Niyazi Beydağlı: "Denizlere başka kurban vermeyelim"

Ülkemizde birçok deniz sevdalısı serbest dalgıç arkadaşımızı, gencimizi malesef denizlerimizde sığ-su bayılması ya da diğer adıyla serbest dalgıç bayılmasına kurban veriyoruz. Sinsice ortaya çıkan bu sendrom her yıl dünya çapında birçok dalgıcın canına mal olmakla birlikte yakınlarına ve ailesine de acılar yaşatmaktadır. Son olarak geçtiğimiz Pazar günü gencecik bir evladımızı, bir arkadaşımızı daha aramızdan söküp aldı.

Tedbir alındığında önlenmesi kolay olan veya gerçekleştiği zaman kurbanın yardımına yetişecek dalış arkadaşı olduğunda (ki bu olmazsa olmazdır) başa çıkılabilen bir vakadır. Fakat yetersiz emniyet bilgisi veya yanlış bilgilendirme sonucu adamızda zıpkınla balık avına gönül vermiş birçok serbest dalgıcımız her denize girişlerinde bu tehlike altındadırlar. Denizlerimizde serbest dalgıç bayılmasına daha fazla kurbanlar vermemek için bilinmesi ve uyulması gereken temel kuralları sizler için derledik.

Serbest Dalgıç Bayılmasının Sebebi Nedir?

Basitçe, serbest dalgıç bayılması ya da sığ su bayılması nefes tutularak yapılan dalışın son bölümünde yani yüzeye çıkarken oksijen yoksunluğu sonucu ortaya çıkan ve yüzeye çıkış esnasında su yüzeyine son 10 metre veya daha az kala oluşma ihtimali daha olası olan bir bilinç yitirme çeşididir.

Gerçekte bayılmaların bir çoğu yüzeye çıkıştan sonra ilk 30 saniye içerisinde olmuştur.

Bir dalgıç derine indikçe, oksijen tüketiyor olmasına rağmen, artan su basıncı kandaki oksijen basıncının yükselmesine sebebiyet vermektedir. Fakat, yüzeye çıkış esnasında azalan basınç kandaki okşijen basıncının da hızla azalmasına sebebiyet vererek bayılmanın hiçbir uyarı sinyali vermeden aniden ortaya çıkmasına yol açar. Dalgıç, azalan oksijen basıncını en şiddetli son 10 metrede veya daha alçakta hisseder. Dalgıç yüzeyde nefes aldıktan sonra taze oksijenin beynine ulaşması için yaklaşık 20 kalp atışına ihtiyaç vardır. Bu süreç tamamlanana kadar, dalgıç yüzeye çıkıp nefes almaya başlamış olsa bile ve hatta arkadaşına ben 'iyiyim' sinyali vermiş olsa bile bayılma tehlikesi içerisindedir.

Bayılma çok sinsidir. Çoğu dalgıç, bu tecrübeyi ölüme gitmenin huzurlu bir yolu olarak tanımlar. Acı yok, uyarı yok, ölümün yakın olduğuna dair hiç ipucu yok. İşte bu özellik serbest dalgıç bayılmasını çok ölümcül kılar.

Serbest Dalgıç Bayılmasıyla Başa Çıkılması ve Önlenmesi

Takım Olun:

Kendi tecrübe seviyenize yakın bir dalış partneri seçiniz.

Her zaman 'bir dalgıç aşağıda biri yukarıda' kuralını uygulayın ve dalgıç yüzeye çıktıktan sonra 30 saniye boyunca dalgıcı direk gözetim altında tutunuz. Birçok bayılma yüzeye çıkış sonrası ilk 30 saniye içinde ortaya çıkar.

Ağırlıklarınızı Doğru Ayarlayın:

(Altın Kural)

Dalışta ağırlık konusu çok önemlidir. Ağırlık kullanırken ağırlık ayarınızı tüm nefesinizi verdikten sonra yüzeyde kalacak şekilde yapınız. Az ağırlık kullandığınız zaman yüzeye yakın veya yüzeyde sığ su bayılması geçirirseniz, yüzeyde kalma şansınız yüksek olur. Bu yüzden arkadaşınız sizi daha kolay görür ve müdahale eder. Bundan dolayı az ağırlıkla dalış yapmak kesinlikle daha emniyetli olur. Unutmayalım ki önemli olan iniş değil çıkıştır.

Bayılma riski altında olduğunuzu hissettiğinizde veya bu durumda olan birisini kurtarma girişiminde bulunacağınızda, başarılı bir sonuç almak için öncelikle hemen kendinizin ve ardından kurbanın ağırlıklarını bırakınız.

Yüzeyde Bekleyin:

Yüzeyde son dalış sürenizin en az iki katı dinleniniz.

Bayılma riski geçirmişseniz veya hipoksi belirtileri (mor dudaklar veya cilt, kontrolsüz titreme veya kasılma, hayal kurma veya rüya görür benzeri tecrübeler vb.) yaşamışsanız, o günkü dalışınıza hemen son veriniz. Tehlike altındasınız. Bir sonraki dalışınızda hiç uyarı sinyali gelmeden bayılma gelebilir.

Bilinçli Nefeslenin:

ABD donanması hiperventilasyonu 2-3 derin veya hızlı nefes olarak tanımlar. Dalış öncesi, karada, normal dinlenme anınızda aldığınız nefes gibi nefes alınmalıdır. Bilinçli veya bilinçsiz hiperventilasyon kanınızdaki CO2 (karbondiyoksit) seviyesini kritik olarak azaltır. Kandaki karbondiyoksit seviyesi vücudunuza nefes alma emrinin verilmesini sağlar. Bize yukarıya çıkma komutunu veren oksijen azalması değil, karbondiyoksit seviyesinin yükselmesidir. Bu seviyenin bilinçli veya istem dışı düşürülmesi bu tetik mekanizmasını devre dışı bırakarak dalgıca daha fazla nefes tutabileceğini hissettirir. Ta ki bayılana kadar.

2006 yılında ortaya konan bir öneriye göre, bir dalgıcın bilinçli olarak dalış süresini 60 saniye ile sınırlandırması tavsiye edilmiştir. Bu sayede önceden öngörülemeyen su altındaki yorucu fiziksel aktiviteler için de pay bırakılmış olunur.

Stresi Tanıyın:

Vücut stres altındayken yeterince oksijen alamdığından normalde gösterdiği performansı göstermez. Bu yüzden çok stresli olduğunuz zamanlarda dalış yapmayınız.

Hazırlıklı Olun:

İlk yardımı ve deniz kazalarıyla nasıl başa çıkılacağı konusunda eğitim alınız.

Mustafa Yeşilada

Yüzme Antrenörü, AIDA Kıbrıs 2012 Serbest Dalış Rekortmeni

Niyazi Beydağlı

Serbest Dalgıç, Teknik Derin Dalgıç, Karışım Gaz Dalgıcı