Koronavirüsten korunma yolları

Koronavirüsler insanlar arasında hastalık yapabilen, bazı hayvan türlerinde (kedi, deve, yarasa) tespit edilebilen geniş bir virüs ailesidir.

Hayvanlar arasında dolaşan koronavirüsler zaman içinde değişim göstererek insana bulaşma yeteneği kazanabilirler ve böylelikle insan olguları görülmeye başlar.

Ancak bu virüslerin insanlar açısından tehdit oluşturması, insandan insana bulaşma yeteneği kazanmalarından sonra söz konusu oldu.

Kovid-19, Wuhan şehrinde canlı hayvan marketini ziyaret edenlerde ortaya çıkmış, insandan insana bulaşma yeteneği de kazanmış olan bir virüstür.

HASTALIK KAÇ KİŞİDE VE NERELERDE GÖRÜLDÜ? KAÇ KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ?

Koronavirüs salgınında 26 Şubat 2020 tarihli verilere göre, dünya genelinde koronavirüsün bulaştığı insan saıyısı 81 binden fazla olurken 2 bin 762 kişi yaşamını yitirdi.

Çin ana karasında 2 bin 715, Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde 2, İran'da 15, Güney Kore'de 11, İtalya'da 11, Japonya'da 5, Tayvan, Filipinler ve Fransa'da da birer kişi yeni tip koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti.

Çin ana karasında 78 bin 64, Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde 85 ve Makau Özel İdari Bölgesi'nde 10 vakaya rastlandı. Tayvan'da da 31 kişide Kovid-19 tespit edildi.

Yeni tip koronavirüs görüldüğü bildirilen ülkelerin yetkili sağlık kurumları ve yerel basınından derlenen verilere göre, vaka sayıları şu şekilde sıralanıyor:

Güney Kore 1146, Japonya 861, İtalya 323, İran 95, Singapur 91, ABD 57, Tayland 40, Avustralya 23, Bahreyn 23, Malezya 22, Almanya 17, Vietnam 16, Fransa 14, İngiltere 13, Birleşik Arap Emirlikleri 13, Kanada 11, Kuveyt 9, İspanya 6, Irak 5, Hindistan 3, Filipinler 3, Rusya 2, İsrail 2, Umman 2, Avusturya 2, Hırvatistan 1, Cezayir 1, Nepal 1, Sri Lanka 1, Kamboçya 1, Belçika 1, İsveç 1, İsviçre 1, Finlandiya 1, Mısır 1, Lübnan 1, Afganistan 1.

TÜRKİYE’DE KORONAVİRÜS VAKASI VAR MI?

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 26 Şubat 2020 tarihli açıklamasına göre Türkiye’de koronavirüs tanısı konulan herhangi bir hasta yok.

KORONAVİRÜS’ÜN YOL AÇTIĞI HASTALIĞIN BELİRTİLERİ NELER?

2-14 gün süren bir kuluçka süresi bulunan virüsün ilk belirtesi yüksek ateş (39 derece). Daha sonra kuru öksürük ve yaklaşık bir hafta sonra nefes darlığına yol açar.

Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüş. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir gösteriyor. Ağır hastalanan ve ölen kişilerin büyük kısmı ileri yaştaki, 65 yaş üzeri, altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşuyor. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyrediyor.

HASTALIK NASIL BULAŞIR?

Yeni koronavirüsün, diğer koronavirüsler gibi Solunum salgıları ile bulaştığı düşünülüyor. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren Solunum salgısı damlacıkları, sağlam kişilerin mukozalarına temas ederek bu kişilerin hastalanmasına neden oluyor.

Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için yakın temas (1 metreden yakın) gerekiyor. Sağlık çalışanının hastalarla temas sonucunda hastalandığı, hayvan marketini hiç ziyaret etmeyen kişilerde de hastalık gelişmesi gibi bulgular

2019-nCoV’nin insandan insana bulaşabildiğinin göstergesi olsa da halen bulaştırıcılığın ne ölçüde olduğu bilinmiyor. Salgının nasıl seyredeceğini belirleyen en önemli faktör virüsün insandan insana ne kadar kolay bulaşabildiği ve gerekli önlemlerin ne kadar başarıyla alınacağıdır.

Bugünkü bilgiler ışığında 2019-nCoV’nin gıdalarla (et, süt, yumurta vb.) bulaşmadığı söylenebilir.

BULAŞTIĞI HERKESİ ÖLDÜRÜR MÜ?

İTO Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Rukiye Eker Ömeroğlu, koronavirüs için ortaya atılan korkunç paniğe dikkat çekiyor. Hayatını kaybeden vakaların büyük çoğunluğu kronik hastalığı olan 65 yaş üstü kişiler ya da bağışıklığı düşük kişiler olduğuna dikkat çeken Ömeroğlu, şu andaki salgında ölüm oranının yüzde 3 civarında olduğunu söyledi: “Kronik akciğer, diyabet hastaları, başka türlü organ sorunları olanlar, kemoterapi alanlar ya da başka sebeplerle vücut direnci düşenler ve uyuşturucu kullananlar daha fazla risk altında. Bu kişilerin mümkün olduğu kadar dikkatli olması gerekir.”

Ömeroğlu ölüm oranı az olsa da bu seyre güvenmemek gerektiğinin altını çiziyor: “İnsandan insana geçme kabiliyeti her an değişebilen, her an artabilen, insan genetik yapısını tehdit eden bir virüs, o yüzden sakıncalı. Salgın büyüyebilir ve ölüm oranı artabilir.”

Ömeroğlu uyarıyor: “Çin’den yeni gelen kişilerle temasta dikkatli olunmalı, ama bütün Çinliler virüslü olmadığını bilmemiz lazım, özellikle uzun süredir Çin’e gitmemiş kişiler.” 

HASTALIĞIN TEDAVİSİ VAR MI?

Bugün için koronavirüslere etkili olduğu gösterilmiş ilaç yok. Bu nedenle hastalara şikayetlerini azaltacak ve varsa bozulan organ fonksiyonlarını destekleyecek tedaviler verilmektedir. 

Ülkemizde son 14 gün içinde Çin’e bizzat seyahat etmiş olan veya seyahat etmiş biriyle yakın teması olan kişiler, ateş, öksürük, Solunum sıkıntısı gibi belirtileri olursa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.

HASTALIKTAN NASIL KORUNULABİLİR?

Hastalıktan korunmak için bir aşı söz konusu değildir. Bu nedenle korunmada şimdilik en etkili yöntem virüsle (hasta kişilerle) temas etmekten kaçınmaktır.

Solunum yolu enfeksiyonu yapan çok sayıda virüsün (grip, nezle virüsleri vb.) insanlar arasında dolaşmakta olduğu kış aylarında sadece Kovid-19'dan değil, diğer tüm Solunum virüslerinden korunmak için tüm Solunum yolu virüslerine karşı alınacak önlemler uygulanabilir.

ALINABİLECEK ÖNLEMLER

Eller su ve sabunla en az 20 saniye yıkanmalı veya el dezenfektanı kullanmalı. Yüze, ağza, buruna yıkanmamış ellerle asla dokunmayın. Hasta insanlarla yakın temasta bulunmayın.

Kapı kolu, telefon, klavye gibi ortak kullanılan ve sıkça dokunulan nesneleri sıkça temizleyin ve dezenfekte edin. Öksürürken ya da hapşırırken ağız ve burnunuzu mendille ya da kolunuzla kapatın.

Et ve yumurtalar iyice pişirin. Yaban ya da çiftlik hayvanları ile koruyucu önlem almadan temas kurmayın. Hastayken evden çıkmayın ve dinlenin.