KKTC’nin Dönüşüme Hazırlık Puanı, katılan ülkeler arasında en düşük ülke puanı!

Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) tarafından bu yıl 13.’sü hazırlanan 2021-2022 Kuzey Kıbrıs Rekabet Edebilirlik Raporu Lansmanı önceki gün KTTO Mustafa Çağatay Konferans Salonunda düzenlenen Kuzey Kıbrıs Rekabet Edebilirlik Formunda kamuoyu ile paylaşıldı.

Rekabet Edebilirlik Raporlarında olduğu gibi Özel Sayıda da Dünya Ekonomi Formu tarafından kullanılan metodolojinin aynısı Kuzey Kıbrıs için de uygulanarak Kuzey Kıbrıs ekonomisinin Dönüşüme Hazırlık puanı da ayrıca hesaplandı.

Özel Sayıda yer alan 37 ülkeye Kuzey Kıbrıs da dâhil edilerek toplam 38 ülkenin Dönüşüme Hazırlık performansları kıyaslandı.

Öncelikle Yönetici Anket soruları yaklaşık 100 yöneticiyle birebir yüz yüze veya telefon yoluyla görüşülerek Kuzey Kıbrıs’taki işletme yöneticilerinin ülkenin değişik alanları ile ilgili algıları ölçülmüş oldu.

Elde edilen skorlar ise Kuzey Kıbrıs ekonomisinin “Dönüşüme Hazırlık” puanının hesaplanmasında kullanıldı.

Ülke Dönüşüme Hazırlık puanı hesaplamasında kullanılan toplam 64 göstergeden anket yoluyla elde edilen 25 gösterge yanında ulusal istatistiklerden derlenen 8 göstergeyle toplam 33 gösterge dikkate alınırken diğer 31 göstergeyse Kuzey Kıbrıs’ta derlenmediği için ulaşılamadı.

Kuzey Kıbrıs için ülke Dönüşüme Hazırlık puanı 64 gösterge yerine 33 gösterge kullanılarak hesaplandı.

KKTC’NİN DÖNÜŞÜME HAZIRLIK PUANI, KATILAN ÜLKELER ARASINDA EN DÜŞÜK ÜLKE PUANI

Raporda çalışma ile ilgili şu bilgiler verildi; Eksik göstergelerin hesaplamaya dahil edilmemesi sonrası Kuzey Kıbrıs’ın Dönüşüme Hazırlık ülke puanı 100 üzerinden 37.2 olarak hesaplanmıştır.

Özel Sayıya dâhil edilen 37 ülke ortalaması olan 57.1 puanın oldukça altında olan Kuzey Kıbrıs Dönüşüme Hazırlık puanı katılan ülkeler arasında en düşük ülke puanı konumundadır.

Her yıl yapılan Rekabet Edebilirlik çalışmasına 130-140 civarı ülke dâhil edilirken bu yıl sadece 37 ülkenin hesaplamalara dâhil edilmesi bu yılki metodolojide kullanılan göstergelerin eksikliğinden kaynaklanmaktadır.

Dönüşüme Hazırlığın ölçülmesi için belirlenen 11 Öncelik alanından Kuzey Kıbrıs için sadece 8’inde yeterli gösterge olduğundan 3 alandaki hiçbir gösterge hesaplamaya katılamadı (Bunlar sırasıyla Öncelik alanı 2, 3 ve 10).

Raporda şu tespitler yer alıyor;

“Kamu kurumlarının güçlü yönetişim ilkelerini ve uzun vadeli bir vizyonu yerleştirmeleri ve vatandaşlarına hizmet ederek güven inşa etmelerini sağlamak” olan Öncelik 1 alanındaki göstergeler ağırlıklı olarak Yönetici Anketlerindeki algıya dayalı olarak ülkelerin yargı bağımsızlığını, yolsuzluk algısını, hükümetlerin değişime duyarlılığı, hükümetlerin uzun dönemli vizyonu gibi kamu hizmetleri ve yönetimi ile ilgili unsurları ölçmektedir.

Kuzey Kıbrıs’ın bu öncelik alanındaki puanı 33.8 olurken diğer ülkelerin bu bölüm ortalaması 60 puan olarak hesaplanmıştır.

Öncelik 1 alanında 42.8 ile en düşük puanı Rusya Federasyonu elde ederken, Kuzey Kıbrıs onun da altında bir puan elde etmiş oldu. Kuzey Kıbrıs’ın Öncelik 1 altında yer alan 8 gösterge arasında en yüksek puan 49.5 ile Yargı Bağımsızlığı göstergesine aittir.”

EN DÜŞÜK PUANI YUNANİSTAN 38.8 PUAN İLE ELDE EDERKEN, KKTC ONUN DA ALTINDA…

“Yönetici anketlerindeki algıya dayalı bir ölçüm olan bu göstergenin sonucu Kuzey Kıbrıstaki yöneticilerin yargının bağımsızlığına diğer kamu politikalarına göre daha yüksek puan verdikleri anlaşılmaktadır.

Öncelik 2 “Enerji dönüşümünü hızlandırmak, elektrik ve bilişim teknolojilerine (BİT) erişimi genişletmek için altyapıyı geliştirmek” şeklinde tanımlanırken, Öncelik 3 ise “kademeli vergilendirmeye geçiş, ulusal ve uluslararası bir işbirliği çerçevesinde işbirliklerinin, servetin ve emeğin nasıl vergilendirildiğini yeniden düşünmek” olarak tanımlanmıştır.

