Dünya liderlerinden kıtlıkla mücadele için acil önlem çağrısı

Dünya liderleri, Ukrayna’ya karşı savaşının ardından Rusya’nın gıda ve gübre tedarikinde ciddi çalkantılara ilişkin ‘yalanlarını’ kınadı. İklim değişikliğinin yıkıcı etkileriyle şiddetlenen ve gelecek birkaç yıl içinde dünyanın en az gelişmiş ülkelerini tehdit eden küresel gıda güvenliği krizini hafifletmek için ‘acil önlemler’ alınması çağrısı yaptılar.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçen salı günü Başkan Joe Biden adına Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun New York’taki 77. yıllık oturumunun oturum aralarında, çok sayıda ABD’li yetkilinin de katılımıyla genişletilmiş bir toplantıya başkanlık etti. Senegal Devlet Başkanı Macky Sall, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro başta olmak üzere İspanya, Almanya, Kolombiya, Endonezya ve Nijerya hükümetlerinden ve Afrika Birliği (AfB) ve Avrupa Birliği’nden (AB) bir dizi üst düzey yetkili de toplantıda yer aldı. Blinken, toplantı sırasında dünya genelinde yüz milyonlarca insanın acil gıda güvenliği ve beslenme ihtiyaçlarına yanıt vermek amacıyla ‘büyük ölçekte ve koordineli bir şekilde acil eylemin ortaya koyulması’ gerektiğinin altını çizdi.

ACİL DURUM

Öte yandan toplantı öncesinde BM Dünya Gıda Programı (WFP) İcra Direktörü David Beasley, dünyanın ‘benzeri görülmemiş bir büyüklükte küresel bir acil durum’ ile karşı karşıya olduğu konusunda uyardı. Öyle ki 345 milyona yakın insan açlığa sürüklenirken, 70 milyonu Ukrayna’daki savaş nedeniyle açlığa itildi. Sayının, 2020’de Kovid-19 pandemisinin patlak vermesinden önce akut gıda güvensizliği yaşayan insan sayısının iki katı olduğunu açıklayan Beasley, “Bu yıl gerçek bir kıtlık tehlikesi var” dedi.

Blinken ise söz konusu sayıları ‘şaşırtıcı’ olarak nitelendirdi. Başkan Biden’in BM Genel Kurulu’nda yapacağı konuşma sırasında krizle mücadeleye yönelik ek ABD katkılarını açıklayacağını belirten ABD’li Bakan, gelişmiş ülkeleri de ABD’nin yaptığının benzerini yapmaya çağırdı. Antony Blinken, “Bu durumun değişmesi gerekiyor. Şimdiye kadar ne yapmış olurlarsa olsunlar, her ülkeden daha fazlasını yapmaları istenmektedir” ifadelerini kullanırken, Ukrayna tahılı sevkiyatlarıyla ilgili geçen Temmuz anlaşmasının yenilenmesi çağrısında bulundu.

Toplantıya katılanlar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimini ‘haksız saldırganlık’ olarak nitelendirdi. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Ukrayna tahılı ihracatındaki ciddi kesintiler nedeniyle dünya açlıktan ölürken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Batı’ya şantaj yapmaya çalışmakla suçladı. “Rusya, dünyadaki önemli bir gıda tedarik kaynağı olan Ukrayna’ya karşı yasadışı savaşını kesinlikle sona erdirmeli” diyen Sanchez, “Gerçek şu ki Putin, dünyanın gıda ihtiyacının büyük bir kısmıyla uluslararası topluma şantaj yapmaya çalışıyor. Barış olmadan açlıkla savaşamayız. Dünya bizden çok şey bekliyor. Beraber çalışalım ve şimdi harekete geçelim” şeklinde konuştu.

AB Konseyi Başkanı Charles Michel de yaşananların ‘kabul edilemez’ olduğunu söyleyerek, “Rusya’nın Ukrayna halkına karşı savaşı, kurallara dayalı uluslararası düzenimizin bir sınavıdır” ifadelerini kullandı. Ayrıca Rusya’nın Ukrayna tahılının ihtiyaç sahibi ülkelere ulaşamamasıyla ilgili yalanlarına da değinen Michel, “Rusların yanlış bilgilerinin aksine bu gıda Afrika, Orta Doğu ve Asya’ya ulaşıyor” dedi.

