Truss'tan 1972'den beri en büyük vergi indirimini getiren bütçe: Zenginleri daha da zenginleştirecek

Liz Truss'ın başbakanlığındaki yeni hükümetin Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng tarafından açıklanan mini bütçe, hem yüksek enflasyonla mücadele hem de ekonomik büyüme hedefi koyarken bir neslin gördüğü en büyük vergi indirimini getirdi. Maliye Araştırmaları Enstitüsü'ne göre bu, 1972'den beri görülen en büyük vergi indirimi. Ancak hayat pahalılığı krizinin ortasında, AB'nin bankacıların ikramiyelerine getirdiği üst sınırı ve en yüksek gelire en yüksek vergiyi kaldırması gibi adımlarına muhalefetten bölge yönetimlerine, sendikalarla yardım örgütlerinden üniversite yönetimlerine geniş kesimlerin gösterdiği tepki, bütçeye damga vurdu.

'2022 büyüme planı' da denilen mini-bütçenin parlamentoya sunulması öncesi, Muhafazakar Parti hükümeti, hanelerin enerji faturalarının tavan fiyatını iki yıllığına dondurduğunu ve işletmelerin enerji faturalarının yarısını 6 aylığına devletin ödeyeceğini açıklamıştı. Maliye Bakanı Kwarteng, ikisinin 6 aylık maliyetini 60 milyar sterlin olarak duyurdu.

Kwarteng, Brexit sonrası Londra'nın finans sektörünü güçlendirme gerekçesiyle ikramiye üst sınırının kaldırılmasının ekonomik büyümeyi ve istihdamı teşvik edeceğini savundu.

"Britanya'nın küresel bankalara Paris'te değil, Frankfurt'ta değil, New York'ta değil, burada Londra'da iş yatırımı yapmaları ve vergi ödemeleri için ihtiyacı var" diyen Kwarteng, "İkramiye sınırı, bankacıların temel maaşlarını yükseltmek veya Avrupa dışında faaliyeti artırmaktan başka bir şeye yaramadı" iddiasında bulunarak ekledi: "Hiçbir zaman toplam ücretin üst sınırı olmadı... dolayısıyla bunun bir sonucu olarak kendisinden kurtulacağız."

Britanya ekonomisinin güçlü olmasının 'her zaman güçlü bir finansal hizmetler sektörüne bağlı olduğunu' vurgulayan Maliye Bakanı, yüksek gelirlilere bir başka destek daha çıkarak, 150 bin sterlin (169 bin $) üzerindeki kazançlara uygulanan yüzde 45'lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırdı. Buna göre 50 bin sterlin üzerindeki tüm yıllık maaşlara yüzde 40'lık yeni bir üst oran uygulanacak. Yanısıra şirket kârlarına vergi artışı (kurumlar vergisini 2023'ten itibaren yüzde 25'e çıkarma) planını da rafa kaldırdı. Dolayısıyla kurumlar vergisi, G20'deki en düşük oran olan yüzde 19'da kalacak.

GREV İLANI ZORLAŞTIRILDI, İŞSİZLİK YARDIMLARI KESİLİYOR

Grev ilanına kısıtlamalar getirildi. Sosyal sigorta prim destekleri kesildi. Sosyal yardımda bulunma kuralları sıkılaştırıldı. İşsizlik parası alanlardan 120 bin kişiye aktif olarak iş aramaları gerektiği, yoksa yardımlarının azaltılacağı bildirilecek.

EV ALACAKLARA MÜJDE

Diğer yandan yıllık 12 bin 571-50 bin 270 sterlin bandındaki gelir grubu için gelir vergisi yüzde 20'den yüzde 19'a indirildi. Emlak alımında 125 bin olan damga vergisinden muafiyet eşiği, 250 bin sterline, ilk evini alanlar için 425 bin sterline çıkarıldı. Bira ve diğer içkilere planlanan vergiler iptal edildi. Turizmi teşvik amacıyla turistlere KDV'siz alışveriş ayrıcalığı getirildi.

