Koronavirüs ile mücadeleye hangi ülke ne kadar bütçe ayırdı?

2020'nin ilk yarısında küresel ekonomiyi resesyona sokması beklenen koronavirüs salgını ile mücadelede merkez bankaları faiz indirimlerine devam ederken, hükümetleri ardı ardına reel sektörlerini ve çalışanlarını destekleyecek teşvik paketleri açıklıyor.

Tüm dünyada 200 binden fazla insanda, Türkiye’de ise 191 kişide görülen koronavirüsün, karantinalar, şirket kapatlamarı, zorunlu iş bırakmalar ve olağanüstü hâller nedeniyle ekonomide neden olacağı yıkıma karşılık ülkeler birer birer destek paketlerini açıklıyor.

Son olarak dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı 19 maddelik teşvik paketinin 100 milyar lira değerinde olacağı duyuruldu.

Emekli maaşlarına zam yapılması, kurumların vergi ve SGK primi ödemelerinin ertelenmesi, küçük ve orta işletmeler için ayrılan Kredi Garanti Fonu’nun limitinin artırılması, borcunu ödeyemeyen firmaların gerekçesini “mücbir sebep” olarak kabul etmek gibi maddeler iş dünyası için planlanan destekler. İş bırakmak zorunda olan kişilerin kira ya da fatura ödemelerinin nasıl olacağına dair detay verilmezken, piyasanın beklentisi ilave önlemlerin ileride açıklanabileceği yönünde.

ABD’DEN VATANDAŞLARINA 1000’ER DOLAR

Tüm dünyada açıklanan en yüksek teşvik paketleri ise ABD ve Avrupa ülkelerinden geldi.

Son olarak en büyük ticaret ortaklarından Kanada ile sınırlarını kapatan ABD, 6 Mart’ta 7,8 milyar dolarlık acil durum harcama bütçesini onaylamıştı.

Koronavirüs testi için finansal destek, ücretli hastalık izni ve zayıf durumda olan nüfusa gıda takviyesi gibi maddeleri içeren ikinci bir paketi de imzalayan Trump yönetiminden beklenen üçüncü paketin 1 trilyon doları geçmesi bekleniyor. Bu pakette her vatandaşa 1000 dolar verilmesi de ihtimaller arasında.

Yatırımları artırmak için faiz oranlarını sıfıra çeken Amerikan Merkez Bankası ise 2008 küresel finansal krizi sırasında piyasa yapıcılara yeni bir likidite penceresi açmak amacıyla hayata geçirdiği uygulamayı yeniden kullanıma sokmayı planlıyor.

İşletmelere ve hane halkına kredi olanağı sağlayacak paket, gecelik ve 90 güne kadar vadeli finansman sunacak. 20 Mart'ta başlayacak uygulama 6 ay boyunca geçerli olacak ve şartlara uygun olarak uzatılabilecek.

AVRUPA MERKEZ BANKASI’NDAN 820 MİLYAR DOLAR

Avrupa’ya bakıldığında ise Avrupa Merkez Bankası (AMB) piyasaları sakinleştirmek ve koronavirüsün etkileriyle boğuşan Euro Bölgesi ekonomisini korumak için 750 milyar euro (820 milyar dolar) tutarında ek acil tahvil alım programı başlattı. Üstelik ekonomisi 2008’den bu yana tam anlamıyla toparlanamayan Yunanistan'ın kamu borcu mevcut kurallardan muaf tutularak programa dahil edilecek.

AMB’den geçen hafta yapılan açıklamada hanelere ve şirketlere ucuz kredi verebilmeleri için bankalara ucuz para sağlanacağını, var olan imkanlar kapsamında sağlanan paranın maliyetinin de düşürüleceği ifade edilmişti.

KRİZİN YENİ MERKEZİ İTALYA NE YAPACAK?

Koronavirüs salgını Çin’de yavaşlarken, yeni merkezi İtalya’da giderek güçleniyor. Yaklaşık 3 bin kişinin yaşamını yitirdiği ülke, Avrupa’nın borçluluk oranı en yüksek ülkelerinden.

21 Şubat'tan bu yana virüsle mücadele eden İtalya'da, ekonomiyi desteklemeye yönelik yeni bir başbakanlık kararnamesi kabul edildi ve 25 milyar euroluk paket uygulamaya sokuldu. Başbakan Giuseppe Conte, "Aileleri, işçileri, girişimcileri korumak için bu paketle bu akıntıyı durduracak bir baraj inşa etmeyi düşünüyoruz” dedi.

FRANSA İŞSİZLERİNE 45 MİLYAR EURO AYIRDI

Ülke genelinde serbest dolaşıma kısıtlama getiren ve mazeret belgesiyle dışarı çıkmalara izin veren Fransa, şirketlere 327 milyar dolar (300 milyar euro) değerinde banka kredisi sunacaklarını vergi ve sosyal güvenlik primi ödemelerinin erteleneceğini duyurdu.

