Mağusa çöplüğünden yayılan hava kirliliği için eylem düzenleniyor

Mağusa çöplüğünün bilinçli şekilde sık sık yakılması ve bölgede yaşanan hava kirliliği bölge sakinlerini bezdirdi.  Yakılan çöplükten yayılan kötü koku ve hava kirliliği nedeni ile Sivil Toplum Örgütleri yarın eylem düzenleniyor.

Eyleme, MAKAMER (Mağusa Kadın Merkezi Derneği), MKD (Mağusa Kültür Derneği), Hayata Dokun  Hareketi, MASDER (Mağusa Suriçi Derneği), Kıbrıs Polifonik Korolar Derneği, Mağusa İnsiyatifi destek veriyor.

Eylem, yarın saat 11:00’de Mağusa çöplük alanında gerçekleştirilecek. Eylem içinse Dreem Garden’da buluşulacağı duyuruldu.

“Temiz Hava En Temel Hakkımız” sloganı ile gerçekleştirilecek eylem için yapılan açıklama şu şekilde:

Temiz hava solumak en temel hakkımızdır. Çocuklarımızı kendi ellerimizle kirli hava ortamını soluyarak yaşamaya mahkum ettik. Bu günün sorumluları bu dünyayı terk ederken onlar birçok sağlık sorunuyla uğraşmak zorunda kalacaklar. Bunun hesabını kim verecek?  Ayrıca çağımızın küresel çevre sorunları bu hakkı sadece  insan açısından ele almamayı diğer canlılar açısından da  düşünmeyi zorunlu kılmaktadır.

Yıllardır ciddi bir hava kirliliğine maruz kalıyoruz. Bu kirliliğin son durağı bedenlerimizdir. Çocuklarımızı kendi ellerimizle  kirli hava ortamını soluyarak yaşamaya  mahkum ettik. Bedenleri büyürken yıllar geçtikçe vücutları içinde kirlilik birikimi de büyümektedir. Bu günün sorumluları bu dünyayı terk ederken onlar birçok sağlık sorunuyla uğraşmak zorunda kalacaklar. Bunun hesabını kim verecek?  Bu gün yetki sahibi olanların aynı zamanda sorumluluğu olduğunu hatırlatırız. Temiz hava solumak  en temel hakkımızdır. Ayrıca çağımızın küresel çevre sorunları bu hakkı sadece  insan açısından ele almamayı diğer canlılar açısından da  düşünmeyi zorunlu kılmaktadır.

 Bölgemizde hava kirliliği o kadar üst boyuttadır ki kronik akciğer hastaları, astım hastaları, gündüz yetmezmiş gibi gece de maske kullanmak zorunda kalmaktadır.

Mağusa Kadın Merkezi Derneği tam iki yıl önce “Temiz havamı Kirletme” temalı bir  kampanya düzenleyerek Çevre Dairesi ve Gazimağusa Belediyesi’ni  hava kirliliğinin önlenmesi   konusunda  uyarmıştı.

5 Kasım 2019 yılında MAKAMER (Mağusa Kadın Merkezi Derneği) olarak “Temiz Havamı Kirletme”  temalı bir imza kampanyası başlatmış, gerek elden gerekse change.org aracılığıyla binlerce imza toplayarak sorunun oluşmasından ya da çözümünden sorumlu tüm tarafları bu kirliliğin etkilerine karşı ne kadar hassas olduğumuz noktasında uyarmıştı. Yaptığımız kampanyanın üzerinden iki yıl geçmesine rağmen yönetenler “sağır sultanı “ oynamakta ve çöp sorunu gittikçe katlanarak büyümektedir.

Yasalar yönetenler tarafından hiçe sayılarak uygulanmıyor. Çevre Yasasının atık yönetimiyle ilgili ilke ve yükümlülükleri yerine getirilmediği için  Mağusa bölgesinde bu  açık /vahşi çöp depolama  alanı nüfusla birlikte gittikçe  büyüyor.