Öte yandan Olaf Scholz, “Rusya’nın yalanlarına inanmamalıyız” dedi. “Veriler, yumuşak tahıl ihracatının çoğunluğunun gelişmekte olan ve yükselen ülkelere gittiğini ve tahıl mevcudiyeti ve fiyatları üzerinde küresel etkileri olduğunu açıkça göstermektedir” diyen Almanya Başbakanı, gelecek yılın daha zor olabileceği konusunda uyardı. Scholz, “Çünkü gübre eksikliği gıda kıtlığını daha da kötüleştirecek” dedi.

Senegal Devlet Başkanı Macky Sall ise gıda ve gübre kıtlığının Afrika ülkeleri için özel bir endişe kaynağı olduğunu vurguladı.

KÜRSEL BİLDİRİ

Toplantıda yayınlanan bildiride gıda sistemleri ve küresel gıda güvenliğinin kritik bir zamandan geçtiği belirtildi. Bildiriye göre bu durum, Kovid-19 pandemisinin karmaşık etkilerinin sonuçlarından, iklim krizinin artan baskılarından, yüksek enerji ve gübre fiyatlarından ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı da dahil olmak üzere uzun süren çatışmalardan kaynaklanıyor. Bildiride ayrıca, “Küresel gıda güvensizliğinin üstesinden ancak, küresel topluluk içindeki uluslararası finans kurumları ve diğer kilit paydaşlar dahil, yenilikçi ortaklıklar oluşturmak için birlikte çalışarak gelebiliriz” ifadelerine yer verildi.

Bildiriye imza atan taraflar, “BM, bölgesel ve alt bölgesel kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki uluslararası iş birliğini ve ortaklık girişimlerini güçlendirmeyi taahhüt ediyoruz” dedi. Ayrıca 20 Eylül’den bu yana BM’ye üye yüzden fazla devletin, ‘Küresel Gıda Güvenliği için Yol Haritası-Eylem Çağrısı’nı onayladığı belirtildi. Acil insani ihtiyaçlara yanıt vermenin ve daha dayanıklı tarım ve gıda sistemleri oluşturmanın yanı sıra 2021 Gıda Sistemleri Zirvesi’nin hedeflerine ulaşmak için ‘sürekli aciliyet ve koordinasyon içinde çalışma’ gerekliliğine dikkat çekildi. Taraflar, gıda ürünlerinin ‘nakliyesi ve teslimi’ için büyük insani yardım kuruluşlarına ayni bağışlar sağlanması ve bunlarla ilgili gerekli masrafların karşılanması gerektiğini söylerken, ‘mümkün olan her yerde acil ve hayat kurtaran insani yardımın artırılmasına izin vermek için’ büyük insani yardım kuruluşlarına yeni ve ek mali katkılar içeren yedi eyleme değindi. Taraflar ayrıca, gıda, gübre ve tarım piyasalarının açık tutulması ve gıda ve gübre ihracatının yasaklanması gibi haksız kısıtlayıcı tedbirlerden kaçınılması, ‘mümkün olduğunda ve gerektiğinde eksiklikleri gidermek, gübre yeniliklerini hızlandırmak ve büyütmek, bunların ticarileştirilmesini desteklemek ve gübre verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için yöntemleri teşvik ederek’ artan gübre üretiminin desteklenmesinin bu eylemler arasında olduğuna dikkati çekti.

Bildiride, ‘adil ve eşitlikçi bir enerji geçişini (daha esnek ve küçük çiftçiler de dahil olmak üzere) her düzeydeki üretici için kullanılabilir hale getirmeyi destekleme çabaları da dahil, özellikle en çok etkilenen ülkelerde dayanıklılık oluşturmak ve yerli üretimi desteklemek için tarımsal verimliliği artırarak sürdürülebilir tarım ve gıda sistemlerini destekleme çabalarının hızlandırılması gerektiği belirtildi. Aynı şekilde tohumlar da dahil olmak üzere bilime dayalı ve iklime dayanıklı tarımsal yenilikleri geliştirmek ve uygulamak için araştırma ve teknolojiye yönelik artan yatırımlara değinilen bildiride, ilgili uluslararası kuruluşlar aracılığıyla tam şeffaflığı, güvenilir veri ve bilgi paylaşımını sağlamak için vadeli işlem piyasaları da dahil gıda sistemlerini etkileyen piyasaların takibinden söz edildi.