Panoptikon bir sistemde...

Yayın Tarihi: 04/11/19 07:00
okuma süresi: 4 dak.
A- A A+

Panoptikon kavramı, günümüz koşullarında bizi bize anlatmaya başlıyor… İlginç! Bazı koşullarda topluma ayna oluyor… Özellikle gelişmiş ülkelerde… Toplumlar tam bir gözetim mekanizması içerisinde yerini alıyor…

Kavramın bilindik kullanım şekli "gözetim"… Kısacası panoptikon toplumlar… Gözetim toplumları olarak nitelendiriliyor…

Kavrama dikkat… Aynı anda gözetleyen ve gözetlenen… Toplum olarak gözetlenip… Gözetliyoruz… Aynı mekânda…

Bilimsel olarak ortaya atılan her kavramın uygulamada tam olarak kendini göstermesi mümkün değildir… Gerçek görülmez… Bazı kavramlar ütopiktir… Panoptikon kavramı da, 1785 yılından bu güne kadar ütopik bir yaklaşım olarak, uygulamada yer bulamayacağı düşünülen bir modelin yansımasıdır… Hapishane modeli…

Toplum kuramcısı Jeremy Bentham'ın tasarlamış olduğu bir hapishane modeli... Yıllar sonra yani bugün… Endüstri 4.0 dönemindeki toplum hapishanesini bizlere ta o yıllarda sunuyor… Farklı özellikleri ile…

Model, gözetlemeye izin verir. "Pan"- kelimesi bütün, "opticon" da gözlemlemek, gözetlemek anlamında kullanılmaktadır. Yapı gözetleme üzerine kuruluyor… Üstelik bütünü…

Farklı kaygılar ile gözetlenmeye açık bir sistem kuruyoruz… Güvenlik kaygıları ile gözetlenmeye biz izin veriyoruz… Kameralar… Bunların en önemli örneklerinden…

Sosyal medya aracılığı ile kendimizi gözetlenebilir bir sistem içerisine biz yerleştiriyoruz… Gülümseyin… Şu an bu mekândayım… Arkadaşlarım bunlar… Özel hayatım bu… İşim, eşim… Ya da akşam yemeğim… Diyerek paylaşıyoruz… Gözetlenmek sorun olmuyor… Hatta bir eğlence…

Şimdi hapishane modeline bakalım… Eskiden gözetleyen aydınlıkta… Gözetlenenler karanlıkta dururmuş… Kontrol zamanı geldiğinde gözetleyen, gözetleneni aydınlatır… Kontrol edermiş… Yeni modelde… İşler değişiyor…

Gözetleyen karanlıkta… Tıpkı bizim modern toplumlar gibi… Gözetlenenler sürekli aydınlık… Her hareketimiz gözetlenir durumda… Kimin gözetlediği de büyük bir muamma…

Tüm verilerimiz her yerde… Ve toplumsal güvenlik kaygısıyla… Bunu toplum talep ediyor… Her ne kadar literatürde gözetim toplumlarının en temel çelişkili kavramı olarak bireysel "özgürlük" kavramı ortaya atılsa da…

Panoptikon toplumlarda…Güvenlik ve özgürlük ikileminde sanırım güvenlik duygusu ağır basmakta… Hatta bu durumun kişisel özgürlüklerle ilgili olmadığını savunanlar da bulunmaktadır.

Teknolojik gelişmeler ve değişmeler yaşandıkça insanlık daha da güçlü bir ışığın altında yaşamına devam etmek zorunda kalıyor… Bu duruma iyi bir şey veya kötü bir şey demiyorum… Mevzu tartışmaya değer… Ben yalnızca durumu özetleme derdindeyim… Bir de tartışmaya açılmasının faydalı olacağı görüşündeyim… Biz artık ışığın altında… Yaşamaya alıştık… Yadsımıyoruz… Hatta karanlık kalan alan varsa… Onu da biz aydınlatıyoruz…

Ama hani sürekli atıfta bulunduğumuz Alman atasözü var ya… "Kent hayatı insanı özgür kılar"… Şimdi nasıl olacak bu durum? Panoptikon kentler, panoptikon yönetimler, panoptikon devletler yaratıyoruz kendi elimizle… Mutlu ve umutlu… Çelişkili ve güvenli…

#mesajınızvar
Levent ÖZADAM'dan
#mesajınızvar
Gözden Kaçmadı
#gozdenkacmadi

Yorumlar

Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

Diğer Prof. Dr. Deniz İŞÇİOĞLU yazıları