Güney Kıbrıs ile Mısır karşılıklı anlayış memorandumu imzaladı

Vatan MEHMET - Kıbrıs Postası

Güney Kıbrıs ile Mısır'ın geçtiğimiz haftalarda Kahire'de imzaladığı ve 12'nci parseldeki "Afrodit" yatağını boru hattıyla doğrudan Mısır'a bağlayacak karşılıklı anlayış memorandumu Güney Kıbrıs'ta övünçle anlatılıyor ancak uzmanlara göre esas resim, Güney Kıbrıs'ın elindeki tek çare olarak Mısır'la anlaştığı yönünde…

Hidrokarbon konusunda ayrıntılı çalışmaları olan DAÜ Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Turgut Turhan, Afrodit'te sıvılaştırma terminali kurmaya yetecek kadar gazı bile bulamadığı anlaşılan Güney'in Avrupa enerji piyasası merkezinde var olma hayallerinin çöktüğünü bunun Güney Kıbrıs ile Mısır arasında önceki gün imzalanan memorandumla perçinlendiğini kaydetti.

Arap Baharı ardındanTOTAL'in çekildiği Mısır'da British Gaz'ın Sıvılaştırma, ENİ'nin Depolama Tesisi olduğuna dikkat çeken Turhan, şirketlerin bastırdığını ancak Güney Kıbrıs açısından İsrail'den ses çıkmadığını belirterek "Güney, elinde bulduğuyla kaldı. Mısır-Yunanistan ve İsrail'le Türkiye tehdidini def için bir araya geldiler. Oysa İsrail Türkiye ile ilişkilerin düzelmesini bekliyor. Gazı paraya çevirmenin için en kolayu yol Mısır'dı" dedi.

Güney Kıbrıs ile Mısır önceki gün Kahire'de, 12'nci parseldeki "Afrodit" yatağını doğrudan Mısır'a bağlayacak karşılıklı anlayış memorandumu imzaladı.

Boru hattı inşasıyla ilgili çözümler incelenecek, ardından ticari boyutu müzakere edilecek.

İfade edildiğine göre karşılıklı anlayış memorandumu gibi bağlayıcı olmayan anlaşmalar, imzalanmasından bağlayıcı kararlara kadar 1-2 yıl gerektiriyor…

Hidrokarbon konusunda 2007 yılından beri ayrıntılı çalışmalar yapan Prof. Dr. Turgut Turhan, Afrodit adıyla bilinen 12. parselde sıvılaştırma terminali kurmaya yetecek kadar gazı bile bulamadığı anlaşılan Güney Kıbrıs'ın Avrupa enerji piyasasının merkezine oturma hayallerinin çöktüğünü bunun Güney Kıbrıs ile Mısır arasında önceki gün imzalanan ve içeriği Afrodit'in doğrudan Mısır'a bağlanmasınıöngörenmemorandumla perçinlendiğini kaydetti.

"O denli çok gaz bulacaklarına inandılar ki…"

Kıbrıs Postası'na değerlendiren Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim üyesi, Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Turhan, söz konusu anlaşmaya ilişkin "sürpriz değil" dedi ve sıcağı sıcağına şu değerlendirmeyi yaptı; "Güney Kıbrıs bu işe girerken o denli çok gaz bulacağına inandı ki sıvılaştırma terminali (LNG) kurabilmeyi umdular.

İsrail zaten gazı bulmuştu ve bizde 12. Parselde bulacağız şeklinde düşündüler. İsrail'in Türkiye ile olan bozuk ilişkileri nedeniyle İsrail'in gazı Türkiye üzerinden (AB'ye) göndermeyi tercih etmeyeceğini kendilerine vereceğini düşündüler.

Oysa sıvı terminali yalnızca kurmak için 5 Trilyon ayak küp gereklidir. Sadece kurabilmek için… 15 Trilyon küp bulunacak diye ısrarcı oldular. Oysa uluslararası doğrulama şirketleri Güney Kıbrıs'ı bu konuda uyarmıştı. Neticede, günü sonunda 5 bile çıkmadı…"

"…paraya çevirmek için en kolay yol Mısır'la anlaşmak"

"Dolayısıyla zaten siyaseten ihtilaflı bir bölgede elinde bulduğuyla kaldı. Mısır-Yunanistan ve İsrail'le Türkiye tehdidini def için bir araya geldiler. İsrail'in bu konuda acelesi var ve gazın ihracını istiyor. Güney Kıbrıs açısından son konjonktürde gazı bir an önce paraya çevirmek için en kolay yol Mısır'la anlaşmak…"

"Mısır'da British Gaz'ın Sıvılaştırma, ENİ'nin depolama tesisi var"

Turhan, Güney Kıbrıs'ın, İsrail ve kendi doğalgazının Mısır'a yönlendirilerek Mısır üzerinden piyasaya sunulma stratejisinin Türkiye'yi bölgeden def için 2013'ten beri düşünülen bir şey olduğunu fakat gazın Avrupa'ya arzında Mısır'ın Türkiye'nin yerini tutamayacağını söyledi.

