Yrd. Doç. Dr. Soyer: Engelsiz bir hayat için her gün birlikte olduğumuzu hatırlatmak istiyorum

Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Özel Eğitim Öğretmenliği Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Cansu Soyer, 23-29 Eylül tarihleri arasındaki "Uluslararası İşitme Engelliler Haftası" dolayısı ile bazı açıklamalarda bulundu.

Yrd. Doç. Dr. Cansu Soyer yaptığı açıklamada, “Uluslararası Engelliler Haftası’nda, sessiz ve kelimesiz yaşamlarını sürdüren, kalpleriyle duyarak konuşan tüm engelli insanlarımıza engelsiz bir hayat için bir dün değil her gün birlikte olduğumuzu hatırlatmak istiyorum” açıklamasında bulundu.

Soyer açıklamasında, “Bireyler duygu ve düşüncelerini, bilgi paylaşımlarını ya da isteklerini çeşitli iletişim yollarıyla gerçekleştirebilmektedir. Kişilerin iletişim esnasında söylenenleri algılaması, işitmesi ve konuşarak kendini ifade etmesi bu iletişim yollarından biridir. İnsan kulağının bazı sesleri yani iletişim halindeyken konuşmaları algılayamaması ve bununla birlikte kulağın duyma görevini yeterince yerine getirememesi ile “İşitme Kaybı” yaşanmaktadır. Bireylerden oluşan iletişim sorunları Odyografi ile belirlenmektedir. Bu amaçla elde edilen odyogram; kişinin işitebildiği ses miktarını ve iki kulaktaki işitme kaybını gösteren bir grafiktir. Grafiğin başında 125’ten 8 bine kadar sayılar yer alır. Bunlar frekans, yani farklı ses perdeleridir. Bireyin herhangi bir frekansta verilen sesi işitmemesi durumunda "İşitme Engeli" var demektir. İşitme engeli ve tiplerinin farklı dereceleri bulunmaktadır. Duyma yetisini tamamen ya da kısmen kaybetmiş kişilere "İşitme engelli" olarak tanımlama yapılmaktadır. İşitme engeli İletim tipi işitme kaybı ya da Sensöri-noral işitme kaybı olarak karşımıza çıkmaktadır. İletim tipi kayıplarda, sorun dış kulaktan başlayarak orta kulakta gerçekleşip tıbbi tedavi veya operasyon ile düzelme sağlanmakta, aksi durumda ise birey cihaz ile duyma yetisini yerine getirebilmektedir. Sensöri-nöral işitme kaybı ise iç kulak ve kısımlarını etkileyen rahatsızlıkların meydana getirdiği algılama da sorun oluşturan bir kayıp türüdür. Bu tür kayıplarda işitme işe birlikte anlama yeteneği de bozulmaktadır. Ayrıca, iki temel işitme kaybı dışında, orta ve iç kulak hastalıklarının bir arada bulunduğu karışık tip işitme kayıpları ile sadece beyindeki işitme merkezlerini etkileyen hastalıkların yol açtığı merkezi işitme kayıpları da vardır” şeklinde belirtti.

Soyer’in açıklamasının devamı şu şekilde:

“Her bireyin eşit hakkı olduğu gibi herhangi bir engelli kişi ya da çocuğunda yaşamını sürdürebilmesi ve eşit olanaklardan faydalanması için bir bütün olarak devletten, aileye, okuldan öğretmene yani herkese önemli sorumluluk ve görevler düşmektedir. Yukarıda sözünü ettiğim tıbbi tanımlamada yine erken teşhis ve müdahale ve bunun yanında özel eğitim ve çocuğun, bireyin eğitim yaşantısında desteklenmesi oldukça önemlidir. Bu noktada işitme engeli olan birey ve temelde çocukların eğitiminde dikkat edilmesi gereken hususlar ve önemli noktalar bulunmaktadır.

Konuşmalarınızı işitme engelli çocuk tarafından görülebilecek ortamda yapın. Bu en net, en doğru ve en iyi şekilde konuşan kişinin dudaklarının görüntüsüdür. Konuştuğunuzda karşınızdaki bireyler dudaklarınızı görebilirse, daha iyi anlayabilir. Konuşma sırasında yüz yüze hemen hemen onun göz seviyesinde olmaya dikkat edin.

Sınıf konuşmalarını ve tartışmalarını daima sınıfın ön tarafından idare edin, konuşurken yüzünüzü tahtaya çevirmemeye özen gösterin, abartılı el-kol ve dudak hareketlerinden kaçının, herhangi bir baş, el veya vücut hareketi dikkat dağıtabilmektedir.

