ABD, çocuk evlilikleriyle insan haklarını ihlal ediyor

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’na (UNICEF) göre çoğunlukla Asya ve Afrika'da olmak üzere dünya genelinde her yıl 12 milyon kız çocuğu 18 yaşından önce evlendiriliyor. Çocuk yaşta evliliklerle ilgili uluslararası tartışmalarda yoksul ülkelere odaklanılıyor. Ancak her ne kadar ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2016 stratejisi söz konusu yaştan önce yapılan evlilikleri insan hakları ihlali olarak görse de bu uygulama ülkede devam ediyor.

Resmi tahminlere göre ABD’de 2000 ila 2018 yılları arasında yaklaşık 300 bin çocuk 18 yaşına girmeden evlendi. Peki, bunun sebebi ne? Federal hükümetin tam tersi bir politika benimsemesine rağmen bu uygulama neden devam ediyor?

ABD’LİLER İÇİN ŞAŞIRTICI

Sıradan bir ABD vatandaşına 18 yaşın altındaki çocuk evlilikleri sorulduğunda, genellikle yoksul, gelişmekte olan bir ülke akıllarına geliyor. Çünkü bu ülkelerde ekonomik zorluklar, babaları genç kızlarını çok daha büyük erkeklerle evlendirmeye itiyor. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre örneğin Sahra Altı Afrika bölgesinde her 10 kızdan dördü, Güney Asya'da da her 10 kızdan üçü 18 yaşına gelmeden önce evlendiriliyor. Ancak çoğu ABD’linin bilmediği gerçek şu ki 2000 ile 2018 yılları arasında ABD’de 287 bin erkek ve kız çocuğu 18 yaşına gelmeden evlendirildi. Bunların büyük çoğunluğu kızdı ve 60 bini eyaletlerindeki reşit olma yaşının altındaydı.

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2016'da başlattığı 'Genç Kızların Güçlendirilmesine Yönelik Küresel Strateji', 18 yaşından önceki evlilikleri bir insan hakları ihlali olarak nitelendirse de bunun sağlık komplikasyonları risklerinin artması ve eğitim düzeyinin düşmesi de dahil olmak üzere ABD'li çocuklar için sonuçları, her yerdeki çocuklar için aynı.

DÜZELTME GİRİŞİMLERİ

UNICEF’in dünya çapındaki hükümetlere yönelik teşviklerine göre yasaların çocukları bu tür çirkinliklerden koruması gerekirken ABD çoğu zaman bunu sağlamıyor. 50 ABD eyaletinin çoğunda asgari evlilik yaşı 18 olmasına rağmen birçok eyalette (44 eyalet) genellikle istisnalar var. Buna göre 18 yaşına gelmeden önce bir ebeveynin rızası veya bir hakimin rızası ile çocukların evlenmesine izin verilebiliyor. 14 eyalette (başkent Washington da dahil) kanunlar, reşit olmayanlara evlilik ruhsatı yetkisini hakimler yerine bölge memurlarına verirken, hala evlilik için yasal asgari yaş sınırı olmayan dokuz eyalet bulunuyor.

Bununla birlikte konuya ilişkin yasal düzenleme çabaları son yıllarda bir nebze de olsa başarılı oldu. En az 27 eyalet, çocuk yaşta evliliği engellemek için yasalar çıkardı. Son dört yılda altı eyalet; Delaware, Minnesota, New Jersey, New York, Pensilvanya ve Rhode Island, reşit olmayanların evlenmesine izin veren tüm istisnaları lağvetti.

SAĞ VE SOL KANATTAN DİRENİŞ

ABD merkezli The Economist dergisi tarafından yayımlanan bir habere göre hem sağ hem de sol kanatta bu tür düzenlemelere karşı direniş sürüyor. 2017'de, evlilik için asgari bir yaş sınırlaması olmayan Kaliforniya'da asgari evlilik yaşı belirleme girişimi, sol eğilimli Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği (ACLU) de dahil olmak üzere insan hakları gruplarının itirazından sonra başarısız oldu. Aynı yıl New Jersey Valisi ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın müttefiki Cumhuriyetçi Chris Christie de benzer bir tasarıyı veto ederek bu girişimin eyaletteki insanların hassasiyetlerine ve bazı durumlarda dini geleneklerine aykırı olduğunu söyledi.

