Binlerce yıldır var olan ağaçlar bile ölümsüz değil...

Dünyadaki en yaşlı ağaçlar yaklaşık beş bin yıldır hayatta. Ve araştırmacılar, bu canlıların, yaşlılığın fiziksel etkilerine nasıl maruz kaldığını uzun süredir merak ediyor.

Daha önce dünyanın en uzun ömürlü ağaçlarından ginkoları inceleyen bilim insanları, bunların “bitkinin bütününü etkileyen yaşlanmadan kaçınabildiğini” keşfetmişti. Bu keşif de asırlık ağaçlarda yaşlanmanın neden belirgin olmadığı tatışmasını alevlendirmişti.

Ancak dün Trends in Plant Science isimli hakemli yayında yer alan bir makalede bitki biyologu Sergi Munné-Bosch, yaşlanma belirtilerini insanların algılayamaması, bu ağaçların ölümsüz olduğu anlamına gelmediğini ifade etti.

Barcelona Üniversitesi'nde ANTIOX araştırma grubunun lideri Munné-Bosch, “Bu organizmaları incelemeye çalıştığımızda, böyle uzun yaşamaları bizi şaşkına çevirir. Ama bu, ölümsüz oldukları anlamına gelmez” dedi. “Çok uzun yaşıyorlar çünkü yaşlanmanın olumsuz ve yıpratıcı etkilerini hafifletecek mekanizmalara sahipler. Ama bunların da sınırı var. Ölümsüzlük fırsatını ellerinden alan fiziksel ve mekanik kısıtlamalar var.”

Makaleye göre söz konusu ağaçlar, yaşlanma sürecini uzatacak etkili mekanizmalara sahip olsa da ihtiyarlığın fizyolojik etkilerine maruz kalıyor.

Öte yandan bu denli uzun ömürlü ağaçlar üzerinde araştırma yapmak da zor. O yüzden yaşlanma sürecinin neye benzediğine dair çok az şey biliniyor.

Ayrıca bu asırlık ağaçların yaşlılık yüzünden ölme olasılığı bulunsa da diğer nedenlerden ölme ihtimalleri çok daha fazla.

Munné-Bosch araştırmacıların karşılaştığı zorlukları şöyle açıkladı: “Bir ağaç türü 5 bin yıl yaşayabilir. Ama iki ila 5 bin yaşında birden fazla ağaç bulmak zordur. Yaşlanma konusunda endişlenmeleri gerekmez. Çünkü korkmaları gereken başka şeyler var.”

Bunun yanı sıra uzun ömürlü ağaçların yaşlanma sürecini incelemek, bilim insanlarının alıştığı araştırma sürelerinden çok daha fazlasını gerektiriyor.

Yaşlanmanın uzun ömürlü ağaçlar üzerindeki gerçek zamanlı etkilerini görmek için en azından yüzlerce yıl sürecek araştırmalar yürütülmeli.

Munné-Bosch’a göre ağaçlar ölümsüz olamaz ama yine de bu bitkilerdeki yaşlanma sürecini uzatmaya yönelik araştırmalar önemli. Çünkü böyle çalışmalar, modern tıbba da katkı sağlayabilir: “Onlardan öğrenecek çok şeyimiz var. Mesela Rejeneratif Tıp’taki bakış açısı, ağaçlarda zaten evrimleşmiş olan mekanizmalara dayanıyor.”