İşitme engeline sahip çocuk diğer çocuklar gibi normal ve onlarla birlikte vakit geçirecek, oyun oynayacaktır. Bu konuda diğer arkadaşlarına durumu anlatmalı ve engeli bulunan arkadaşlarına nasıl davranması gerektiğini söylemelisiniz. Engelli arkadaşları ile konuşurken açık, anlaşılır ve yüz yüze iletişim kurmalarını sağlayınız.  Yaşıtları ile sosyal iletişim kurmalarında serbest oyun saatlerini değerlendirin.

İşitme engelli çocuklara, sizi ve arkadaşlarını daha iyi görebilecek ve işitebilmek amacı ile oturdukları yeri değiştirebilme olanağı sağlayın.

Çocukla iletişim kurarken ona, dinlemesi ve düşünmesi için zaman tanıyın. Çocuğun ne söylediğinizi anlamadığını araştırın, çocuğa bazı şeyler sorun ve size, doğru cevap verip vermediğine bakın.

Konuşurken bizi dinleyen kişiye, söylediğimiz şeyi daha iyi ifade edebilmek için vücudumuzun bazı bölgelerini kullanınız. Üzüntü, korku, şaşkınlık, sevinç ve diğer pek çok duygunuzu yüzünüzle gösterebilirsiniz. Konuşurken ellerinizi de kullanabilirsiniz (Örnek: Cisimlerin boyutların gösterebilmek için).

İşitme engelli çocukların kendilerini anlatma zorlukları olduğundan, sınıfta onlara daha fazla zaman ayrın ve kendisini ifade edebileceği farklı yolları anlamaya çalışın.

Kitle iletişim araçlarından faydalanarak dersler hazırlayın. Özellikle işitme engelli çocuğun eğitiminde yetersiz kalabileceklerini, yalnız başlarına sorunlarla baş edemeyeceklerini ve çocuğa istedikleri düzeyde destek olamayacaklarını düşünebilmektedir. Bu düşünce öğretmenin diğer meslek grupları ile etkileşiminin ve iş birliğinin zorunlu olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bunlar; aile, hekim, odyolog, psikolog, psikolojik danışman, rehberlik uzmanları, özel eğitimciler ve terapistlerdir.

İşitme engelli çocukların kapasitelerini en iyi şekilde kullanabilmeleri için çocuğu çok yönlü değerlendirmek ve en uygun olan eğitim programlarını saptamak önemlidir.

İşitme engelli çocuğu, işiten çocuklarla ya da işitme engelli ya da her iki gurupla mutlaka kaynaştırın. Mümkünse öğretmenin sürekliliğini sağlayın ve değişimi engelleyin. İşitme engelli çocuğun sosyal ve sanatsal becerilerini, mesela müzik yeteneğini geliştirmeyi ve program dışı grup faaliyetlere katılmaya teşvik edin.

İşitme engelli çocuğun da normal çocuklar gibi aynı gereksinimlere, arzulara sahip olacağını ise asla unutmayın.

Çocukların yaşadığı herhangi bir engel yani engellilik durumu karşısında hem ailenin hem de eğitimcilerin ve tüm paydaşların samimi, içten ve tutarlı olması oldukça önemlidir.  Çocukta gelişimin temel basamağı çocuğun tüm özelliklerinin bilindiği ve engelinin kabul gördüğü ortam olan ev ile desteklenir, ilerler. Bu konuda her zaman savunmakta olduğumuz iş birliği ve destek ön plana çıkmaktadır. Normal standartlardan daha yoğun, sabır gerektiren bir süreç olduğundan baskı hissedebilir ve uzman desteği alarak daha doğru hareket edebilirler. İşitme engelli öğrenci aileleri kendi aralarında iletişim sağlayarak iş birliğinde bulunabilir, birbirlerine destek sağlayabilir, birbirlerinin bilgisinden yararlanabilmektedir. Yine okul-aile birliği ile kurulabilecek ilişkiler, okul yönetimi ve aile ekseninde belirlenecek toplantı, eğitim ve kültürel etkinlikler gerek işitme gerekse her tür engele sahip çocuk ve bireylerin yaşam standartları ve gelişimleri için önemlidir. Bu kapsamda karşılıklı destek içerisinde olunası, bireyin gelişimini yakından takip etmeleri ve sık iletişimde olmaları son derece önemlidir.

Sessizliğin farkında mıyız? Sessizliğe kulak vermeliyiz, çünkü iletişim için sadece konuşmak ve işitmek yeterli kalmıyor. Yeter ki kalplerimizde engel olmasın, tüm engeller sevgi ile aşılabilmektedir.”