Maliye Bakanı’nın “Gerekirse büyük şirketleri kamulaştırırız” dediği Fransa’da ayrıca, geçici olarak işten çıkarılan çalışanlar için 45 milyar euro kullanılacak.

İSPANYA’NIN MİLLİ GELİRİNİN YÜZDE 20’Sİ

Olağanüstü hâl ilan eden İspanya'da koronavirüs salgınının ekonomideki etkileri nedeniyle 200 milyar euro hacminde bir kurtarma paketi hazırlandı. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, bu rakamın ülkenin toplam milli gelirinin yüzde 20'sine tekabül ettiğini söyledi.

Sanchez, krizden etkilenen işletmelerin ödemelerinin askıya alınabileceğini, ayrıca yaşlı ve tehlike altındaki kişilerin bakımı için de 600 milyon euronun üzerinde bütçe ayrıldığını kaydetti.

ALMANYA: HİÇBİR İŞÇİ SORUN YAŞAMAYACAK

Koronavirüse karşı açıklanan en büyük paketlerden biri Almanya’ya ait.

15 Mart’ta açıklama yapan Almanya Ekonomi Bakanı Peter Altmaier, ilk etapta 614 milyar dolar değerinde krediyi garanti edeceklerini söyledi.

Altmaier, “Biz siyasi irade ve para eksikliği yüzünden başarısız olmayacağımıza söz veriyoruz. Bu hiçbir sağlıklı şirketin ve işçinin sorun yaşamayacağı anlamına geliyor” ifadesini kullandı.

2008 küresel krizinde şirketlerine yaklaşık 500 milyar dolar kredi açan Almanya, İkinci Dünya Savaşı sonrası en büyük yardım planını sunmuş oldu.

İNGİLTERE'DEN KÜÇÜK FİRMALARINA NAKİT PARA

Büyük şirketlerinden hisse alacağını, turizm ve hizmet sektörünün vergilerini 2020’de kaldıracağını, en küçük 700 bin firmaya 10’ar bin sterlin nakit para vereceğini ve konut kredisi ödemelerini üç ay erteleyeceğini açıklayan İngiltere’nin açıkladığı paketin değeri ise 362 milyar sterlin (412 milyar dolar). 

“KÜRESEL EKONOMİNİN TOPARLANMASI İÇİN 27 TRİLYON DOLARA İHTİYAÇ OLABİLİR”

Bugün yeni bir teşvik açıklayan ülkelerden biri de Japonya’ydı. Japonya Merkez Bankası (BoJ), toplu teminat karşılığında 23 Mart’tan 13 Nisan’a kadar olan dönemde piyasaya 4 trilyon yen (36,7 milyar dolar) büyüklüğünde fonlama yapacak.

Her vatandaşına 12 bin yen (110 dolar) vermeyi planlayan Japonya hükümetinin ilk açıkladığı paket, 1,1 trilyon ten (9,18 milyar dolar) kredi desteği, 430,8 milyar yen sağlık personeline ve kapanan okullara destek ve 500 milyar yen şirketlere düşük maliyetli krediyi kapsıyordu.

Kabul edilen ikinci paket ile birlikte toplam teşvik 19 milyar dolara çıktı.

Dünyanın en büyük para otoritelerinden Dünya Bankası'nın açıkladığı paket 14 milyar dolar iken, Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, Covid-19 salgınının küresel ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerine karşı 1 trilyon dolarlık kaynağı kullandırmaya hazır olduklarını açıkladı.

Aşağıdaki tabloda merkez bankaları ve diğer küresel para otoriteleri hariç hükümetlerin açıkladığı teşvik paketlerinin dolar cinsinden yaklaşık değerlerini görebilirsiniz:

KORONAVİRÜS İLE MÜCADELEDE AÇIKLANAN TEŞVİK PAKETLERİ

ABD: 1 trilyon dolar

Almanya: 614 milyar dolar

İngiltere: 412 milyar dolar

Fransa: 373 milyar dolar

İspanya: 216 milyar dolar

Kanada: 82 milyar dolar

Polonya: 51,3 milyar dolar

Çekya: 40 milyar dolar

İsveç: 29,2 milyar dolar

İtalya: 27,3 milyar dolar

Birleşik Arap Emirlikleri: 27,2 milyar dolar

Katar: 23 milyar dolar

Japonya: 19 milyar dolar

Hong Kong: 15,5 milyar dolar

Türkiye 15,3 milyar dolar

Suudi Arabistan: 13,3 milyar dolar

Tayland : 12,2 milyar dolar

Bahreyn: 11,4 milyar dolar

İsviçre   10,3 milyar dolar

Avustralya: 9,85 milyar dolar

Güney Kore: 9,1 milyar dolar

Yeni Zelanda: 6,7 milyar dolar

Mısır: 6,4 milyar dolar

Malezya: 4,6 milyar dolar

Singapur: 4,4 milyar dolar

Endonezya: 3,97 milyar dolar

Litvanya: 2,7 milyar dolar

Romanya: 2,2 milyar dolar.