Zeytinyağı ithalatını durdurma kararı üreticinin umutlarını henüz karşılamadı

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı'nın, Bakanlar Kurulu'na geçen yıl götürdüğü bir önergeyle zeytinyağı ithalatı, "zeytin rekoltesi yüksek olduğundan zeytinyağının iç piyasada değerlendirilmesi, zeytin üretiminin sürekliliğinin sağlanması ve üreticinin korunması" amacıyla durdurmuştu.

Yerli üretici ve birçok sivil toplum örgütünün olumlu karşıladığı bu karar sonrasında yerli üretimdeki satışların artması umut edildi ancak beklenen olmadı.

İthalat yasağının getirileceğini duyan birçok firma, yurtdışından çok büyük miktarlarda zeytinyağı alarak stok dağları yarattı. Piyasada henüz tükenmeyen ithal zeytinyağı ise, yerli üreticinin belini büktü. Bu kararla raflarda daha fazla yer almayı bekleyen üreticiler, ithal yasağının üzerinden aylar geçmesine rağmen tam bir hayal kırıklığı yaşıyor.

Yerli üreticiler, Bakanlar Kurulu'nun geçen yıl aldığı kararın devam etmesi halinde bu yıl daha fazla satış yapabileceğine inanıyor.

Hükümet tarafından alınan kararın henüz ekonomiye yansımaması ise farklı tartışmaları beraberinde getirdi.

Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkan Vekili Alp Cengiz Alp, Türkiye'den gelen ürünlere fon koyup yasaklarken, Güney Kıbrıs'tan da serbest gelişin bırakılmasını "Türk ekonomisine ambargo koymak, Güney Kıbrıs ekonomisine de serbestlik vermek" olarak niteledi. Alp, ithalatın pahalı edilerek tüketicinin Güney'den alış veriş yapmaya yönlendirildiğini belirterek "Yasaklarla üretim desteklenmez" dedi.

Gıda İthalatçıları Birliği Başkanı Özdal Kerem de, ülkede bugün bakanlık dahil ne kadar zeytinyağı üretildiğine dair net bilgi bulunmadığına dikkat çekti. Kerem, zeytinyağı fiyatlarının düşmemesinden dolayı, Güney Kıbrıs'taki fiyatların Kuzey'in altında kalmasının pazarın Güney'e kaymasına sebebiyet verdiğinin altını çizdi.

Alp: Yasakla bir yere varılmaz

Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkan Vekili Alp Cengiz Alp, Yeşil Hat üzerinden zeytinyağı ihracatı yapılması konusunda Brüksel'de yaptıkları girişimlerin sonuç verdiğini ve zeytinyağının ham ürün olarak Yeşil Hat üzerinden satışını engelleyecek herhangi bir engel bulunmadığını söyledi.

Zeytinyağının Güney'e satışı konusunda gündeme gelen kaygıların, KTTO'nun Avrupa Birliği'nden aldığı 'hiçbir engel yok' yanıtıyla tamamen kalktığını anımsatan Alp, KKTC'den zeytinyağı ihracatı potansiyelini daha doğru değerlendirebilmek için Güney Kıbrıs'a zeytinyağı satmak isteyen tüm üreticileri KTTO'ya başvurmaya çağırdıklarını ancak, kimsenin başvurmadığını belirtti.

Alp, zeytinyağının hammadde yerine doğrudan son kullanıcılara satılabilecek "nihai ürün" şeklinde AB'ye satışının ise yüksek standartlar gerektirdiği kaydederek bu standartların yakalanabilmesi halinde, zeytinyağı ürününün ambalajlanmış ve raflarda yer alabilecek şekilde Yeşil Hat üzerinden AB'ye ihracının da serbest olduğunu ifade etti.

Bu kapsamda elinde fazla zeytinyağı olan üreticilerin odaya başvurmasını istediklerini anlatan Alp, bugüne kadar hiçbir başvuru yapılmadığını yineledi. Alp, "söylendiği gibi yağ fazlası olmadığı görüldü" diyerek zeytinyağı ithalatının yasaklanmasının ekonomiyi etkilemediğini vurguladı.

