Dr. Emine Güllüelli: Aşılama en başarılı sağlık müdahalelerinden birdir

Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ) Hemşirelik ve Ebelik Yüksek Okulu Öğretim Üyesi Dr. Emine Güllüelli, 24-30 Nisan Aşı Haftası dolayısı ile bir mesaj yayımladı.

Dr. Güllüelli söz konusu hafta ile ilgili yaptığı açıklamada, “Her yıl Nisan ayının son haftasında kutlanan Aşı Haftasının amacı, her yaştan insanı hastalıklara karşı korumak için aşılamayı teşvik etmektir. Aşılama her yıl milyonlarca insanın hayatını kurtaran en başarılı, etkili ve düşük maliyetli sağlık müdahalelerinden birisidir” dedi.

Güllüelli açıklamasına şöyle devam etti:

“Aşılar sağlık alanında 20. yüzyılın en önemli başarılarından biri olarak kabul edilmektedir. Aşılama enfeksiyon hastalıklarından korunmada önemli bir yer tutmaktadır. Aşılamanın temel prensibi, bir patojenin doğal yollarla alınması durumunda oluşan immün yanıtı taklit ederek, o patojenden korunmanın sağlanmasıdır. Aşı, bir enfeksiyöz ajanla tekrar karşılaşılması durumunda oluşabilecek komplikasyon ve mortalite riskini düşürmektedir.

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her yıl 2-3 milyon kişi aşı ile önlenebilir enfeksiyonlar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Dünya genelinde aşılama oranlarının artırılmasıyla bu ölümlerin yarı yarıya azaltılması mümkündür.
• Enfeksiyon hastalıklarında aşı, en önemli korunma yollarından biridir. COVID-19 pandemisi bunu bir kez daha tüm dünyaya göstermiştir.
• Aşı ile bulaşıcı hastalıklara bağlı ölümler azaltılarak toplum sağlığı korunabilir, böylece tedaviye ayrılan yüksek maliyetler giderleri sağlık harcamalarına yeniden kazandırılabilir.

AŞI NEDİR?

• Aşılar hastalıklara karşı bağışıklama (korunma) sağlamak amacıyla insanlara ya da hayvanlara da uygulanan, içerisinde zayıflatılmış mikropları ya da bu mikropların değişik ürünlerini içeren tıbbi ürünlerdir.
• Bunlar, vücuda verildiklerinde hastalık oluşturmaksızın bağışıklık sistemini uyararak, vücutta o mikroba karşı özel savunma maddelerinin (antikorlar) üretilmesini sağlarlar. Böylelikle, o mikroorganizma ile karşılaşıldığında bu antikorlar mikropları yok ederek hastalığı önlemiş olurlar.

AŞILAMANIN AMAÇLARI NELERDİR?

