AB, ABD’nin Remdesivir ilacını tekeli altına almasına tepkili

ABD’nin önümüzdeki eylül ayının sonuna kadar Remdesivir adlı antiviral ilacın tüm küresel stokunu satın aldığını duyurması başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere tüm uluslararası alanda tepkiye neden oldu. Duyuru, ilaçlara erişimin küresel çapta olması ve bunun arz-talep dengesi ile şirketler arasındaki rekabetlere maruz kalmaması gerektiğini savunan şirketler ve örgütlerde endişe yarattı.

Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) uzmanlarının bu durum karşısında duydukları endişe yüzlerinden okunuyordu. Uzmanlar konuya ilişkin verdikleri demeçte “salgının dünya çapında zirveye ulaştığı bir sırada virüse karşı bir aşı geliştirilmeden önce böyle bir adımın ilaçlara erişim fırsatını baltalayacak ve Covid-19 ile mücadelede uluslararası temel iş birliğini zayıflatacak ticaret savaşlarına kapı aralayacak olmasından duyulan endişelerini” paylaştılar.

Avrupa İlaç Ajansı, söz konusu duyuruya yönelik ilk tepkisinde, şu anki salgınla mücadele etmek için bu ilaçtan yeteri kadar stok olduğunu ve virüsün yeni yerlerde tekrar ortaya çıktığını vurguladı. Ajans, Avrupa’da bu ilacın kullanılmasına yönelik nihai onay prosedürleri tamamlanana kadar Avrupa ülkelerinin söz konusu ilaçtan “insani amaçla kullanılmak” üzere ihtiyaç duydukları kadar tedarik edeceğini bildirmişti.

Diğer taraftan AB Komisyonu Sağlık ve Gıda Güvenliği Komiseri Stella Kyriakides yaptığı açıklamada, AB’ye üye ülkeler için yeterli miktarda ilaç satın alınmasını sağlamanın yanı sıra üretim kapasitesini artırmak üzere ilgili şirketle müzakerelerde bulunduğunu söyledi. AB ​​yetkilileri, ABD’nin kararı karşısında duydukları memnuniyetsizliği gizlemediler. Zira komisyon yaptığı açıklamada “AB’nin ABD tarafından yayınlanan duyuruyu not aldığını” belirtilirken yetkililerden bazıları da “maske savaşını” ve ABD yönetiminin aşı geliştirmek için laboratuar araştırmalarında ileri seviyede olan Almanya merkezli CureVac şirketini satın alma girişimini hatırlattı.

WHO yetkilileri, ABD’nin bu adımının olası etkileri karşısında endişeliler. Ancak şimdiye kadar sadece bilgileri doğrulamaya ve bunun olası sonuçlarını incelemeye çalıştıklarını söylemek ile yetindiler. WHO’dan epidemiyologlar söz konusu ilacın “bazı vakaların tedavisinde yardım ettiğini ancak salgını durdurmaktan oldukça uzak olduğunu” söylüyor. İlacın kullanılmasına izin verilen deneylerde “bronşit hastalarında suni Solunum cihazı kullanma süresini 15 günden 11’e düşürdüğünü, bu hastaların durumlarının orta şiddetli olarak kabul edildiğini ve tüm vakaların yüzde 20’sinden azını oluşturduklarını” belirtiyorlar.

Söz konusu uzmanlardan biri, Deksametazon ilacını örnek vererek söz konusu ilacın tedavi açısından daha etkili olduğunu ve piyasalarda düşük fiyatlara bulunabileceğini belirtti. Veriler de bu ilacın çok sayıda hastanın hayatını kurtardığını gösteriyor.

Bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Santiago Carvajal konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Remdesivir hastanede kalma süresini azaltıyor ancak ne ölüm oranını ne de yoğun bakımda kalma süresini etkilemiyor. Hali hazırda devam eden üç büyük deneyin sonucunu beklediğimiz bu ilaç hakkında halen pek bir şey bilmiyoruz.”

Salgının büyüklüğü ve yayılma hızı AB’nin bu ilaca ruhsat verilmesine yönelik prosedürleri olağanüstü bir şekilde hızlandırmasına sebep oldu. ABD yönetimi ise geçen mayıs ayında yaptığı bir açıklamada söz konusu ilacın acil durumlarda kullanılmasına yeşil ışık yakmıştı. Avrupa İlaç Ajansı’nın ilacın Avrupa’da kullanılması için son ruhsat aşamasını onaylamasının ardından nihai onayın bu hafta sonundan önce verilmesi bekleniyor.

İLACIN FİYATI HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR

ABD’nin Remdesivir ilacını üreten Gilead şirketi ile anlaşma imzaladığını duyurması, gelişmiş ülkelerde ilacın bir dozunun 350 euro fiyata satıldığının açıklanmasının ardından, yalnızca iki gün sonra geldi. Söz konusu ilaç 5 gün içerisinde 6 doz şeklinde alınması gerektiği için ilacın toplam fiyatı 2 bin euro gibi bir maliyetin biraz daha fazlasına denk geliyor.

Bütün ilaçlara makul fiyatlarda küresel çapta erişilmesi gerektiğini savunan Right to Health Sivil Toplum Örgütü Sözcüsü, Remdesivir ilacına biçilen bu fiyatı “rezil bir sömürü” olarak nitelendirdi:

“İngiltere’de bulunan Liverpool Üniversitesi’nde yapılan hesaplamalar, bu ilacın üretim maliyetinin üzerine makul bir kâr oranı eklendiğinde bir doları geçmediğini ortaya koydu. İlaç geliştirme ve üretiminin ilk aşamalarını finanse etmek için hükümetler tarafından yapılan büyük yatırımlar her zaman olduğu gibi üretici şirketin büyük kazançlar sağlamasına yol açıyor. Bu fiyatlar ve ABD tarafından imzalananlar gibi anlaşmalar, bu ilacı alması gereken herkesin ilaca ulaşmasını imkansız hale getiriyor.”

Gilead şirketi üretim süresini bir yıldan altı aya düşürdükten sonra üretim kapasitesini iki katına çıkarmak için büyük çabalar harcadığını ve hastanede yatış süresinin azaltılmasının ABD’de hasta başına 12 bin dolar değerinde tasarruf anlamına geldiğini savunuyor.

Buna karşılık AB Komisyonu uzmanları, Avrupa hastanelerindeki muhtemel tasarrufların ABD’den çok daha düşük olduğunu belirtirken WHO’dan uzmanlar da bu fiyatların gelişmekte olan ülkeleri ve yoksul ülkeleri bu tedaviden istifade etme halkasının dışına ittiği görüşünde.