Mağusa bölgesindeki hava kirliliği sorunu, daha çok bölgenin çöp toplama alanındaki katı atıkların ilkel bir şekilde yakılmasına bağlıdır. Yıllardır kentin katı atıkları, çevre yasasının “katı atıkların ortadan kaldırılması” maddesinin esas ve usullerine aykırı biçimde imha edilmektedir. Diğer bölgelerde olduğu gibi ne yazık ki Mağusa bölgesinde de giderek artan nüfusla birlikte büyüyen bir atık sorunu vardır. Atık yönetimiyle ilgili ilke ve yükümlülükler esasına göre , Çevre Yasası’nın ”Çevrenin Korumasına ilişkin İlke ve Sorumluluklar” başlıklı ikinci kısmında da açıkça belirtildiği üzere atıkların taşınma koşulları, sınıflandırılması, depolanması, bertaraf edilmesi sırasında,  insan canlı ve çevre sağlığının gözetilmesi zorunludur. Ancak yönetenler,  yasaları hiçe sayarak, bu suçu işleyenlere göz yummaktadır. Devlet,  Çevre ve   insan sağlığını tehdit eden bu durumu düzeltme yönünde hiç bir uğraş sarf etmeyerek suça ortak olmaktadır.

Yıllarca yanan Dikmen çöplüğünün zehirli havasını soluyan Lefkoşa halkı, AB finansmanı ile 2012 yılında devreye giren  Güngör düzenli katı atık depolama tesisi ile bir miktar rahatlamışsa da Mağusa halkı dur durak demeden yıllardır kirli hava solumaktadır. Son günlerde Güngör’den yükselen zehirli gazlar hükümetlerin sürdürülebilir olmayan, günü birlik politikalarının mevcut yatırımları bile işlevsiz duruma getirdiğini göstermektedir.

Hepimiz aynı evde yaşıyoruz ve evimiz giderek kirleniyor. Hava Kirliliği  Toprak ve sularımızın kirlenmesine de yol açmaktadır.  Bölgemizde özellikle önemli bir ihraç kalemimizi oluşturan ve talebi olan hurdalık  ve metalleri açığa çıkarmak için  çöpler bilinçli olarak yakılmaktadır. Bölgede plansız ve çarpık kentleşmenin emareleri mevcut. Tarım arazileri inşaata çevrilirken, çöplüğün bulunduğu bölgelerde  tarım yapılmaktadır.  Yönetenler sağlığımızla oynuyor.

Hepimiz aynı evde yaşıyoruz ve evimiz gün geçtikçe kirleniyor. Oluşan vahşi çöp alanları sadece havamızı değil, çöplerden kaynaklanan sızıntı suyu ne yazık ki toprak ve sularımızı da kirletmektedir. Bölgede yaptığımız  incelemeler buradaki  atıkların daha çok organik ve geri dönüşümü  yapılabilen  atıklar olduğunu göstermektedir. Ancak    Yerel yönetimler, atık yönetimi yükümlülüklerini yerine getirmediği ve  geri dönüştürülebilen  atıkları azaltım  yapacak, geri dönüştürülemeyenleri ise  uygun şartlarda bertaraf ya da depolayacak donanım ve sistemlere gerekli yatırımları yapmadıkları için çöp sorunumuz giderek büyüyor. Önemli bir ihraç kalemimizi oluşturan hurdalık ve metalleri açığa çıkarmak için geçim kaynağı olan bu çöplük alanlar bilinçli olarak yakılmaktadır. Ayrıca çöplüğün dibine kurulmuş seraların, sürülmüş tarlaların mandıraların varlığı buralarda tarımsal üretim ve hayvancılığın yapıldığını göstermektedir. Tarım arazileri ve meralar inşaata dönüştürülürken çöplük arazilerinin  tarım arazisine ve hayvancılığın alanlara dönüştürülmesi plansız ve çarpık kentleşmenin emareleri değil de nedir?

Pis koku ve siyah duman bizi evlerimize hapsediyor. Ama orada da rahat edemiyoruz. Daha çok karbon emisyonu yüksek lastikler ve naylonların yakılmasıyla açığa çıkan karbon kökenli gazlar sera etkisi yaratmaktadır.