Zeytinyağının daha ucuza üretilmesi ve yurtdışına ihracatının sağlanması için üreticiye teşvik verilebileceğini belirten Alp, Türkiye'den gelen ürünlere fon koyup yasaklarken, Güney Kıbrıs'tan da serbest gelmesini "Türk ekonomisine ambargo koymak, Güney Kıbrıs ekonomisine de serbestlik vermek" olarak niteledi.

Alp, ithalatın pahalı edilerek tüketicinin Güney'den alış veriş yapmaya yönlendirildiğini söyleyerek "Yasaklarla üretim desteklenmez. Üretimi destekleme yolu enerji girdisinde ve ihracat desteği verilerek yapılabilir. Bu yasak bu amaca hizmet etmedi" dedi.

Çıralı: Bu yıl verim iyi olacak

Sanayi Odası Başkanı Ali Çıralı da, zeytinyağı ithalinin yasaklanmasının doğru bir karar olduğunu belirterek bu karara rağmen piyasada hala ithal zeytinyağı bulunduğunu söyledi.

Yerli üreticilerin elinde zeytinyağı olduğuna işaret eden Çıralı, bu yıl zeytin veriminin iyi olacağının görüldüğünü ifade etti.

Çıralı, yasağın devam etmesinin önemine değinerek zeytin ve zeytinyağı üreticilerine yönelik eğitim çalışmalarının da sürdüğünü belirtti. Ülkede uygun şartlarda depolama kapasitesi artırımına gidildiğini söyleyen Çıralı, zeytinyağı kalitesinin yükseltilmesi için üreticilerin bilinçlendirildiğini ve zeytinyağı çıkaran değirmenlerin de kendilerini yenilediğini kadetti.

Ülkedeki zeytinyağı tüketiminin dünya standartlarına göre düşük olduğunun altını çizen Çıralı, artırmak için birtakım faaliyetlerin yapılması gerektiğini ifade etti.

Çıralı, bu yapılan çalışmalar sonucunda önümüzdeki yıl zeytinyağı ihracatının gerçekleşeceğine inanç belirterek "Ülkede çok kaliteli zeytinyağı üretilmektedir. Pazarlamak ve tanıtmak da devletin desteğiyle, üreticilere düşmektedir. Ülkede üretilen zeytinyağı ihtiyacın üzerindeyse, ithalat yasağı devam etmelidir" dedi.

Kerem: Üretim miktarını kimse bilmiyor

Gıda İthalatçıları Birliği Başkanı Özdal Kerem, zeytinyağı ithalatına getirilen yasağın, yerli imalatçının elinde çok fazla ürün olduğu gerekçesiyle yapıldığını anımsattı.

Ticaret Odası'nın yaptığı açıklamayla, ülkede bugün bakanlık dahil ne kadar zeytinyağı üretildiğine dair net bilgi bulunmadığına dikkat çeken Kerem, ihracat için bu miktarların bildirilmesinin istendiğini ancak kimsenin bu bilgiyi vermediğini söyledi.

Kerem, zeytinyağı ithalatının yasaklanmasının, ülkedeki fiyatların -bugün Kıbrıs'ta zeytinyağı fiyatları dünya fiyatlarının yüzde 50 üzerindedir- aşağıya çekilmesini ayrıca serbest piyasa rekabet koşullarının çalışmasının engellediğini ifade etti.

Ekonomide fiyatı, arz ve talebin belirlediğine işaret eden Kerem, yasağın getirdiği bir diğer sıkıntının da, rekabet olmadığından, üretici firmaların kalite geliştirme ihtiyacını ortadan kaldırdığını söyledi. Kerem, bu durumun sektörün gelişmesine olumsuz etkilediğini belirtti.

Kerem, zeytinyağı fiyatlarının düşmemesinden dolayı, Güney Kıbrıs'taki fiyatların Kuzey'in altında kalmasının pazarın Güney'e kaymasına sebebiyet verdiğinin altını çizdi.