Önlemlerin büyümeyi destekleyeceğini savunan Kwarteng, "Yüksek vergi oranları Britanya'nın rekabet gücüne zarar veriyor, çalışma, yatırım yapma ve iş kurma şevkini azaltıyor" dedi.

Muhalefet ve sendikalar bütçeye zenginleri daha da zenginleştirdiği eleştirisi getirdi.

İŞÇİ PARTİSİ: ZENGİNLERİ ÖDÜLLENDİRME

Ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin maliye sözcüsü Rachel Reeves, "Zaten zengin olanları ödüllendirirsek, tüm toplumun bundan fayda sağlayacağını söyleyen modası geçmiş bir ideolojiye dayanıyor" tepkisini gösterdi.

“ÇALIŞANLARIN VERGİLERİYLE ÖDENECEK”

'Bu görüşlerin çoktan itibar yitirdiğini ve düşünülen yatırımları da getirmeyeceğini' söyleyen Reeves enerji fiyatlarına konan sınırlamanın bedelinin kamu borçlanması yoluyla karşılanmasını da eleştirerek 'sonuçta bu krizin bedelinin ücretli insanların vergileriyle ödeneceğini' belirtti.

İşçi Partisi, enerji fiyatlarındaki büyük artışın bedelinin, büyük kârlar açıklayan enerji şirketlerine bir kerelik vergiler konarak karşılanması gerektiği görüşünde.

Hazine'nin tahminine göre vergi kesintileri 2026-27 dönemine kadar kamu maliyesinde 45 milyar sterlin gelir kaybı anlamına geliyor.

“PANDORA'NIN KUTUSU AÇILDI”

AFP'ye konuşan Hargreaves Lansdown'ın kıdemli yatırım ve piyasa analisti Susannah Streeter, şansölyenin vergi indirimi önlemlerinin bir ateş fırtınasını tetiklediğini söyledi.

"Kwarteng, bu bütçeyle havai fişekleri patlatırken, zenginlere toplumun yoksul kesimlerinden çok daha fazla fayda sağladığına dair eleştiri fırtınasını ateşledi" diyen Streeter, "En yüksek vergi oranını ıskartaya çıkararak yüksek gelirlilere binlerce sterlin kazandırmanın, bankacıların ikramiyelerinin üst sınırını kaldırmanın düşük ücretli işçiler tarafından yenilip yutması muhtemelen zor olacak" uyarısında bulundu.

“THATCHER'IN NEO-LİBERAL EKONOMİ POLİTİKALARININ BENZERİ”

Bazı yorumcular, vergi kesintilerinin, özellikle de üst gelir gruplarının vergilerindeki önemli indirimin, akla 'Demir Lady' Margareth Thatcher döneminin neo-liberal ekonomi politikalarını getirdiğini belirtti.

GALLER, İSKOÇYA, KUZEY İRLANDA YÖNETİMLERİNDEN ACI ELEŞTİRİ

Ademi merkeziyetçilikle yönetilen Britanya'nın bölge yönetimlerinden de sert tepki geldi.

Galler Bölgesi Başbakanı Mark Drakeford, "Mini bütçe ülke genelinde adaletsizlik barındırıyor. Hükümet, en çok ihtiyacı olanlara anlamlı bir destek sunmak yerine, zenginlere vergi indirimleri, bankacılara ikramiyeler veriyor ve enerji şirketlerinin göz kamaştırıcı karlarını koruyor" diye tweetledi.

İskoçya Başbakanı Nicola Sturgeon, 'hükümetin ehliyetsizlik ve muhafazakarlığının gerçek bankalarda yüzü gülen süper zenginler ile sayıları giderek artan boyutta gıda bankalarından medet uman halkın geri kalanı arasındaki bölünmeye yol açtığını' dile getirdi.

Kuzey İrlanda Başbakanı Michelle O'Neil, "Kısacası, süper zenginler için vergi indirimleri, kamu hizmetleri ile çalışanları içinse ekstra fon yok" diye tweet attı.