“Döviz ile ilgili 2 ipucu!”

Döviz kurlarını her gün takip ediyoruz. Az çok yukarı ve aşağı yönlü olduğunu da anlıyoruz. Ama biraz daha ipucu için ekonomik verileri ve gelişmeleri de takip edersek ipuçları yakalayabiliriz. Ama sadece ipucu diyorum çünkü Türkiye’deki jeopolitik riskler de göz önüne alınmalı, bundan dolayı ekonomik veriler ve gelişmeler bir anda ters rüzgarlara kapılabilir. Her şey sabit olarak gider ise bizler aşağı yukarı ipuçlarına göre kararlarımızı verebiliriz. Tüm bunların yanında döviz ile ilgili günlük olarak takip etmeniz 2 nokta “Dolar endeksi” ve “Sepet kur”dur.

Ekonomi dünyanın rezerv parası olan dolar üzerinden konuşuluyor. Özellikle dünya küresel ticaretinin %89’unda kullanılan Dolar  çoğu ülkede ekonomik istikrarın belirleyicisi durumunda. Ekonomik istikrar, ve halkın refahını doğrudan etkilerken, ülkelerde piyasadaki dolaşımdaki dolar miktarı azaldıkça daha değerli oluyor ve döviz  kurları yukarı yönlü seyrediyor.

Her gün takip ettiğimiz ABD Doları Endeksi (USDX), Doların yabancı paralar paralardaki sepetlere göre değerinin ölçülmesi ile ortaya çıkmaktadır. Endeks değeri için sadece 6 para birimlerine göre doların değeri ağırlıklı geometrik ortalamaların alınması sureti ile ortaya çıkmaktadır. Bu para birimleri ve ortalama ağırlıkları aşağıdaki gibi oluşmaktadır.

Euro (EUR), %57,6 ağırlık; Japon yeni (JPY) %13,6 ağırlık ,Sterlin (GBP), %11,9 ağırlık, Kanada doları (CAD), %9,1 ağırlık ,İsveç kronu (SEK), %4,2 ağırlık, İsviçre frangı (CHF) %3,6 ağırlık ile hesaplanmaktadır. ABD dolarının, bu para birimlerinden oluşan sepete karşı oluşturulan endeksi ile diğer para birimlerine göre ne kadar değer kazanıp, ne kadar değer kaybettiğini ortaya çıkmaktadır. Her gün dolar endeksi verileri çeşitli ekonomi platformlarında yayınlanarak ilan ediliyor. Oradan takip edebilirsiniz.

Diğer taraftan bizi esas ilgilendiren diğer bir konu ise sepet kurdur. Neden sepet kur diyorum çünkü sepet kurdaki düşüşler ve yükselişler de bizlere aslında mesajlar vermektedir. Kısaca bunlara bakacak olursak şöyle düşünebiliriz. Sürekli olarak kullandığımız Sterlin, Dolar ve Euro para birimlerinin kendi para birimimiz karşısındaki değerlerini ölçmek için bir kur sepeti oluştururuz ve buna sepet kur denir. Türkiye sepet kur malumunuz sterlin kullanımı az olduğundan dolayı dolar ve Euro üzerinden yapılarak hesaplamaktadır; Çünkü Dolar ve Euro ile çok yakından ticari ilişki içerisindedir.

Türkiye’nin ithalatının ve dış borçlanmasının ağırlığı Amerikan Doları ile yapılırken, ihracatının ve hizmet gelirlerinin ağırlığı ise Euro ile yapılmaktadır. Bu durumda TL’nin Dolar ve Euro’dan oluşan bir sepete karşı değerinin değişimini ölçmek gerekecektir.  Kur sepeti için kullanılan formül ise aşağıdaki gibidir:

Kur sepeti değeri = “(1 USD + 1 Euro) / 2”

Bu kur sepetindeki değerde düşüş var ise ve eğer Doların düşüşünden kaynaklanıyorsa sorun yok demektir ama eğer Euro’nun düşüklüğünden kaynaklanıyorsa sorunumuz var demektir; Çünkü Dolar’da maliyetlerimiz düşerken, Euro’da gelirlerimizin TL karşılığı düşüyor sonucu ortaya çıkmaktadır.   

Buna karşılık Dolar paritesinin yükselmesi, maliyetlerin yükselmesinin yanında bazı olumsuz sonuçlar da ortaya çıkarmaktadır. Uluslararası karşılaştırmalar da Dolar üzerinden dönüştürülerek yapıldığından GSYH ve kişi başına GSYH verileri yüksek Dolar kurlarına bölündükçe düşüş göstermektedir. Merkez Bankası’nın Dolar ve Euro kurlarına, kur sepetinin değerine bakarak müdahale de ettiği bir gerçektedir. Evet, dediğim gibi kurları tahmin etmek ve ipuçlarını yakalamak, jeopolitik risklerin dışında bizlere sadece bir ışık tutmaktadır.