Öncelik 2 ve 3 alanındaki göstergelerin hiçbiri Kuzey Kıbrıs’ta hesaplanmadığından bu iki Öncelik alanı da Kuzey Kıbrıs ülke puanı hesaplamasına dahil edilmemiştir. Öncelik 4, 5 ve 6 beşeri sermayenin canlandırılması ve dönüştürülmesine yönelik Önceliklerden oluşmakta olup Öncelik 4 “Eğitim müfredatını güncelleyerek “geleceğin piyasaları”ndaki meslekler için gerekli becerilere yapılan yatırımı artırmak” şeklinde tanımlanmıştır.

Kuzey Kıbrıs’ın Öncelik 4 alanındaki puanı 100 üzerinden 31.9 olurken, diğer ülkelerin ortalaması olan 50 puanın oldukça altında yer almıştır. Bu alandaki en düşük puanı Yunanistan 38.8 puan ile elde ederken, Kuzey Kıbrıs onun da altında yer almıştır.

İşgücünün beceri ve tecrübeleri ile ilgili göstergelerden oluşan bu alandaki en yüksek alt puan 42.8 puan ile “aktif nüfustaki digital beceriler” alanından gelmiştir. Öncelik 5 kapsamında işgücü piyasalarındaki düzenlemeler ve çalışanları koruyucu hükümler yer almaktadır.

Öncelik 5 “Çalışma yasalarını ve sosyal korumayı yeni ekonomi ve işgücünün yeni ihtiyaçları için yeniden düşünmek” şeklinde belirlenmiştir. Kuzey Kıbrıs’ın Öncelik 5 ülke puanı 62.8 ile diğer öncelikler arasından en yüksek puanı elde ettiği alandır. Bu puan ile hem ilk kez diğer ülke ortalamaları olan 61.4 puanın üzerine çıkmış hem de en düşük puan elde eden ülkelere göre daha iyi bir performans ortaya koyabilmiştir.

Asgari ücret düzeyi, ek mesai ödenekleri, çalışan hakları gibi çalışma yaşamı ile ilgili göstergelerin de yer aldığı bu alanda eksik göstergeler olmasına rağmen mevcut olanlarla yüksek bir puan elde edilebilmiştir.

YAŞLI VE ÇOCUK BAKIMI İLE SAĞLIK HİZMETLERİ… EN DÜŞÜK PERFORMANSI GÖSTEREN YUNANİSTAN, TÜRKİYE VE POLONYA GİBİ ÜLKELERE GÖRE DAHA BAŞARILI

Öncelik 6 ise “İnsanların ve ekonominin yararına yaşlı ve çocuk bakımı ile sağlık hizmetleri altyapısını, bunlara erişimi ve yeniliği genişletmek” olarak belirlenmiştir. Bu öncelik alanında devletin okul öncesi çocuk bakımına ve eğitimine ayırdığı bütçe, sağlık hizmetlerine ayırdığı pay ve yaşlı bakımında çalışan personel sayısı ve nitelikleri gibi göstergelerden oluşmaktadır.

Kuzey Kıbrıs’ın bu bölüm puanı 34.9 olurken diğer ülkelerin ortalaması olan 47.1 puanın altında kalmış fakat bu bölümde en düşük performansı gösteren Yunanistan, Türkiye ve Polonya gibi ülkelere göre daha başarılı bir skor elde etmiştir.

Özellikle sağlık hizmetlerine yapılan kamu harcamaları Kuzey Kıbrıs’ın bu alandaki en başarılı göstergesi olmuştur.

Piyasaların canlandırılması ve dönüştürülmesinin ölçümü Öncelik 7, 8 ve 9 altında yer alan göstergeler yoluyla yapılmaktadır. Öncelik 7 “Finansal kaynakları uzun vadeli yatırımlara yönlendirmek, istikrarı güçlendirmek ve kapsayıcılığı genişletmek için teşvikleri artırmak” şeklinde tanımlanmış ve bu öncelik altında ağırlıklı olarak finansal piyasaların sağlamlığı ve gelişimi hakkında göstergeler yer almaktadır.

Bu alanda işletmelerin etik standartları takip etmesi alanındaki ankete dayalı skor ile Kuzey Kıbrıs 33.3 puan elde ederken diğer ülke ortalamalarının altında yer almış ancak en düşük puanı alan Arjantinden daha yüskek bir puan elde edebilmiştir.

Öncelik 8 ise “Dördüncü Sanayi Devrimi’nde ihtiyaç duyulan rekabeti ve anti- tröst çerçevelerini hem yerel hem de uluslararası pazar erişimini sağlamak yönünde yeniden düşünmek” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu alanda yer alan göstergeler yenilikçi firmaların büyümesi, KOBİ finansmanı, pazar hakimiyeti, kümeleşme ile ilgili gelişmelerin durumu, kırsal ve kentsel işsizlik farklılığı gibi göstergelerden oluşmaktadır. Kuzey Kıbrıs bu bölümden 36.5 puan elde ederken hem ortalama puanın altında kalmış hem de ülkeler arasında en düşük puanı elde etmiştir. Bu da piyasaların canlandırılması noktasında daha fazla yenilkçi girişimlere ve piyasalarda rekabet seviyesinin artırılmasına ihtiyaç olduğu sonucunu doğurmaktadır.

KAMU-ÖZEL İŞBİRLİĞİ…  KENDİ İÇİNDE EN DÜŞÜK PUAN

Öncelik 9 “Özellikle kamu-özel işbirliği gerektiren alanlarda «geleceğin piyasalarının» oluşturulmasını kolaylaştırmak” olarak belirlenmiş ve bu öncelik alanında tüketim ve tüketiciye yönelik göstergeler ile ölçümler yapılmıştır.

Kuzey Kıbrıs bu alanda 25.6 ile kendi içinde en düşük puanı almıştır. Bu puan haliyle diğer ülkeler arasında da en düşük alan puanı konumundadır.