik oranını düşürmeye yönelik bir ekonomi politikasıdır; ama enflasyon ile herhangi bir mücadele sinyali maalesef vermemektedir.

Yaşanılan durum nedir?

Enflasyon hem talep hem de maliyet enflasyonu olaraktan ortak bir birleşme göstermiştir.

Ülkemizde ve Türkiye’de aşırı bir şekilde dolarizasyon olduğundan dolayı, kurların yükselmesi süreci devam ederken, girdi maliyetlerindeki artış da maliyetlerin artması ile birlikte fiyatlara yansımaktadır.

Kişiler ise kurlardaki düşüş ve enflasyondaki artışı görünce daha da pahalı olmasını öngördüğü için stok tutmaya çalışmaktadır ve talep artışları meydana gelmektedir. Bundan dolayı da talep artınca fiyatlardaki artışlar da daha da devam etmektedir. Bu da enflasyonun artışına sebep oluyor.