Serbest piyasa kurallarının çalışmasını bu kararın engellediğini belirten Kerem, sektörün gelişmesinde olumsuz, tüketicinin de ürünü alması gereken fiyatın üzerinde almasına neden olduğunu ifade etti.

Kerem, zeytinyağı ithali yasağının geçici olduğunun bildirildiğini anımsatarak, şöyle devam etti: "Bu yasağın devamlılığı liberal ekonomilere ve de demokratik yönetim ülkelerine uygun yaklaşım değildir. Bunun devamlılığının söz konusu olmayacağı düşüncesindeyiz.

Zeytin üretiminde, ağaçların yapısından, bitkisel ve doğal koşullardan dolayı verim bir yıl fazla, bir yıl daha az olur. Bu yıl daha az hasat bekleniyor. Ama ülkede zeytin ağacı ve üretimine olan ilgi arttığından, her geçen gün zeytin üretiminin yükseleceğine inanıyoruz.

Devletin zeytin üretimini doğru politikalarla desteklemesi gerekiyor. Ülkeye, toprağın ve iklimin yapısına uygun, doğru fidanlar getirilerek üreticilere bedelsiz verilmeli, toprak analizlerinde yardımcı olunmalı, ağaçların nereye nasıl dikileceği, verim alınacağı konusunda, toplamadaki yanlışların yapılmaması için eğitimler verilmelidir. Yasak buna hizmet etmemiştir".

Aydın: Yasak üreticiye henüz yaramadı

Kuzey Kıbrıs Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Durmuş Aydın, zeytinyağı ithalinin yasaklanacağının duyulmasının ardından, ülkedeki birçok tüccarın büyük stoklar yaptığını söyledi.

Söz konusu stok dağlarının henüz tüketilemediğini belirten Aydın, yasağın üreticiye fayda sağlamadığını ifade etti. Aydın, stokların tükenmeye başladığı yönünde bilgi edindiklerini ifade ederek yetkililerin bu yasakla ilgili kararlılığını sürdürmesini istedi.

Tüccarların getirilen yüklü zeytinyağını paraya çevirmek istedikleri için fiyatları düşürdüklerini belirten Aydın, bu süreci "geçiş dönemi" olarak kabul ettiklerini kaydetti.

Aydın, yasağın olumlu etkisinin ise, birçok sanayicinin şişeleme ve etiketlemeyle ilgili çalışmalarını artırdığını, iç pazardaki yeri doldurmak için araştırmalar yapılmaya başladığını ifade etti.

Yasağın bu yıl üreticiye yansıyacağını düşünen Aydın, "Ülke üretimi için zeytin karlı bir üründür. En büyük sıkıntı modern bahçeler kurarak yüklü üretim yapmak ve topluca satış yapılmasıdır" dedi.

Güney: Karar değişirse, üretici yok olur

Kıbrıs Türk Zeytin ve Zeytin Ürünleri Üreticileri Birliği Başkanı Gazi Güney, ithal zeytinyağı gelişinin durdurulması taraftarı olduklarını belirterek bu kararın, üreticinin elinde kalan zeytinyağını satılması için önemli olduğunu söyledi.

İthalat yasağının getirileceğini duyan firmaların temin ettikleri yağ miktarını artırdıklarını vurgulayan Güney, hükümet tarafından alınan bu kararın yerli üreticiyi tam anlamıyla desteklemediğini ifade etti.

Güney, ithal zeytinyağının piyasadan tükenmek üzere olduğunu ve yerli üretici için hareketliliğin yeni başladığına işaret ederek, kararın geriye alınması halinde üreticinin yok olacağını, gelişimin duracağını belirtti.

Üreticinin bilinçlendirildiğini, pazarlamacı firmaların yerli üreticinin yağını almaya yöneleceğini beklediklerini belirten Güney, bu durumun zeytin üreticinin ürününü satmasına katkı sağlayacağını söyledi.

Güney, geçen sene yüzde 60 rekolte fazlalığı bulunduğunu ancak bu yıl fazlalık olmadığını belirterek zeytinyağı fiyatlarının da yükselebileceğini ifade etti.

Ergül Ernur - Kıbrıs Gazetesi