Yerel hakların insan hakkı vasfı...

Geçtiğimiz hafta bolca insan haklarından konuştuk… Yazdık… Tartıştık… Bir konunun üzerinde önemle durmamız için mutlaka özel bir organizasyon veya durum olması şart değil elbette… Ama böylesi günlerde konuların altı daha bir özenle çizilir… Gelişmekte olan ülke sorunlarının başında gelir insan hakları…

İnsan hakları… Hiçbir ön koşulu olmadan, yalızca insan olduğumuz için sahip olduğumuz haklar olarak biliniyor… Biliniyor da her insan aynı haklara mı sahip olarak yaşıyor? Hiçbir ideolojik yaklaşım, hiçbir yönetim, hiçbir uluslararası organizasyon bunun aksini yapamaz… iddia edemez… Herkes kanun karşısında/önünde eşittir… Eşit, özgür ve onurlu yaşama hakkıdır… İnsan hakları temel hak ve özgürlükler…

Kuşak kuşak gelişen hak ve özgürlükler… Daha en başında temel haklar, 1215 tarihinde kabul edilen Magna Carta Bildirgesi’nde (Büyük Özgürlük Fermanı)… 1789 Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” … daha nicesi… önemli görülenlerden… İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950) ve Paris Şartı…

Birinci Kuşak Haklarla,özgürlük hakkı, mülkiyet hakkı, kişi güvenliği hakkı gibi temel haklar güvence altına alınıyor… İkinci Kuşak Haklar, örgütlenme, çalışma, barınma konularını içeriyor…  Üçüncü Kuşak Haklar ise “dayanışma haklarıdır.” Üçüncü kuşak haklar arasında kentli hakları da yer almaktadır…

Kentte yaşamak… Kentlinin hakları üzerine Henri Lefebvre, David Harvey, Manuel Castells gibi değerli bilim insanları farklı görüşler ortaya koyuyor… Kentsel, toplumsal hareketler, sermaye, mekân ilişkisi vb…

Burada en temel soru birey sahip olduğu insan haklarını kentlerde kullanabiliyor mu? İnsan kentte yeterince özgür mü? Kentli haklarının, yerel hakların insan hakkı vasfı burada büyük bir önem taşır…

Kentli hakları, yerel haklar dendiği zaman aklımıza doğal olarak Avrupa Kentsel Şartı gelir…

1957 yılında, Avrupa Konseyi “Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi”ni oluşturuyor…“European Urban Charter”Avrupa Kentsel Şartı, 1992’de Strazburg’da Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Konferansı’nda kabul ediliyor... Avrupa Kentsel Şartı’nın “Yerleşmelerde Daha İyi Yaşam” kapsamında ele alınan bir kentsel politika olduğu biliniyor...

Kentli hakları, güvenlik, kirletilmemiş, sağlıklı bir çevre, istihdam, konut, dolaşım, sağlık, spor ve dinlence, kültürler arası kaynaşma, kaliteli bir mimari ve fiziksel çevre, katılım, ekonomik kalkınma, sürdürülebilir kalkınma, mal ve hizmetler, doğal zenginlikler ve kaynaklar, kişisel bütünlük, belediyeler arası iş birliği, finansal yapı ve mekanizmalar, eşitlik olarak sıralanıyor…

Yineliyorum… Yerel hakların insan hakkı vasfı vardır… Yerel haklara sahip çıkılmalıdır… Tüm bunlar için de sürdürülebilir bir yerel yönetim sistemine sahip olunması gerekmektedir… Demokratik, şeffaf, katılımcı sistemler kurulmalıdır…

Uluslararası yapı, devletin gelişmişlik düzeyi ve yerel yönetimlerin iş birliği çerçevesinde haklar yerine getirilebilir… Çarklar doğru çalışır… Özgürlükler kullanılabilir… Bu çarkın zincirlerinden bir tanesi bile arıza verse sistem sağlıklı bir şekilde işleyemez…