Ancak genel olarak meclis üyeleri yeni düzenleme için bastırmada başarısız oldular. Çünkü reşit olmayıp evlenenlerin sayısı son 60 yıla göre önemli ölçüde azaldı. 1960 yılında, 15-17 yaş arasındaki ABD'li genç kızların yüzde 6,8'i evliyken bugün bu oran yüzde birden daha aza indi. Dolayısıyla bu durum, kriz hissini hafifletiyor.

Çocuk haklarıyla ilgilenen Unchained At Last'in kurucusu Freddie Reyes, reşit olmayan kızların evlenmesine tüm etnik gruplarda ve dinlerde rastlandığını, birçok evliliğinin dini inançlar tarafından teşvik edildiği veya göçle bağlantılı olduğunu söylüyor. Federal Göçmenlik Yasası’nda bir kızın evlenmesine izin vermek için asgari bir yaş sınırlaması yok.

BİLİNÇ VE DİĞER SORUNLAR

UNICEF'e göre ABD’de çocuk evliliğini bitirmenin önündeki en büyük engel konuya dair bilinç oluşmaması. Yakın zamanda yapılan bir anket, ABD’lilerin yaklaşık yarısının çocuk evliliğinin tüm ABD eyaletlerinde aslında yasa dışı olduğunu sandığını, geri kalanının ise uygulamanın sadece birkaç eyalette yasal olduğunu düşündüğünü ortaya koydu.

Bu yüzden UNICEF, temel eğitim, kamuoyu baskısı ve toplumsal bilinç olmadan, yetkililerin çocuk yaşta evlilikleri resmi olarak yasaklamaya yönelik yasa çıkarmak için baskı yapmanın önemini anlayamayabileceklerini savunuyor.

UNICEF’in ABD’de topladığı veriler, reşit olmayanların evliliğini onaylaması istenen yargıçların genellikle bu kararı vermek için yeterli bilgiye ulaşamadıklarını gösteriyor. Bir veya iki ebeveynin onayı, özellikle beklenmedik bir hamilelik, finansal istikrarsızlık veya kararlarını etkileyebilecek başka durumlarda genelde ebeveyn baskısına eşdeğer oluyor.

ÇOCUĞUN HAKLARINA ZARAR VERMEK

Her halükarda çocuk evliliği çocuğun haklarını sınırlar ve onu geleceğini kontrol etme fırsatından mahrum eder. Resmi veriler, 19 yaşından önce evlenen kızların liseyi bırakma olasılığının yüzde 50 daha fazla olduğunu gösteriyor. Ebeveynler, özellikle hamile ise, erken evliliğin kızlarının yararına olduğunu düşünürken, 18 yaşından önce evlenen kızlar ömür boyu zarar görüyor. Aileden ve arkadaşlardan ayrılma ve bunun beraberinde getirdiği psikolojik bunalımların yanı sıra erken yaşta evlilik, evli yetişkin kadınlara göre genç kızların yoksullaşmasını ve kocası tarafından dövülme riskini iki katına çıkarıyor. 15 ila 19 yaş arasındaki kızların doğum sırasında ölme riski, 20’li yaşlardaki kadınlara göre daha fazla. Daha genç annelerin yenidoğanları ölüme kadar varan daha yüksek risklerle karşı karşıya. Hepsinden önemlisi de çocuk yaşta evliliklerin yüzde 70 ila 80'i boşanmayla sonuçlanıyor.

UNICEF ABD’de ortaklarıyla birlikte, eyalet yasalarında çocukların bir ebeveynin veya hakimin rızasıyla evlenmelerine izin veren boşlukları kapatmak için çalışıyor. Özellikle ABD’deki çocuk evliliklerinin yüzde 86'sında genç kızlar kendisinden çok daha büyük bir adamla evlendiriliyor. Bu durum göz önüne alındığında, tüm bu çocukların tam potansiyellerini gerçekleştirme hakkını korumaya yönelik önemli bir adım atılması gerekiyor. Bu doğrultuda eyalet hükümetlerinin, savunmasız kızları ve ailelerini destekleyen sistemlere yatırım yapmasının gerekli olduğu vurgulanıyor.

ABD, daha fazla eyaletin çocuk yaşta evliliği yasaklayan yasalar çıkarmasıyla BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin 2030 yılına kadar çocuk evliliğine son verilmesi çağrısında bulunan 5’inci hedefine ulaşmaya daha da yaklaşacak. UNICEF ile bir dizi çocuk hakları kuruluşunun başarmaya çalıştığı şey de tam olarak bu...