• 1. Çocukların hastalıklardan, bu hastalıkların neden olabileceği komplikasyonlardan ve sakatlıklardan; hatta ölümden korunması öncelikli amaçtır.
• 2. Kitlesel uygulamalarla toplum sağlığının korunması, iş ve okul günü kaybının önlenmesi, hastalıkların ülkeye getirdiği tedavi ile ilgili doğrudan, ya da indirekt harcamaların azaltılmasıdır.
• 3. Tıpkı çiçek hastalığında olduğu gibi, insanlara yüzyıllardır büyük acılar çektirmiş olan bulaşıcı hastalıkların yeryüzünden tamamen silinmesidir.
• Aşı sayesinde Çiçek hastalığı 1977 yılında dünya yüzünden silinmiştir ve 1980’lerden itibaren aşısı yapılmamaktadır. Bu çok büyük bir başarıdır.
• Günümüzden örnek vermek gerekirse,. Çocuk felci ciddi sakatlıklara yol açan çok trajik bir hastalık iken, artık ülkemizde görülmemektedir.
• Keza difteri ve tetanos ölümlere yol açan çok önemli bulaşıcı hastalıklar olmasına karşın, bugün artık bu hastalıkları neredeyse hiç görmüyoruz.
• Hepatit B’ ye bağlı olarak çocuklarda siroz ve karaciğer kanseri olgularına da artık rastlamıyoruz.
• Hemofiluz İnfluenza B Aşısınınnın ülkemizde yapılmaya başlamasından sonra menenjit olgularında da ciddi bir azalma olmuştur.
• Aşılamaların temel amaçlarından birisi de sadece kişisel bir korunma değil, aynı zamanda toplumsal bir bağışıklama sağlanması ve sonunda o hastalığın eradike edilmesi yani yeryüzünden silinmesidir. Bunun için de toplumun büyük kesiminin, mümkünse tüm çocukların aşılanması şarttır.
• Günümüzde savaşlar nedeniyle bazı ülkelerde sağlık politikaları da iflas etmiş ve çocukları aşılanmamıştır. Bu ülkelerden çocuk felci, kızamık gibi hastalıkları taşıyan milyonlarca insan göç etmekte ve göç ettikleri toplumu risk altına sokmaktadır.
• Ayrıca, aşılanmamış kişiler, toplum içerisindeki bağışıklığı zayıf, kanser hastası, yeni doğan, organ nakli yapılmış milyonlarca riskli kişinin sağlığını da tehlikeye sokmaktadırlar.

Kitlesel ölümlere ve körlüğe  neden olan çiçek hastalığı uygulanan aşı sayesinde 1977 yılında dünya yüzünden silinmiştir ve 1980’ lerden itibaren  aşısı  yapılmamaktadır. Dünya sağlık örgütünün  önerileri ve ülkelerin de üzerinde durduğu aşı ile korunulabilen hastalıklardan korunmak ve bu hastalıkları önce ülkeler özelinde sonra da dünyadan erradike etmektir

Aşılama hizmetleri her çocuğun hakkıdır, yüksek aşılama oranlarına ulaşmak  güçlü sağlık uygulamalarını gerektirir. Rutin aşılama hizmetleri yaşamın başlangıcında sağlık hizmetlerine erişim için en erken temas noktasıdır ve her çocuğa hayatının en erken döneminden yaşlanıncaya kadar sağlıklı bir yaşam şansı sunar.

Aşılama takvimini tamamlayan bir çocuk; difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği  hepatit B , hepatit A, HİB menenjiti, pnömoni ve aşı ile önlenebilen hastalıklarla oluşan ve tüm bu hastalıklar sonucu oluşabilecek sakatlık ve ölümlerden korunmaktadır. Aşılama ebeveynlerin bir sorumluluğudur ve çocukların ise hakkıdır.  Günümüzde Çocukluk çağı aşılamalarının yanında erişkin aşılamaları da önem kazanmıştır Toplum giderek yaşlanmakta ve özellikle 65 yaş üzeri kişiler bazı enfeksiyonlara daha duyarlı hale gelmektedir. Örneğin grip ve toplum kaynaklı pnömoni (zatüre) bu yaş grubunda önemli  ölüm nedenidir. Dünya genelinde her yıl 1,6 milyon ölüme yol açan pnömokoksik pnömoniden ve 500 binin üzerinde ölüme neden olan gripten aşı ile korunmak mümkündür. Bu yaş grubu, geride kalan bir yıl içeresinde COVID-19’un en ölümcül seyrettiği grup olmuştur. Aşılamanın başlamasından sonra bu yaş grubunda görülen vaka sayısının azalması ve hastalığın aşılanmamış yaşlarda daha fazla görülmeye başlaması da aşılamanın bulaşıcı hastalıklardan korunmada ne denli önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir.

COVID-19, toplumda bağışıklamanın önemi konusunda bir farkındalık oluşmasına sebep olmuştur. Aşılama  kanser gelişmesini önlemede  de önemli rol oynar. HPV örneğinde olduğu gibi…”