Turhan İsrail'in ilk tercihinin Türkiye olduğunu, ayrıca güvenlik ve siyasi istikrar bakımından Mısır'ı tercih etmediğini de vurguladı.

Turhan sözlerini şöyle tamamladı; "Arap Baharı sürecinde Mısır'dan çekilen Total (sayılmazsa) British Gaz'ın orada Sıvılaştırma Terminali var. ENİ'nin de depolama tesisi… Dolayısıyla şirketler bastırıyor. Tüm bunlar Mısır'la anlaşmak için bulunmaz bir fırsat zira İsrail'den ses çıkmıyor. Nitekim Mısır, İsrail için hala önemli bir tehdittir. İsrail Güney Kıbrıs'la stratejik ortak olmak peşinde değil. Mavi Marmara'nın ardından bile temkinli olan ve bilahir özür dileyen İsrail akıllıdır. Türkiye ile ilişkilerin düzelmesini bekliyor. Güneyle anlaşan Mısır büyük bir alıcı da değil. Mısır ancak Güney Doğu Asya'yı besler…"

İnceleme ilk 6 ay…

Öte yandan Rum basınının nakline göre "Geçen Eylül ayında büyük bir ihtiyatla başlayan memorandum, Mısır Doğalgaz Şirketi (Egyptian Natural Gas Holding Company/EGAS) ile Kıbrıs Hidrokarbon Ltd Şirketi'ne, doğal gazın Afrodit yatağından, deniz altından boru hattı ile direkt Mısır'a taşınmasıyla ilgili teknik çözümleri incelemek üzere yetkilendiriyor. Bu incelemenin önümüzdeki 6 ay içerisinde yapılması, hemen ardından da meselenin ticari yönü, yani altyapı maliyetlerinin paylaşılması, oran ve satış fiyatlarının belirlenmesi için temas ve müzakerelerin başlaması öngörülüyor…"

Projeye katılacak şirketler

"Proje denizaşırı (offshore) hidrokarbon faaliyetlerine ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) faaliyetlerine katılan şirketlerin işbirliğinde yürütülecek. Yani Kıbrıs tarafından Kıbrıs Hidrokarbon Şirketi dışında Nobleve Delekile Avner; Mısır tarafından da devlet şirketi EGAS (Yüzde 12), yine bir devlet şirketi olan EGPC (Yüzde 12), BG şirketi (Yüzde 38) ve Petronas (Yüzde 38) katılacak. Hedef, karşılıklı Anlayış Memorandumu'nun imzalandığı gün itibarıyla 6 ay içerisinde anlaşmaya varmaktır.

Söz konusu Karşılıklı Anlayış Memorandumu Mısır ile Kıbrıs arasındaki hidrokarbon alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesi açısından, iki ülke arasındaki dostluk ilişkilerini daha da derinleştiren önemli bir adımdır."

"Zamana ihtiyaç var"

Enerji Bakanı YorgosLakkotripis, Mısır'a yıldırım ziyaretinin hemen ardından yaptığı açıklamada Memorandum'un, direkt boru hattıyla ilgili ve iki hükümet arasında işbirliği anlaşması olduğunu söyledi… Projenin ileri götürülmesi için zamana ihtiyaç duyulduğunu belirten Lakkotripis 'Çünkü detayları üzerinde uzlaşma sağlanması gereken çok ciddi ticari şartlardan söz ediyoruz' dedi.

Libya'da 21 Mısırlı işçinin öldürüldüğü zor bir dönemde Mısır Başbakanı'nın imza töreninde hazır bulunmasının da önemine vurgu yaptı.

Bağlayıcı anlaşma imzalanana kadar 1-2 yıl

Rum Basınına göre en iyi durumda, karşılıklı anlayış memorandumu gibi bağlayıcı olmayan anlaşmalar imzalanmasından bağlayıcı kararlara kadar 1-2 yıl gerekiyor. Rum Enerji Bakanı daha önce, "Afrodit" yatağını Mısır sahillerindeki iki büyük doğalgaz terminalinden birine bağlayacak boru hattının döşenmesi için nihai yatırım kararının (FID) 2016 içinde imzalanabileceğini söyledi.