Gece boyunca üzerimize çöken pis koku ve siyah duman bizi evlerimize hapsediyor. İlk akşamdan kapılarımızı pencerelerimizi kapatmamıza rağmen orada bile rahat edemiyoruz. Özellikle karbon emisyonu çok yüksek olan lastikler ve naylonlar yakılmaktadır. Bilindiği gibi karbon kökenli gazlar sera etkisi yaratmaktadır. İklim değişikliği ile mücadele eden dünyada bu durum aynı zamanda bir insanlık ayıbıdır.

Havadaki yanma sonucu oluşan kirleticiler özellikle ışık ve sıcaklığın etkisiyle etkileşime girerek sağlık açısından daha tehlikeli ikincil  kirleticilere dönüşmektedir.

Havadaki kirleticiler kendi aralarında etkileşime geçerek gündüz ışığın da etkisiyle kanserojen olan ikincil kirleticilere dönüşmektedir. Üzerimizi örten bu siyah dumanla birlikte  şehre karbon bileşikleri yanında tonlarca zararlı bileşik yayılmaktadır. Bu bileşikler organikler çok halkalı hidrokarbonlar, kükürtoksitler, azotoksitler ve partiküler maddelerdir. Nano partiküler dediğimiz çok küçük partiküller özellikle akciğer yollarına  derinleme nüfuz ederek akciğer kanserine neden olmaktadır. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından bu partiküllerin akciğer kanserine neden olduğu rapor edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hava kirliliğine bağlı yıllık ölüm  oranlarını düşürmek için  partiküler maddelerin (PM2.5 ug/mg ve PM 10 ug/mg) yıllık  ortalama üst limit  değerlerini aşağıya çekmiştir.

 DSÖ verilerine göre ;

• Dış ortam ve ev ortamının birleşik etkileri büyük ölçüde inme, kalp hastalığı, kronik astım, akciğer kanseri, ve akut Solunum enfeksiyonları gibi hastalıklara yol açmaktadır.
• Hava kalitesinin düşük olduğu yerlerde, insanlarda öksürük, bronşit, astım, kronik kalp rahatsızlığı ve  akciğer rahatsızlığı gibi hastalıkların görülme  ihtimali oldukça  yüksektir.
• Her yıl hava kirliliğinden kaynaklanan sağlık sorunları yüzünden, 7 milyon kişi hayatını kaybetmektedir.
• Dünyada hava kirliliği, akciğer kanserinden ölümlerin % 29’undan, akut alt Solunum yolları enfeksiyonundan kaynaklanan tüm ölüm ve hastalıkların, % 17’sinden, tüm ölümlerin ise %

24’ünden sorumludur.

  “ Çocuklarımıza bırakabileceğimiz en iyi miras temiz bir çevredir.”

Kaynakların aşırı kullanılması, kirliliğin aşırı artması, doğanın yeniden üretim süreçlerini engellemektedir. Dünyada artık  doğanın yeniden yenilenmesi  veya verilen zararın  giderilmesi için  “Kirleten Öder İlkesi” uygulanmaya başlanmıştır. Yönetenleri Atık yönetimi için bütçe ayırmaları politika üretmeleri ve planlama yapmaları, kirlilik yaratanlardan, doğaya bıraktıkları kirlilik nispetinde vergi  almaları yönünde uyarıyoruz. Halkını seven, toprağını seven, sorumlu yöneticilere ihtiyacımız vardır.

Burada yaşadığımız sorunların ana sorumluları, Turizm ve Çevre Bakanlığı ve   Yerel Yönetimlerdir.

Buradan tüm sorumlulara sesleniyoruz. Ne kendimizin ne de çocuklarımızın  güvenli yaşam  hakkından asla vazgeçmeyeceğiz.

Halkı zehirlenirken kayıtsız ve duyarsız kalanlardan hesap soracağız.

Sağlıklı bir çevrede yaşama koşulları oluşuncaya kadar.

 Yılmayacağız,

 Susmayacağız.

İmzacılar:

• MAKAMER ( Mağusa Kadın Merkezi Derneği)
• MKD ( Mağusa Kültür Derneği)
• Hayata Dokun Hareketi                                
• MASDER (Mağusa Suriçi Derneği)
• Kıbrıs Polifonik Korolar Derneği
• Mağusa İnsiyatifi