Yazda kış lastiği alırsanız enflasyon nasıl düşsün?

Yazda kış lastiği alan bir toplumda enflasyonun düşmesi çok zor; çünkü talep enflasyonu yaratılıyor ve ihtiyacınız olmadığı halde gidip alımlar yapıyorsunuz. Talebin aşırı olduğu bir zaman enflasyonist bir ortam ortaya çıkar; çünkü talepten dolayı fiyatlarda artış olur ki bu da çok normaldir; çünkü arz ve talep dengesi ekonomide bu formül ile çalışır. Sonuç olarak girdi maliyetleri zaten döviz kurundan dolayı aşırı pahalı, bugün ucuz yarın pahalı mantığı ile bu düşünceler içerisinde kişiler stok yapmaya devam ediyor.

Bu durumda enflasyonun düşürülmesi söz konusu olamaz, zaten faizler düşük bir seviyede özellikle politika faizi ama piyasaya yansıyan faizler arasında en az iki katından fazla bir oran var ki bu daha da artış gösterecektir. Alım gücünün düştüğü bugünlerde bu şekildeki tavır ve davranışlar enflasyonu düşürmek için yeterli değildir; enflasyonu düşürmek için özellikle talebin kırılması gerekir; dolayısıyla negatif faiz getirisi ortadan kaldırılmalıdır.

Taleplerin canlı kalması durumunda bu ortamda enflasyon düşünülemez; diğer taraftan maliyet enflasyonu kurlardan dolayı girdi maliyetleri ve üretimin artmasından dolayı da zaten bunu da ÜFE’den göreceğiniz gibi TÜFE ile arasında aşırı bir makas farkı açılmıştır. Üretici ve tüketici arasında büyük fiyat artışları tedarik zincirlerinin kırılması, döviz kurları ve pandemi sürecinden dolayı ortaya çıkmaktadır.

Bizim ekonomimizde hem talep hem maliyet enflasyonu vardır. Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi hem maliyet ve hem talep enflasyonunun ortaya çıktığı ortamlarda bunların ne ölçüde ortaya çıktığına bakarak makroekonomik politikalarda faiz silahının çekilmesi kararına varılır, ki şu anki durumda öyle bir yere geldik ki faiz silahı kullanılsa bile çok geç kalınmış bir süreç ama yine de bir tarafı düzeltirken diğer tarafın dengesini bozacak süreçler içerisinde bulunuyoruz.

Zamanda müdahale yapılmasından dolayı enflasyon için hızlı bir düşüş etkisi de olmayacaktır Ülkenin CDS primleri daha büyük önem taşımaktadır; bundan dolayı sıcak para girişleri yatırımcıların gelmesi ve ülkelerin yurtdışından kredi alma durumları da büyük darbe görmüş durumda. Tüm bu durumda sıcak para girişi de olmadığından dolayı, yeterli döviz miktarı ülke içerisinde bulunmadığından döviz kurlarına da büyük bir etki edemiyor. Az olan değerlidir mantığı devam ediyor; dövizin azalması ve kurlar negatif rezervlerden dolayı da geçici olarak kısa süreli etkileşime varılabiliyor ve bildiğiniz üzere diğer taraftan kur korumalı TL vadeli mevduatlar var ki TL’nin mevduatlarda devam etmesi süreçleri devam eder iken TL’den sürekli olarak dövize bir dönüş süreci de ayrıca devam etmektedir. Bu da dolarizasyonu tetiklemektedir; dolayısıyla herkesin döviz tutmasından kaynaklı TL kullanımı da her geçen gün düşmektedir.

Bütün dünyada enflasyon var tek haneli enflasyon kullanıyorlar ama diğer taraftan bizdeki enflasyon iki haneli hatta üç haneye doğru gidiyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bildiğiniz gibi %98 oranında tüfe enflasyonu varken, şu an Türkiye’de %73 oranları ortada ama gerçek enflasyon ENAG tarafından %160 oranında açıkladı. Dolayısıyla arada aşırı bir farklılık var, ona göre politikalar geliştirilip onun üzerinden gerekli hareketler yapılmalıdır. Kamu maliyesi, tasarruf ve faiz artışları yapılmalı ve gereksiz harcamalardan kaçınılmalı ayrıca ücretlere zam getirilmelidir ki insanlarımızda biraz nefes alsın. Devlet reel sektöre de ayrıca destek verecek ivedi bir şekilde krizde çıkartmalı ve uygun faizler ile tüm bunların yanında sübvanse verecek şekilde bazı sektörlerde destek verip el atmalı ki bu süreçte ekonomik şartlar iyileşmeye başlayıp piyasaya bir can suyu olsun.

Dünyada gıda ve enerji enflasyonları devam ediyor. Tarıma özellikle büyük önem ve destek verilmesi gerekmektedir; çünkü gelecekte büyük bir önem taşıyacaktır. Gelecekteki gıda krizlerine de ayrıca hazır olmamız gerekmektedir. Şimdiden ileriye dönük planlarımızı yapmalıyız.