Libya'da yeni dönem hazırlığı!

Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Libya hükümetinin başındaki Konsey Başkanı ve Başbakanı diğer bir deyişle Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) başı Fayiz el-Sarac’ın geçtiğimiz Eylül ayı ortasında görevi bırakma kararı alması bölgedeki askeri ve siyasi dengeleri de etkileyecek bir karardı.

SARAC’IN KARARI NİYE ÖNEMLİYDİ?

Birincisi Sarac son dönemde Hafter’e karşı başarı elde etmiş siyasi figür olarak göze çarptı. Sarac’ın başarısında Türkiye ile olan yakın ilişkileri de uluslararası toplum nezdinde dikkat çekti...

Sarac bununla birlikte Türkiye ile Libya arasında deniz yetki alanlarını belirleyen mutabakat muhtırasına imza koyan kişi olması sebebiyle bölgedeki güç mücadelesinde yer alan devletler ve çok uluslu şirketlerin tarafından  rahatsızlık yaratan siyasi bir karakter olarak da algılanmıştır...

Bu bakımdan Sarac özellikle Fransa ve Yunanistan açısından rahatsızlık yaratıcı bir siyasi karakter olarak tanımlanabilir!

Sarac’ın istifa kararı özellikle Hafter ve bölgede etkin olmak isteyen bazı devlet ve çok uluslu şirketleri mutlu etmişti... Ancak Sarac yaklaşık 15 gün önce bu kararından vazgeçti... Sarac yaptığı açıklamada Libya’da siyasi diyaloğun başlaması ve bir sonuca varıncaya kadar görevinin başında kalacağını belirtti... (Al-Jazeera, 31 Ekim, 2020).

Sarac’ın istifa kararından vazgeçişini takiben Libya’da ateşkes sağlanmasıyla birlikte Libya’daki Birleşmiş Milletler Destek Misyonu (UNSMIL) himayesinde Libya’da siyasal istikrarın yeniden sağlanması için Libya Siyasal Diyalog Formunu Tunus’ta başlattı...

Tunus’ta bir hafta önce başlayan siyasal diyalog formunda Birleşmiş Milletler özel temsilcisi Stepanie Williams’ın burada oynadığı arabulucu rolü önemli, bunun yanı sıra ev sahibi Tunus’un Devlet Başkanı Qais Said’in de pozitif mesajlarla diyalog sürecine destek vermesi söz konusu...             

Stepanie Williams’ın 13 Kasın günü yaptığı açıklama, diyalog sürecinin uzun süreceğinin ve Libya’da tüm devlet kurumlarının tam randımanla çalışmasının zaman alacağını anlatır nitelikteydi... Williams, Libya’da seçimlerin siyasal istikrar ve devlet kurumlarının işlevini sağlandıktan sonra 24 Aralık 2021’de yapılmasını öngördüklerini belirterek istikrar için yaklaşık bir yıla ihtiyaç duyulduğunu ima ediyordu...

 Williams’ın bu açıklamasını takiben, Libya Savunma Bakanı Selahaddin Nemruş Türkiye Mili Savunma Bakanı Hulisi Akar ile Ankara’da görüştü... Görüşme sonrasında Akar’ın ifadesinden anlaşılacağı üzere, Türkiye Libya’daki mevcut resmi hükümete (BM tarafından tanınan) desteğe devam edecek. Bununla birlikte  Libya’nın toprak bütünlüğünün korunması yönünde  askeri ve güvenlik alanında Türkiye tarafından Libya’ya danışmanlık hizmetinin sunulmasından bahsedilmesi de Türkiye’nin Libya’da etkinliğini koruma yönünde olduğunun göstergesidir.

Libya’da elbette tek dış etken Türkiye değil, bununla birlikte Fransa ve Rusya da bölgedeki süreçte daha önceki yazılarımızda da bahsettiğim üzere önemli rol oynuyorlar. Fransa ve Rusya’nın son dönemde Hafter’e karşı daha mesafeli yaklaştıkları gözden kaçmıyor... Vagner’in Libya’dan çekilmesi de bunun bir göstergesi diyebiliriz!

Rusya’nın yeni bir aktör olarak parlamento başkanı Akile Salih’i destekleyebileceğini daha önce belirtmiştik... Burada bir netlik yok, ancak Salih, Hafter’e göre makul ve ılımlı bir lider figürü olarak algılanıyor... Avrupa Birliği’nin geçtiğimiz Ekim ayının başında Salih’e uygulanan seyahat yasağını kaldırması da oldukça manidar!

Tunus’ta devam eden görüşmelerin seyri sadece iç dinamiklere değil, dış dinamiklere de bağlı... Türkiye, Rusya ve Fransa’nın son dönemde izledikleri politikalar netleşmiş durumda... Ancak Mısır ve Birleşik Arap Emirliklerinin (BAE) alacakları tavır tam belirgin değil, bu safhada ABD’deki Biden yönetiminin Mısır ve BAE’ye ve Libya’daki duruma ilişkin yaklaşımı oldukça önemli ve merak konusu... ABD’nin Trump döneminde bölgede azalan etkisini artırmaya yöneleceğini öngörebiliriz...

Libya’daki gelişmelerin seyri ve varacağı nokta Doğu Akdeniz’deki jeopolitik resmin şekillenmesinde de önemli rol oynayacaktır...